Бериллий
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сĕлтĕлле металсем | Сĕлтĕлле-çĕрле металсем | Куçăмлă металсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Çăмăл металсем | Металлоидсем | Инертлă газсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бериллий / Beryllium (Be) | |
|---|---|
| Атом номерĕ | 4 |
| Ансат япалалăхăн курăмĕ | 
çемçĕ шурă-кĕмĕл тĕслĕ метал |
| Атом палăрăмĕсем | |
| Атом масси (моль масси) |
9,01218 а. е. м. (г/моль) |
| Атом радиусĕ | 112 пм |
| Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон) |
898,8 (9,32) кДж/моль (эВ) |
| Электронсен конфигурацийĕ | [He] 2s2 |
| Химилле палăрăмсем | |
| Ковалентла радиус | 90 пм |
| Ион радиусĕ | 35 (+2e) пм |
| Электронегативлăх (Полинг шучĕпе) |
1.57 |
| Электрод потенциалĕ | −1,69 В |
| Оксидлав капашĕсем | 2; 1 |
| Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем | |
| Тачăлăх | 1,848 г/см³ |
| Пайлавла ăшăшăнăçтарăш | 16,44[1] Дж/(K·моль) |
| Ăшăяраслăх | 201 Вт/(м·K) |
| Шăрану температури | 1551 K |
| Шăраннин пайлавла ăшши | 12,21 кДж/моль |
| Вĕрев температури | 3243 K |
| Пăспулăмăн ăшăлăхĕ | 309 кДж/моль |
| Моль калăпăшĕ | 5,0 см³/моль |
| Ансат япалалăхăн кристалл решетки | |
| Решетке тытăмĕ | гексагоналлă |
| Решетке периочĕ | a=2,286; c=3,584 Å |
| c/a танлашăнни | 1,567 |
| Дебай температури | 1000 K |
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Be (пĕлтерĕшсем) пăхăр.Бериллий — тăваттăмĕш çăмăл элемент, атомĕ тăватă протонпа пилĕк нейтронран тăрать.
| Be | 4 |
| 9,012182 | |
| 2s2 | |
| Бериллий | |
Ăна уранăн массине 50 килограмм вырăнне 250 грамма çитермелĕх (экран, куçлăх, пусса хĕстернĕ вырăнне) усă кураççĕ.
Кунçул
тӳрлетБериллипе унăн минералĕсене тĕпчев ĕçĕсене расççей химикĕ И.В.Авдеев (1818—1865) туса пынă. Вăлах бериллийĕн оксичĕ BeO тесе палăртнă, маларах йăнăшпа Be2O3 çырнă пулнă.
Ракетăн çунакан япали
тӳрлет| Йӳçĕклекен | Удель туртăмĕ (Р1, çек) | Çунтару температури °С | Çунакан япала тачăлăхĕ г/см3 | Хăвăртлăх ӳсĕмĕ, ΔVид,25, м/çек | Çунакан япалан йывăрăш шучĕ % |
|---|---|---|---|---|---|
| Фтор | 323,3 çек | 4328 °C | 1,547 | 5014 м/çек | 13 % |
| Тетрафторгидразин | 310,8 çек | 4234 °C | 1,19 | 4204 м/çек | 11 % |
| ClF3 | 277,4 çек | 4075 °C | 1,85 | 4696 м/çек | 13 % |
| ClF5 | 289,6 çек | 4176 °C | 1,762 | 4791 м/çек | 13 % |
| Перхлорилфторид | 242,6 çек | 3593 °C | 1,709 | 3953 м/çек | 13 % |
| Фтора йӳçлекен | 308,6 çек | 4177 °C | 1,561 | 4986 м/çек | 13 % |
| Йӳçлĕк | 235,4 çек | 3637 °C | 1,21 | 3213 м/çек | 15 % |
| Водород перекиçĕ | 276,8 сек | 3472 °C | 1,503 | 4231 м/çек | 18 % |
| Азот кислоти | 256 сек | 2728 °C | 1,574 | 4005 м/çек | 24 % |
Усă курасси
тӳрлетХутăш шăранчăксене пахалатни
тӳрлетБериллие чылайлă тĕрлĕ шăранчăксене хушаççĕ, çав вара юлашкисене хытарать, çирĕплетет, вĕсенчен хатĕрленĕ япаласен çийĕ коррозие хирĕç тăма пултарать. Техникăра бериллиллĕ бронзăпа усă кураççĕ (пружинăллă перĕнӳсем). Хурçăна 0,5 % бериллие хушса тунă пружина хĕрлĕ тĕсе çитиччен хĕртнĕ чух пружинăлать.
Берилли рентген пайăркисене начар пуçтарать, çавăнпа та унтан рентген пăрăхĕсенче пайăркасем тулашне тухмашкăн чӳречене хатĕрлеççĕ.
Атăм реакторĕсенче бериллипе нейтронсен хăвăртлăхне чакараççĕ. α-радиохастар нуклидсемпе хутăшра берилли ампуллă нейтронлă çăлкуçсенче, мĕншĕн тесен берилли-9 тĕшшисемпе α-пĕрчĕксен хутшăнăвĕнчен нейтронсем çуралаççĕ: 9Ве(α, n)12C.
Лазер техникинче берилли алюминачĕнчен хатĕрленĕ хурçă е пластина пайăрка кăларать.
Изотопӗсем
тӳрлет
Асăрхавсем
тӳрлет- ^ Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Мускав: Советская энциклопедия, 1988. — Т. 1. — С. 280. — 100 000 экз.
Каçăсем
тӳрлет- Берилли Webelements çинче
- Берилли хими элеменчĕсен вулавăшĕнче 2015 ҫулхи Ака уйӑхӗн 18-мӗшӗнче архивланӑ.