Таллий

**Элементсен периодла тытăмĕ**
H																	He
Li	Be											B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg											Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca	Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr	Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	*	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	**	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og

	*	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu
	**	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr

Талли —Элементсен периодикăллă системин хими элеменчĕ, 81, символĕ Ir(лат. Thallium), щурă кĕмĕл тĕслĕ металл. CAS номер 7440-28-0.

Талли / Thallium (Tl)
Атом номерĕ	81
Ансат япалалăхăн курăмĕ	шурă-кĕмĕл тĕслĕ металл
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	204,3833 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	171 пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	588,9 (6,10) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[Xe] 4f¹⁴ 5d¹⁰ 6s² 6p¹
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	148 пм
Ион радиусĕ	((+3e) 95 (+1e) 147 пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)	1,62
Электрод потенциалĕ	Tl←Tl⁺ −0,338 В Tl←Tl³⁺ 0,71 В
Оксидлав капашĕсем	3, 1
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	11,85 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	26,3 ^[1] Дж/(K ·моль)
Ăшăяраслăх	(46,1) Вт/(м ·K)
Шăрану температури	576,6 K
Шăраннин пайлавла ăшши	4,31 кДж/моль
Вĕрев температури	1730 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	162,4 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	17,2 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ	гексагоналлă
Решетке периочĕ	1,599 Å
c/a танлашăнни	1,588
Дебай температури	96,00 K

Tl	81
204,3833
[Xe] 4f¹⁴ 5d¹⁰ 6s² 6p¹
Талли

Истори

1861-мĕш çулта Англи асчахĕ Уильям Крукс Гарц хулинчи кӳкĕрт йӳçĕкĕн заваочĕн хура тăхлан камерисен шламĕнче спектр меслечĕпе уçнă. Таса талли металне пĕр пĕринчен уйрăм Крукспа франци ăсчахĕ Клод-Огюст Лами 1862-мĕш çулта уйăрнă.

Ячĕ пулни

Элемент ячĕ спектăрти характерлă симĕс йĕрсем пулнипе тата çулăма симĕс тĕс панипе (ав.гр. θαλλός — çамрăк ешĕл турат) панă.

Çĕр çинче сарăлни

Талли- питĕ сапаланнă элемент. Цинк, пăхăр тата тимĕр обманкăсемпе колчедансенче, кали тăварĕсемпе слюдасенче тĕл пулать. Таллин 7 минералĕ паллă:(круксит (Cu, Tl, Ag)₂Se, лорандит TlAsS₂, врбаит Tl₄Hg₃Sb₂As₈S₂₀, гутчинсонит (Pb, Tl)S • Ag₂S • 5As₂S₅, авиценнит Tl₂O₃, талли азичĕ TlN₃, талли пикрачĕсем C₆H₂(NO₂)₃OTl), вĕсем пурте питĕ сайра тĕл пулаççĕ.

Массăпа сарăлни (вăтамран):

çер хуппинче 4,5·10⁻⁵ %
ультраосновной породăсенче 10⁻⁶ %
в основной породăсенче 2·10⁻⁵ %
тинĕс шывĕнче 10⁻⁹ %

Изотопĕсем

Тĕп статья: Талли изотопĕсем

Физиологи

Таллипе ун çыхăнăвĕсем питĕ наркăмăшлă. Нерв системи, пĕвер, пӳре, вар-хырăм пусмăрланать, çӳçсем тăкăнаççĕ (пĕтĕмĕшле аллопеци). Ĕçмелли шыври ПДК - 0,0001 мг/м³, ĕç вырăнĕнчи сывлăшра йодид, бромид, карбонатăн (ьтаса таллипе шутласан)0,01 мг/м³, атмосфера сывлăшĕчне - 0,004 мг/м³. Çынна вĕлĕрмелли доза - 600 мг яхăн. Талли тăварĕсемпе наркăмăшлансан антидот вырăннĕ берлин лазурне усă кураççĕ.

Асăрхатарусем

^ Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) . — Советская энциклопедия. — 100 000 экз. — ISBN 5—85270—039—8

Каçăсем

	Таллий Викиампарта^?

Талли Webelements сайтра
Талли хими элеменчĕсен вулавăшĕнчеов 2013 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ.
Талли тата ăна ятарлă службăсем усă курни

}

Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.
Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.

[ХЭ-1] Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) . — Советская энциклопедия. — 100 000 экз. — ISBN 5—85270—039—8

[1]