Андреев Иван Андреевич
Андреев хушаматлă урăх çынсем çинчен Википедире статьясем пур.Андреев Иван Андреевич (1928, çу, 15, Чăваш АССР, Элĕк районĕ, Хитекушкăнь ялĕ — 2011, раштав, 31, Шупашкар, Чăваш Республики) — чăваш чĕлхи тĕпчевçи, филологи ăслăхĕсен тухтăрĕ (1970), Чăваш ăславсемпе ӳнерсен наци академийĕн чăн пайташĕ (академикĕ) (1994).
| Иван Андреев | |
| Андреев Иван Андреевич | |
| Çуралнă вăхăт: | 1928 çул, çу, 15 |
|---|---|
| Çуралнă вырăн: | Хитекушкăнь ялĕ, Элĕк районĕ, Чăваш АССР, РСФСР |
| Вилнĕ вăхăт: | 2011, раштав, 31 |
| Вилнĕ вырăн: | Шупашкар, Чăваш Республики, РФ |
| Патшалăх: |
Раççей Федерацийĕ |
| Ăслăх сфери: | синтаксис, морфологи, сăмах туни, орфографи, пунктуаци |
| Ĕç вырăнĕ: | ЧППУ, ЧПУ, ГĂТИ |
| Ăсчах степенĕ: | филологи ăслăхĕсен тухтăрĕ |
| Ăсчах хисепĕ: | профессор, академик |
| Альма-матер: | ЧППИ |
| Чыславсемпе парнесем |
|
Чăваш Енĕн тава тивĕçлĕ ăслăх ĕçченĕ (1990), Раççей Федерацин тава тивĕçлĕ ăслăх ĕçченĕ (2001), Чăваш Республикин гуманитари ăслăхĕсен облаçĕнчи патшалăх премин лауреачĕ (2006)[1].
Пурнăçĕ
тӳрлет1928 çулхи çу уйăхĕн 15 Чăваш Енĕн Элĕк районĕнчи Хитекушкăнь ялĕнче çуралнă.
1950 çулта Чăваш патшалăх педагогика инситутĕнче, 1955 çулта аспирантурăра вĕренсе тухнă.
Ăслăх-тĕпчев институчĕн чĕлхе уйрăмĕн пуçлăхĕ (1957—1970), Чăваш патшалăх университечĕн профессорĕ (1972-па), историпе филологи факультетăн деканĕ (1983—1990), СССР ĂĂ литературăпа чĕлхе уйрăмĕ çумĕнчи тюркологсен комитечĕн пайташĕ, Чăваш Енĕн вĕрентӳ институчĕн профессорĕ (1999-па).
Иван Андреев чăваш чĕлхин синтаксис, морфологи, фонетика, орфографипе пунктуаци, лексикографи, диалектологи, антропологи ыйтăвĕсене тĕпчет; чĕлхе наукинчи, шкул грамматикинчи чи çивĕч ыйтусене хускатать, тĕрлĕ вĕренӳ программисемпе кĕнекисене хатĕрлет. 200 ытла тĕпчев ĕçĕ пичетленĕ.
Иван Андреев причастисен ушкăнĕсене вĕсен синтаксиспа морфологи уйрăмлахĕсене; хутсăр пуплевĕшĕн тĕп паллисене, грамматикăпа коммуникативлă тытăмне; орфографипе пунктуацин çитменлĕхĕсемпе хирĕçӳлĕхĕсене туллин тишкернĕ; хутлă пуплевĕшĕн теорине аталантарса, унăн паллисемпе тĕсĕсене тарăннăн çутатса, чылай ыйтăва çĕнĕлле ăнлантарнă.
Иван Андреев чăвашла-вырăсла, вырăсла-чăвашла сăмахсарĕсене хатĕрлесе кăларас çĕрте чылай вăй хунă.
Ĕçĕсем
тӳрлет- Причастне в чувашском языке. Ч., 1961;
- Чăваш синтаксисĕн ыйтăвĕсем. I пайĕ. Ш., 1973; II пайĕ. Ш., 1975;
- Чăваш пунктуацийĕ: иртни, хальхи, пуласси. Ш , 1990;
- Учебник чувашского языка для русских. Ч., 1992;
- Чăваш чăлхи. Вырăс шкулĕн 6-мĕш класĕ валли. Ш., 1998 (Р.И.Гурьева. Л.Н.Кузьминапа пĕрле);
- Чăваш чĕлхи. Синтаксис. 8—9 классем валли. Ш., 2001.
Вуламалли
тӳрлет- Петров Н.П. Тĕпчевçĕ-педагог // Ялав 1978. 5 №.
- Семенов Ю. Тĕпчевçĕ çулĕ // Тăван Атăл. 1978. 5 №;
- Ефимов Ю. Чăвашсен паллă ученăйĕ // Пионер сасси. 1978, çу, 20;
- Цавлов И.П. Пултаруллă тĕпчевçĕ // Коммунизм ялавĕ. 1978, çу, 15;
- Виноградов Ю.М. Чĕлхе вăрттăнлăхĕн тĕпчевçи // Тăван Атăл, 1988. 5 №;
- Скворцов М.И. Путь поисков и свершений // Советская Чувашия. 1988, çу,15;
- Хузангай А.П. Иван Андреевич Андреев // Советская тюркология. 1988. № з.