Иод
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Сĕлтĕ металлĕсем | Сĕлтĕ çĕр металлĕсем | Куçăмлă металсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Çăмăл металсем | Çурри металсем | Сипетлĕ газсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Иод / Iodum (I) | |
---|---|
Атом номерĕ | 53 |
Ахаль япалалăхăн тĕсĕ | ![]() |
Атом пахалăхĕсем | |
Атом масси (моль масси) |
126,90447 а. е. м. (г/моль) |
Атом радиусĕ | n/a пм |
Ионизаци хăвачĕ (пĕрремĕш электрон) |
1 008,3 (10,45) кДж/моль (эВ) |
Электрон конфигурацийĕ | [Kr] 4d10 5s2 5p5 |
Хими пахалăхĕсем | |
Ковалент радиусĕ | 133 пм |
Ион радиусĕ | (+7e) 50 (-1e) 220 пм |
Электроçуклăх (Полинг шучĕпе) |
2,66 |
Электрод потенциалĕ | 0 |
Йӳçĕклев степенĕсем | 7, 5, 3, 1, -1 |
Ахаль япалалăх термодинамика пахалăхĕсем | |
Тачăлăхĕ | 4,93 г/см³ |
Ăшă удель калăпăшĕ | 54,44[1] Дж/(K·моль) |
Теплопроводность | (0,45) Вт/(м·K) |
Ирĕлӳ температури | 386,7 K |
Ирĕлӳ ăшăлăхĕ | 15,52 (I-I) кДж/моль |
Вĕрев температури | 457,5 K |
Пăслав ăшăлăхĕ | 41,95 (I-I) кДж/моль |
Моль калăпăшĕ | 25,7 см³/моль |
Ахаль япалалăх кристалл чĕнтĕрĕ | |
Чĕнтĕр тытăмĕ | орторомбла |
Чĕнтĕр тапхăрĕ | 7,720 Å |
c/a танлашăнни | n/a |
Дебай температури | n/a K |
I | 53 |
126,90447 | |
5s25p5 | |
Иод |
Иод, йод (çĕнĕлат. iodum ав.гр. ἰοειδής, iodes — хĕрлĕ-кăвак) — Элементсен периодикăллă системин 53-мĕш элеменчĕ.
Медицинăра, биологире çак япалана ахаль йод (тĕслĕх: «йод шывĕн шĕвекĕ») теççĕ, Менделеев таблицинче тата хими литературинче иод палăртупа усă кураççĕ.
ИсториТӳрлет
J симвăла I çине анчахрах, XX ĕмĕрĕн 50-мĕш çулĕсенче , куçарнă.
Çутçанталăкра тупăнниТӳрлет
Çутçанталăкра ирĕклĕн те тĕл пулать, минерал, анчах та тупни сайра пулать, —Везувийĕн, Вулкано (Итали) термăллă çăлкуçсенче, тĕслĕхрен. Çуçăнталăкри иодидсен янтă пуррисем 15 млн тоннă, вĕсенчен 99 % Чилипе Японире. Халĕ çак çĕршывсенче питĕ иода нумай тупăçлаççĕ, тĕслĕхрен, чили Atacama Minerals компани çул тăршшипе 720 тоннă иода кăларать.
Физика пахалăхĕсемТӳрлет
ИзотопĕсемТӳрлет
Чи пĕлтерĕшлисем 125I тата 131I. Вĕсем атом бомби сирпĕтсен тата атомла реактор ĕçленĕ чухне нумай пулаççĕ. Тата куизотопсене медицинăра анлă усă кураççĕ.
Хими пахалăхĕсемТӳрлет
Аккумуляторсене хатĕрлениТӳрлет
Лити-иод электромобиль аккумуляторĕнче пурлă авăрланă электродра (йӳçтерекен) иода ĕçе кĕртеççĕ.
Лазерлă термотĕшĕллĕ синтезТӳрлет
Хăш иод-органика хутăшĕсене иодăн пăлханчăк атăмĕсемçинче ĕçлекен çав тери хăват газ лазерĕсенче усă кураççĕ.
Радиоэлектронла промăçлăхТӳрлет
Юлашки çулсенче иода шĕвек кристаллă дисплейсене тунă чух чылай ĕçе кĕртеççĕ.
Иодпа усă курниТӳрлет
2005 çулта тĕнчере 25,5 пин тоннă усă курнă.
АсăрхатарусемТӳрлет
- ^ Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) . — Советская энциклопедия. — Т. 2. — 100 000 экз.