Гафний

Элементсен периодла тытăмĕ H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Сĕлтĕлле металсем	Сĕлтĕлле-çĕрле металсем	Куçăмлă металсем
Çăмăл металсем	Металлоидсем	Инертлă газсем
Металмаррисем Галогенсем Лантаноидсем Актиноидсем

Гафни (Hf)
Атом номерĕ	72
Ансат япалалăхăн курăмĕ	шурă-кĕмĕл тĕслĕ туптанакан металл<
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	178,49 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	167 пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	575,2 (5,96) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[Xe] 4f14 5d2 6s2
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	144 пм
Ион радиусĕ	(+4e) 78 пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)	1,3
Электрод потенциалĕ	0
Оксидлав капашĕсем	4
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	13,31 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	0,146 Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх	23,0 Вт/(м·K)
Шăрану температури	2 503 K
Шăраннин пайлавла ăшши	(25,1) кДж/моль
Вĕрев температури	5 470 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	575 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	13,6 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ	гексагоналлă
Решетке периочĕ	3,200 Å
c/a танлашăнни	1,582
Дебай температури	n/a K

Hf	72
178,49
[Xe] 4f14 5d2 6s2
Гафни'

Гафни — (лат. Hafnium) шурă-кĕмĕл тĕслĕ йывăр ирĕлекен метал, 72 атом номерлĕ хими элеменчĕ.

Тĕнчери гафни ресурсĕсем

2007-мĕш çулта 99 % тасалăхнă гафнин хакĕ вăтамран $780 килограмшăн пулнă / Тĕнчери гафни ресурсĕсем, гафни двуокиçĕпе шутласан, 1 миллион тоннăран кăшт пысăкрах. Çĕршывсем хушинче çакăн патнерех:

• Австрали — 630 пин тонна ытла,
• ЮАР —287 пин тонна яхăн,
• США — 105 пин тоннăран кăшт пысăкрах,
• Инди — 70 пин тонна яхăн,
• Бразили — 9,88 пин тонна.

Гафни чĕртаварĕн ытларах пайĕ тинĕс хĕрринче сапаланнă цирконпа çыхăннă. Раççейпе СНГра, никама пăхăнман специалистсем пĕлтернĕ тăрăх, питĕ пысăк. Çак енĕпе аталансан тĕнче лиерне тухма та май пур. Украинăра та гафни ресурсĕсем пысăк.Нумайрах чухне гафни [[лопарит]па, цирконпа, бадделеитпа тата сайраçĕрметалĕллĕ гранитсемпе çыхăннă.

Гафни катăкĕсем

Физика пахалăхĕсем

Гафни

Гафни ăшă нейтронсене питĕ лайăх çăтать (ядерла эфективла касни 10² барн яхăн), çав вăхăтрах ун хими аналогĕн, циркони, çак кăтарту 100 яхăн сахалрах (0.2 барн). Çавăнпа ядерла реактăрсен ТВЭЛĕсен валли усă куракан цирконие гафнинчен çине тăрса тасатмалла. Çутçанталăкра сахал сарăлнă изотопĕ ¹⁷⁴Hf альфа-арканупа пайланать. Çурма аркану тапхăрĕ 2·10¹⁵çул.

Изотопĕсем

Пĕлтерĕшле хими çыхăнăвĕсем

Гафни диоксичĕ

Икĕ валентлă гафни çыханавĕсем

• HfBr₂ — сывлăшра хăйне хăй çункакан хытă, хура тĕслĕ япала. 400 °C гафнипе гафни тетрабромичĕ çине пайланать.

• Hf(HPO₄)₂ — кӳкĕрт йӳçĕкĕпе фтороводород йӳçĕкĕнче ирĕлекен шурă порошок. Гафни тăварĕсене ортофосфор йӳçĕкĕпе хутшăнтарса тăваççĕ.

Виçĕ валентлă гафни çыханавĕсем

• HfBr₃ — хура кăвак хытă япала. 400 °C гафни дибромичĕпе тетрабромичĕ çине пайланать. Гафни тетрабромидне водородпа е алюминипе хĕртсе тăваççĕ..

Тватă валентлă гафни çыханавĕсем

• HfO₂ — тĕссĕр моноклинла кристалсем (тачăлăхĕ — 9,98 г/см³)е тĕссĕр тетрагоналлă кристалсем(тачăлăхĕ — 10,47 г/см³). Юлашки t_ир 2900 °C ирĕлĕт, шывра сахал ирĕлет, диамагнитлă, ZrO₂ сĕлтĕрех, тата Катализ пахалăхĕсем кăтартаççĕ. Гафни металне кислородра хĕртсе, е гафнин дисульфатне е диоксалатне хĕртсе тăваççĕ.

• Hf(OH)₄ — сĕлтĕсемпе е водород перекиçĕпе ирĕлесе пероксигафниата куçакан шурă тусан.

• HfF₄ — тçссĕр кристалсем. t_ир 1025 °C, тачăлăхĕ — 7,13 г/см³. Шывра ирĕлет. 300 °C азот юхăмĕнче çак çыхăнăва (NH₄)₂[HfF₆] хĕртсе тăваççĕ.

• HfCl₄ — 317 °C сублимацилекен шурă тусан. t_ир 432 °C. Гафни металĕ, гафни карбичĕ е гафни окиçĕпе кăмрăк шутăшне хлорпа çыхăнтарса тăваççĕ.

• HfBr₄ — бесцветные кристаллы. Сублимируются при 322 °C. t_пл 420 °C. 500 °C хĕртнĕ гафнине кăмрăк хутăшне бром пăсĕпе çыхăнтарса тăваççĕ.

• HfI₄ — сарă кристалсем. 427 °C сублимациленет тата 1400 °C диссоциленет. 300 °C йодпа гафние пĕрлештерсе тăваççĕ.

Сылтăм аял кĕтесре уйăх çине вĕçнĕ Апполон çинчи гафний шăранчăкĕнчен тунă ракетăн соплисем

Вуламалли

• Химия и технология редких и рассеянных элементов. Ч. 2. Под ред К. Большакова. Изд. 2. М.: Высшая школа, 1976.(выр.)

Каçăсем

• Гафни Webelements сайтра
• Гафни хими элеменчĕсен вулавăшĕнче 2016 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.
• Hafnium 2008 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 2-мӗшӗнче архивланӑ. at Los Alamos National Laboratory's periodic table of the elements (акăлч.)
• Hafnium Technical & Safety Data(акăлч.)
• NLM Hazardous Substances Databank – Hafnium, elemental(акăлч.)
• Intel Shifts from Silicon to Lift Chip Performance(акăлч.)
• Hafnium-based Intel 45nm Process Technology(акăлч.)