Википеди:Кун пулăмĕсем:Çу уйăхĕ

Ака — Çу — Çĕртме
Тн	Ыт	Юн	Кç	Эр	Шм	Вр
			1	2	3	4
5	6	7	8	9	10	11
12	13	14	15	16	17	18
19	20	21	22	23	24	25
26	27	28	29	30	31
Эрне кунĕсен ячĕсене 2008 çул валли кăтартнă

Ку Википеди уйрăма кунпа çыхăннă пулăмсене çутатса кăтармашкăн йĕрекеленĕ.

Çу, 1

Çуркуннепе ĕç уявĕ

Орсон Уэллс «Гражданин Кейн» фильмре

• 1699 — Пьер Лемойн Миссисипи айлăмĕнче европейсен пĕрремĕш колонине.
• 1707 — Англипе Шотланди хушшинчи уни пирки акт вăя кĕрет.
• 1753 — К. Линнейĕн бинар номенклатурине ăнлантаракан «Ӳсентăрансен тĕсĕсем» ĕçне пичетлеççĕ.
• 1786 — Венăри Бургтеатр театрĕнче Моцартăн «Фигаро туйĕ» оперине лартнă.
• 1832 — Николай I хăйĕн рескрипчĕпе Вильня университетне пĕтерет.
• 1892 — Çемен Элкер, чăваш сăвăçи, çыравçи çуралнă.
• 1941 — АПШра Орсон Уэллсăн «Гражданин Кейн» фильмĕн премьери (капăрл.) иртет
• 1945 — Çĕнтерӳ Ялавне Берлинри Райхстаг çине лартнă.
• 1960 — Свердловск патĕнче американсен Фрэнсис Пауэрс тытса пынă U-2 самолёт-разведчикне персе антарнă.

Çу, 2

1808 çулхи çăвăн 2-мĕшĕ Гойăн сăнар ĕçĕнче

• 1568 — Мария Стюарт шотланд хĕрарăм патша Лохлевен карманĕнчен тухса тарнă
• 1635 — XIII Людовикăн сиплевçисем Парисре Сиплев ӳсентăранĕсен садне лартнă
• 1808 — Наполеон оккупацине хирĕçле Мадридсен пăлхавĕ (капăрл.) çĕкленет
• 1885 — Леопольд II Конго бассейнĕн африкан джунглине хăйĕн «харпăрлăхне» кĕртнĕ
• 1936 — Мускав филармонин ирхи концертĕнче пĕрремĕш хут «Петя тата кашкăр» симфони юмахне кăтартнă.
• 1945 — Берлиншăн çапăçу : генерал Гельмут Вейдлинг Берлинăн капитуляци пирки тапăч парать
• 1955 — Теннесси Уильямс «Кошка на раскалённой крыше» пьесăшăн Пулицер парнине тивĕçнĕ
• 1982 — Фолкленд вăрçи: британ атомлă шывай кимми аргентинсен «Генерал Бельграно» крейсерне шыва путарнă.

Çу, 3

Пĕтĕм тĕнчери ирĕклĕ пичет кунĕ

Свеаборг

• 1491 — мани-конго Нзинга а Нкуву «Жуан I» ятпа тĕне кĕрет
• 1791 — Тăваттă çуллăх Сейм Варшавăра тĕнчери пĕрремĕш конституцине йышăннă
• 1808 — Вырăс-швед вăрçи: вырăс çарĕсем Свеаборг карманне (капăрл.) çĕнсе илеççĕ
• 1815 — Толентино патĕнчи çапăçу Неаполитан вăрçисене вĕçлет
• 1919 — Бавар Совет республикин правительствин юлашки ларăвĕ
• 1937 — Маргарет Митчеллăн «Унесённые ветром» романĕ Пулитцер парнине тивĕçет
• 1953 — эфира пĕрремĕш хут «Нимĕç хумĕ» радиостанцийĕ тухать

Çу, 4

Наполеон перс элчисене кĕтсе илет

• 1493 — Папа Александр VI Çĕнĕ тĕнчене католици патшалăхĕсем хушшинче пайлас принципĕсене палăртнă.
• 1723 — Пермь хулине никĕсленĕ.
• 1807 — Наполеон Бонапартпа Фетх Али перс шахĕ хушинчи Финкенштейн килĕшĕвĕ (капăрл.)
• 1869 — Эдзо Республики Японин император флочĕпе тинĕс çапăçăвне кĕрет (en).
• 1912 — Итали Родос утравне оккупацилет.
• 1919 — Китайра студентсен хумханăвĕсем тапранаççĕ.
• 1932 — Аль Капонене налук тӳлеменшĕн тĕрмене хупнă (en).
• 1949 — Турино авиакатастрофинче «Торино» футбол клубĕн команди пĕтет.
• 1979 — Маргарет Тэтчер Аслă Британин пĕрремĕш хĕрарăм-премьерĕ пулса тăрать.

Çу, 5

Европа кунĕ, Синко-де-майо

Chanel No. 5

• 1762 — Раççей империйĕ хăйĕн ирĕкĕпе Çичçул вăрçинчен тухать.
• 1882 — Кронштадтра тĕнчере пĕрремĕш шывайçăсен шкулне йĕркеленĕ.
• 1891 — Çĕнĕ Йоркри Карнеги-холла уçнă чухне П. И. Чайковский дирижёр пулнă.
• 1920 — Ĕçтешсен хастаррисене — Сакко тата Ванцетти — тустарса çӳрене тесе айăпласа аресленĕ.
• 1921 — Коко Шанель халăха Chanel No. 5 ырă шăршăна кăтартать (капăрл.)
• 1949 — Вуннă европа патшалăхĕ Европа Канашне тăвас Лондон килĕшĕвне алă пусаççĕ.
• 1951 — Аслă Британире выляв валли пĕрремĕш компьютера кăтартнă
• 1994 — Карабах хирĕçĕвĕнчи енĕсене вăрçма чарăнас Бишкек протоколĕ.
• 2004 — Пабло Пикассон «Чĕлĕм тытнă арçын ача» сăнарне çав тери хаклă 104 мильон долларпа сутнă.

Çу, 6

Хура пенни.

• 1626 — Голланд колонисчĕ Петер Минёйт индейсенчен Манхэттена 60 гульден хакĕ тăракан пĕр ывăç капăр парса илет .
• 1715 — Вăрçă артикулĕ — Раççейри пĕрремĕш уголовлă процесс кодексĕ.
• 1757 — Çичçул вăрçи: Прага патĕнчи çапăçу.
• 1840 — Официаллă пĕрремĕш почтă марккине («Хура пенни», капăрл.) хута кĕртеççĕ.
• 1937 — Лейкхёрстра, Çĕнĕ Йорк патĕнче германсен питĕ пысăк дирижабль «Гинденбург» арканать.
• 1965 — Кит Ричардс анчах хăй хайланă Satisfaction выляма Мик Джаггера вăратать.
• 1994 — Мухтавлăн Евротоннеле хута янă.
• 2001 — Историре пĕрремĕш роман паппи (Иоанн Павел II) мечете кĕрет.

Çу, 7

Друри-Лейн.

Радио кунĕ

• 1663 — Лондонра англин ватă Друри-Лейн театрĕ уçăлать (капăрл.).
• 1744 — Лисавет Петровна хутайĕпе Раççейре айăпласа вĕлерессине пăрхăçланă.
• 1883 — Виçтĕслĕ (шурă-синкер-хĕрлĕ) ялав Раççейĕн официаллă ялавĕ пулса тарать.
• 1895 — Петербургра вырас физикĕ тата электротехникĕ Александр Степанович Попов радио прототĕсĕн приборне кăтартать.
• 1904 — Раççей империнче латин шрифчĕпе (1864 ç. кĕртнĕ) усă курма чарнă йĕркене пăрахăçланă; Литвара Пичете тавăрнă кун евĕр уявлвççĕ.
• 1915 — «U-20» герман шывай кимми англин «Лузитани» пассажир карапне атакăлать; 1198 пассажир пĕтет.
• 1940 — Мускав патшалăх университетне М.В. Ломоносов ятне панă.
• 1946 — Токиора «Токио цусин когё» («Токиори телеçыхăну компанийĕ») компание никĕсленĕ, каярах вăл «Sony» ятпа палăрать.
• 2000 — Владимир Путин тупа туса официаллă Раççей Федерацин президенчĕн ĕç вырăнне йышăнать.

Çу, 8

Хĕрлĕ Хĕреспе Хĕрлĕ Çуруйăхăн тĕнчери кунĕ

Миссисипине уçни

• 1541 — Эрнандо де Сото европейсенчен пĕрремĕш Миссисипине (капăрл.) курать
• 1713 — Çурçĕр вăрçинче Гельсингфорс вырăссене парăнать.
• 1902 — Мон-Пеле вулканĕ (Мартиника) пĕрхĕнме тытăнать, 20 000 яхăн çын пĕтет.
• 1918 — П. Н. Краснов ертсе пынă пăлхава çĕкленнĕ касаксем Ростов-Тан-çинчи хулана йышăннă.
• 1942 — Историре пĕрремĕш тинĕсри çапăçу, карапсем пĕр-пĕрне курман, авиаци кăна çапăçнă.
• 1945 (23:01 CET) — наци Германийĕ пĕр тавлашусăр капитуляцие йышăнать. Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи тата Европăра Иккĕмĕш Тĕнче вăрçи вĕçленет.
• 1984 — СССР Лос-Анджелесри çуллахи Олимп вăййисене бойкот тăвассине пĕлтерет.
• 1992 — Туçи Карабахри эрмен вăйĕсем Шушăна штурмланă.

Çу, 9

Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçинчи Çĕнтерӳ кунĕ

Çĕнтерӳ паркĕ

Çĕнтерӳ паркĕ

• 1901 — Мельбурнри австрали парламенчĕн пĕрремĕш ларăвĕ.
• 1917 — Раççейĕн Вăхăтлă правительстви пичет цензурине пĕтерес хунă пирки пĕлтернĕ.
• 1920 — Хреçатикре Рыдз-Смиглы поляк çарĕн парачĕ.
• 1946 — Вăрçă вĕçленсен Ленинградра реставраци хыççăн Вырăс музейĕ уçăлать.
• 1950 — Европăри çĕр кăмрăкĕпе хурçă пĕрлешĕвне (Европĕрлешĕвĕн малтанхи пулнăскер) йĕркеленĕ.
• 1958 — Сан-Францискора пурăнакансем А. Хичкокăн çĕнĕ фильмне — «Пуç çаврăнăвне» — курнă.
• 1960 — Ленинград хупăрлавĕн инкекĕнче пĕтнĕ çынсене асăнса Пискарёво çăвинче мемориал уçнă.
• 1974 — Шупашкарта В.И. Чапаев музейне уçнă.
• 1995 — Мускавра Пуçтай тăвĕ çинче мемориал комплексне уçнă (капăрл.).

Çу, 10

«Мăн Балти»

• 1844 — Канадăн тĕп хулине Кингстонран Монреале куçарнă.
• 1857 — Британ Ост-Инд компанине хирĕçле сипайсен пăлхавĕ пуçланать.
• 1869 — Америка континенчĕ урлă пĕрремĕш чукун çулне «ылтăн костыле» çапса кĕртнĕ.
• 1877 — Румыни Осман империнчен ирĕклĕхъ çĕнсе илнине пĕлтернĕ.
• 1906 — Мĕтри Ваçлейĕ, чăваш сăвăçи, çыравçи çуралнă.
• 1913 — Комендант аэродромĕнчен тӳпене тĕнчере пĕрремĕш тăваттă моторлă самолёт (капăрл.) хăпарнă.
• 1933 — Берлинра тата Германири урăх хуласенче нацист студенчĕсем демонстрацилле кĕнекесене çунтарнă.
• 1940 — нимĕçсем Франципе Бенилюкс патшалăхĕсене тапăннă та «Телĕнмелле вăрçă» вĕçленет.
• 1948 — Куснар-Иванов Станислав Александрович, сăвăç çуралнă.
• 1978 — Одессăра «Место встречи изменить нельзя» телесериала ӳкерме пуçланă.

Çу, 11

Бенвенуто Челлини. «Сальера» (1543).

• 868 — китай мăнахĕ Ван Цзе пĕрремĕш вăхăта кăтартнă пичетленĕ документа хатĕрленĕ
• 1860 — Сицилие тинĕсрен «пин» гарибальдисем кĕреççĕ
• 1867 — Лондонра Люксембург статусĕн килĕшĕвĕ çине ала пуснă
• 1873 — Пысăк театрта «Юрпикене» (П. И. Чайковскин мусăкĕ) лартнă
• 1949 — Сиам патшалăхĕн ятне Таиланда куçарнă
• 1997 — компьютер Deep Blue шахмат вăййипе тĕнче чемпионне Гарри Каспарова çĕнтернĕ
• 2003 — Вена Ӳнер кун-çулĕн музейĕнчен Бенвенуто Челлинин «Сальера» ĕçне (капăрл.) вăрланă

Çу, 12

Медицина аппăшсен пĕтĕм тĕнчери кунĕ

Z3

• 1551 —Çĕнĕ Тĕнчери пĕрремĕш университета — Лима университетне — никĕсленĕ
• 1731 — Ладога каналĕпе карапсем çӳреме тытăннă
• 1926 — Польшăри çу уйăхĕнчи пăтăрмах (en)
• 1941 — Конрад Цузе пĕрремĕш компьютера (капăрл.) халăха кăтартнă
• 1965 — ФРГ–па Израиль хушшинче дипломати хутшăнăвĕсемне пуçарса янă
• 1976 — Мускавра Хельсинки ушкăнне йĕркеленĕ
• 1993 — Кăркăсстан хăйĕн сом наци укçине хута кĕртнĕ
• 2005 — Андижан пăлхавĕ пуçланнă.
• 2008 — Сычуань çĕр чĕтренĕвне пула 70 000 яхăн китай çынни пĕтет.

Çу, 13

Cумчатый кашкăрăн типĕтнĕ кĕлетки.

• 1497 — Александр VI чиркӳрен Савонарола уйăрать.
• 1564 — Андрей Курбский кнеç Юрьевран литва çĕрĕсене тухса тарать.
• 1830 — Эквадор Аслă Колумби йышĕнчен тухса хăйне республика тесе пĕлтерет.
• 1836 — Раççейре пĕрремĕш чукун çула тума тытăнаççĕ.
• 1917 — Мари Хĕр Фатима португал хулинче ачасене курăннă.
• 1930 — юлашки тискер хутаҫлӑ кашкӑра (капăрл.) вĕлернĕ.
• 1950 — англи Сильверстоунĕнче «Формула-1» чемпионачĕн историнче пĕрремĕш чупăвĕ иртнĕ.
• 1981 — Иоанн Павел II роман паппине Мехмет Али Агджа турккă террорисчĕ вĕлерме хăтланнă.
• 2005 — Андижанра йĕркелĕхе массăллă пăснисене пусарнă чухне калаçма пуçтарăннă темиçе çĕр çынна вĕлернĕ.

Çу, 14

Куçакан вĕçен кайăксен пĕтĕм тĕнчери кунĕ

«Отец Сергий» фильмĕнчи кадр

«Отец Сергий» фильмĕнчи кадр

• 1607 — Джон Смит АПШн хальхи территоринче анкăлсен пĕрремĕш пурăнан вырăнне никĕсленĕ
• 1796 — анкăл тухтăрĕ Эдвард Дженнер пĕрремĕш вакцинăна хура шатрана хирĕçле усă курнă
• 1880 — Золотницкий Николай Иванович, чăваш чĕлхи пĕлĕвĕн никĕсне хываканĕ, тĕпчевçĕ, этнограф вилнĕ.
• 1918 — экран çине Я. А. Протазановăн «Отец Сергий», тĕп ролĕнче — И. Мозжухин тухать (капăрл.)
• 1918 — Мари Смит Джонс (Marie Smith Jones), Аляскăри эяк чĕлхине юлашки калаçакан çуралнă.
• 1939 — пиллĕк çулти мексикан Лина Медина ывăла çуратнă
• 1940 — тӳпене пĕрремĕш хут инçет «Ер-2» бомбардировщикĕ хăпарать
• 1948 — Давид Бен-Гурион Израиль патшалăхне туса хуни пирки пĕлтерет
• 1955 — СССР, Албани, Болгари, Венгри, ГДР, Польша, Румыни тата Чехословаки Варшава килĕшĕвĕ çине ала пуснă
• 1962 — Афинăра Испансен Хуан Карлосĕпе Грек Софийĕ пĕрлешнĕ

Çу, 15

Тĕнчери çемье кунĕ

Бейли четкисем

• 1602 — Бартоломью Госнольд европейсенчен пĕрремĕш Кейп-Кода çитет.
• 1768 — Генуй республики Францин Корсика утравне кивçен вырăнне хăварать.
• 1881 — Кашкăр Микули, сăвăç, юрăç çуралнă.
• 1836 — астроном Ф. Бейли «Бейли чёткисене» уçать (капарл.).
• 1904 — «Амур» минзаг «Хацусэ» тата «Ясима» япон броненосецĕсене шыва путарать.
• 1917 — Хусанта Атăлçи тăрăхри вырăс мар халăхсен пĕрремеш съезчĕ иртет.
• 1928 — «Ухмаха ернĕ самолёт» мультфильмĕнчи Микки Маусăн кинодебючĕ.
• 1928 — Андреев Иван Андреевич, чăваш чĕлхи тĕпчевçи çуралнă.
• 1935 — Мускав метрополитенĕн пĕрремĕш йĕрне хута янă.
• 1943 — Сталин хушнипе Виççĕмĕш интернационала салатса янă.
• 1956 — Павлова Надежда Васильевна, паллă чăваш балерини çуралнă.
• 1988 — Парамонов Тимофей Парамонович, вĕрентекен, юрăсене пухаканĕ вилнĕ.

Çу, 16

Смольнăй институтĕнчи вĕренӳ хăтланĕсем

• 1764 — Екатерина II Ырă йӑхлă хĕрупраçсен Смольный институтне йĕркеленĕ (капăрл.).
• 1916 — Кĕçтӳк Кольцов, чăваш сăвăçи çуралнă.
• 1920 — Жанна д’Арка католици чиркĕвĕ таса çын шайне хăпартнă.
• 1929 — «Рузвельт-отелĕнче» Американ киноакадемин парнин пĕрремĕш церемонийĕ иртнĕ.
• 1942 — «Дрофасене тытни» нимĕç çарĕсем Керчь хулине йышăннă.
• 1943 — Варшава геттиинчи фашистсене хирĕçле пăлхава пусарнă.
• 1962 — АПШ-ра пĕрремĕш лазерăн презентацийĕ иртнĕ.
• 1969 — совет планета хушшинче вĕçекен «Венера-5» космос аппарачĕ Венерăна çитнĕ.
• 1985 — Горбачев Михаил Сергеевич алкоголе хирĕçле кампани пуçлать.

Çу, 17

Пĕтĕм тĕнчери электроçыхăну тата информаци пĕрлешĕвĕн кунĕ

Антикитер механизмĕ

• 1673 — Жак Маркеттпа Луи Жолье Вăтам Анăçри юханшывĕсемпе кӳллисем тăрăх çӳреме тухаççĕ.
• 1724 — исланд вулканĕ Крапла пĕрхĕннĕ чухне 320 м пысăкăшлĕ диаметр кратер пулса тăрать.
• 1809 — Наполеон I Франци йышне Папа облаçне кĕртнине пĕлтерет.
• 1900 — Анкăл-бур вăрçи (1899—1902): 217 кун пынă Мафекинга хупăрлани (en) вĕçленет.
• 1902 — археолог Валериос Стаис авалхи грек карапĕн ишĕлчĕкĕнче темиçе бронза шестерёнкине асăрхать (капăрл.)
• 1916 — Аслă Британи тĕнчере пĕрремĕш çуллахи вăхăта куçать.
• 1990 — Пĕтĕм тĕнчери сывлăха сыхлас йĕркелӳ гомосексуаллăха психика чир-амакĕ ят-йышĕнчен кăларнă.
• 2007 — Мускавра «Кононла хутшăну акчĕ» çине алă пуснă.

Çу, 18

Музейсен тĕнчери кунĕ

Лхоцзе

• 1703 — раççей флочĕн кун-çулĕнчи пĕрремĕш çапăçăвĕ
• 1753 — Елизавета Петровнăн хутайĕпе Раççейри пĕрремĕш патшалăх банкне йĕркеленĕ
• 1848 — Франкфурт-Майн-çинчи хулара пĕрремĕш пĕрлехи герман парламенчĕ уçăлать
• 1897 — Брэм Стокер «Дракула» романа пичетлет
• 1944 — Крым крым тутарĕсене депортациленĕ
• 1956 — Эрнст Рейсс тата Фриц Лухсингер пĕрремĕш Лхоцзе ту массивне хăпараççĕ (капăрл.)
• 1958 — Канн кинофестивалӗнче «Ылтăн пальма туратне» «Тăрнасем вĕçеççĕ» совет фильмĕ тивĕçет.
• 2009 — Мăн Çĕнĕ Раççей тоннелĕ эксплуатацие кĕрет.

Çу, 19

Пионерсен кунĕ (СССР)

Троица кĕперĕ патĕнчи Суворов палăкĕ

• 1712 — Пётр I Раççей тĕп хулине Мускавран Санкт-Петербурга куçарнă.
• 1780 — «Хура кун», паллă мар сăлтавсене пула Çурçĕр Америка çийĕнче Хĕвел тĕксĕмленнĕ.
• 1799 — Павăл I император Раççей-Американ Компанине тăвассине çирĕплетнĕ.
• 1801 — Санкт-Петербургра Александр Суворов çарпуçăн яш вăрçă турри (капăрл.) евĕр палăкне
• 1802 — Наполеон Чыслав легион орденне йĕркелесе янă.
• 1878 — Никольский Николай Васильевич, Хыпар никĕслевçи, чăваш чĕлхи тĕпчевçи çуралнă.
• 1909 — парисăн «Шатле» театрĕнче Дягилевăн «Вырăс сезонĕсем» уçăлнă.
• 1919 — Турцире Кемаль революцийĕ тапранать.
• 1980 — экрансене Андрей Тарковскин «Сталкер» фильмĕ тухать.

Çу, 20

Тарас Шевченкăн автопортречĕ

• 1498 — Васко да Гама европейсенчен пĕрремĕш Каликутра (Инди) чарăннă.
• 1570 — Абрахам Ортелий хальхи тĕслĕ пĕрремĕш атласа хатĕрленĕ.
• 1609 — Лондонра авторне çураçтармасăрах «Уильям Шекспирăн сонечĕсене» кăларнă.
• 1838 — этеплĕх ĕçченĕсем крепăç ирĕксĕрлĕхĕнчен украин сăвăçне, прозăçине тата сăнарçине Тарас Шевченкăна укçа тӳлесе кăларнă (капăрл.).
• 1873 — Levi Strauss & Co. фирма «тӳмеллĕ кĕсьесемлĕ шăлавар» патентне туяннă.
• 1882 — Германи, Австри-Венгри тата Итали Виçмайлă пĕрлĕхе туса хунă.
• 1902 — Куба Испанирен ирĕклĕхе çĕнсе илет, официаллă ăна республика шайне кĕртеççĕ.
• 1952 — Лисицина Зоя Васильевна, паллă чăваш юрăçи çуралнă.

Çу, 21

«Пьета»

• 1502 — Жуан да Нова Таса Елен утравне тупса уçнă
• 1859 — лондонăн Биг-Бен турулĕнче сехете хута янă.
• 1864 — Хĕрлĕ Уçланкăра черкессемпе вăрçса пĕтернипе вăрçă парадне ирттернĕ.
• 1892 — Миланра Леонкавалло хайланă «Паяцсем» оперăн тĕнчери премьери иртнĕ.
• 1904 — Парисре Тĕнчери футбол федерацине йĕркеленĕ.
• 1927 — Spirit of St. Louis самолёчĕ çинче Чарльз Линдберг Атлантикăна

.

• 1969 — Монреальре Джон Леннон тата Йоко Оно вуннă кун пынă пацифистсен «Лăпкăлăхшăн тӳшек çинче» акцине ирттернĕ.
• 1972 — Ласло Тот мăлатукпа Микеланджелон «Пьетине» тапăннă (капăрл.).

Çу, 22

Лувестейн

• 1621 — Гуго Гроций Лувестейн карманĕнчен (капăрл.) кĕнеке арчине пытанса тухса тарнă.
• 1844 — Баб мăсăлмансене хăйĕн тĕнне куçарма тытăннă.
• 1849 — Авраам Линкольн 6469 номерлĕ ишев докне тумалли патента илнĕ.
• 1911 — Парисре Тĕнчери кинологи федерацине йĕркеленĕ.
• 1939 — Гитлĕрпе Муссолинин «Хурçă пакчĕ».
• 1956 — Луутонен Йорма Калерво, чăвашпа çармăс чĕлхине танлаштарса тĕпчекен çуралнă.
• 1960 — Аслă чили çĕр чĕтренĕвĕ, сăнанисенчен чи йывăрри.
• 1972 — Ричард Никсон, американ президенчĕсенчен пĕрремĕш Мускава килсе кайнă.
• 1980 — Pac-Man компьютер вăййин официалла релизĕ.

Çу, 23

Квентин Тарантино

• 1430 — Жанна д’Арк Бургунд херцăкĕн аллине лекет
• 1568 — Нидерланд революцин пĕрремĕш çапăçăвĕ
• 1592 — Венецире инквизици Джордано Брунона ареслет
• 1618 — иккĕмĕш прагăри дефенестраци хыççăн Вăтăр çуллă вăрçă тапранать
• 1853 — Бичурин Никита Яковлевич, монголовед, синолог, прозаик, очеркист, сăвăç вилнĕ.
• 1879 — И. С. Тургенев Оксфорд университечĕн тухтăрĕ ятне тивĕçет
• 1988 — Мишель Платини пысăк футболпа сывпуллашать
• 1994 — «Ылтăн пальма туратне» К. Тарантинăн (капăрл.) «Криминальное чтиво» фильмĕ тивĕçет

Çу, 24

Пăлхар çырулăхĕпе этеплĕхĕн кунĕ

Бруклин кĕперĕ

• 1819 — «Саванна» пăрахут Атлантика океанĕ урлă пĕрремĕш çӳревне тухать.
• 1844 — Морзе телеграфĕпе Вашингтонран Балтимора пĕрремĕш пĕлтерӳ янă.
• 1883 — Çĕнĕ Йоркра Бруклин кĕперне, ун чухне тĕнчери чи пысăк çакăнса тăракан кĕпере, хута янă (капăрл.).
• 1950 — Ингрид Бергманпа Роберто Росселлини пĕрлешнĕ.
• 2001 — вырăс чĕлхиллĕ Википедире пĕрремĕш статьяна вырнаçтарнă.

Çу, 25

Юлашки шăнкăрав, Алшăлли кунĕ

Стрелецсен пăлхавĕ

• 1085 — Альфонсо VI маврсенчен Толедона туртса илет.
• 1682 — стрелецсен Мускаври пăлхавĕ (капăрл.).
• 1787 — Филадельфире Дж. Вашингтон ертсе пынипе Конституци конвенчĕ пуçтарăннă.
• 1865 — Одессăра Çĕнĕ Раççей университетне йĕркеленĕ.
• 1895 — Оскар Уайльда ике çуллăаха каторгă ĕçĕсене янă.
• 1935 — Джесси Оуэнс 45 минут хушшинче çăмăл атлетикăпа тăваттă рекорда тунă.

Çу, 26

Каспар Хаузер.

Раççей усламçăлăхĕн кунĕ

• 451 — эрменсем, Вардан Мамиконян ертсе пынипе, Аварай çапăçавĕнче çĕнтереймен.
• 1093 — вырăс кнеçĕсемпе половецсем хушшинчи Стугна юханшывĕ çинчи çапăçу.
• 1538 — Женевăра пурăнакансем виççĕ çуллăха Кальвина тата унăн майлисене хăваласа янă.
• 1799 — Суворовăн итал харçи: вырас çарĕсем Турина çитнĕ.
• 1805 — Милан соборĕнче Наполеон Бонапартăн çамки çине Ломбардин Тимĕр кăшăлне хунă.
• 1828 — Нюрнбергре Каспар Хаузер тупăннă (капăрл.).
• 1897 — Брэм Стокер «Дракула» романа пичетленĕ.
• 1991 — Грузири пĕрремĕш президент суйлавĕнче Звиад Гамсахурдия çĕнтернĕ.

Çу, 27

• Пĕтĕм Раççейри вулавăш кунĕ.
• Нигери, Ача-пăча кунĕ.
• Украина, хими отраслĕнче ĕçлекенсен кунĕ.
• 2006 — Индонезири Ява утравĕнче Рихтер шкали тăрах 6,2 баллă çĕр чĕтренĕвĕ пулнă. 100 çын ытла вилнĕ.
• 1924 — Дмитриев Василий Дмитриевич, прозаик çуралнă.
• 1955 — Пăрчăкан Нина Алексеевна, чăваш сăвăçи çуралнă.

Çу, 28

• 1942 — Ивник Иван Николаевич, сăвăç, тăлмач вилнĕ.

Çу, 29

• 1988 — Турхан Кузьма Сергеевич, чăваш çыравçи вилнĕ.

Çу, 30

Фернандо III

• АПШ, вăрçăра вилнисене асăну кунĕ.
• Кастили Таса Фердинандчӗ (капăрл.) кунĕ.
• Руан хулинче Жанна д’Арка вĕлернĕ.
• Фиджи, Рату Сир Лала Сукуна кунĕ.
• Хорвати, Пăхăнманлăх кунĕ.