Молибден
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Сĕлтĕлле металсем | Сĕлтĕлле-çĕрле металсем | Куçăмлă металсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Çăмăл металсем | Металлоидсем | Инертлă газсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Молибден / Molybdenum (Mo) | |
---|---|
Атом номерĕ |
42 |
Ансат япалалăхăн курăмĕ | |
Атом палăрăмĕсем | |
Атом масси (моль масси) |
|
Атом радиусĕ |
139 пм |
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон) |
|
Электронсен конфигурацийĕ |
[Kr] 4d5 5s1 |
Химилле палăрăмсем | |
Ковалентла радиус |
130 пм |
Ион радиусĕ |
(+6e) 62 (+4e) 70 пм |
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе) |
2,16 |
Электрод потенциалĕ |
-0,2 |
Оксидлав капашĕсем |
6, 5, 4, 3, 2 |
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем | |
Тачăлăх | |
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш | |
Ăшăяраслăх | |
Шăрану температури |
2890 K |
Шăраннин пайлавла ăшши | |
Вĕрев температури |
4885 K |
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ | |
Моль калăпăшĕ | |
Ансат япалалăхăн кристалл решетки | |
Решетке тытăмĕ |
кубла калăпăшĕпе центăрланă |
Решетке периочĕ |
3,147 Å |
c/a танлашăнни | — |
Дебай температури |
450 K |
Молибден — Элементсен периодикăллă системинчи 42 номерлĕ хими элеменчĕ, символĕ Mo (лат. Molybdenum), тупталлă шурă кĕмĕл тĕслĕ куçу металл. Металлургире усă кураççĕ.
Ячĕ пулса тухниПравить
1778 çулта швед химикĕ Карл Шееле уçать, вăл молибден кислоттине хĕртсе, МоО3 оксидне тупăшлать. Металл тытăмĕнче пĕрремĕш хут ăна П. Гьельм 1782 çулта кăмрăк оксидне чĕртсе туса кăларать: вăл углеродлă молибдена тата молибденăн карбидне кăларать. Таса молибдена 1817 çулта Й. Берцелиус туртса кăларать.
Ячĕ грек μολυβδος «хура тăхланран» пулса тухать. Ĕлкипе хура тăхлан молибденитпа (MoS2) пĕр пекрех, çак минералтан пĕрремĕш хут хура тăхлан ялкăшиллĕ (PbS) молибден оксидне кăларнă, XVIII ĕмĕрченех молибденита графитпа хура тăхлан ялкăшинчен уйрăлса тăнă, çак минералсен пĕрлехи ячĕ «молибден» пулнă.
Çутçанталăкра упранниПравить
Çĕрĕн витĕмĕнче молибден 3•10-4% йывăрăшĕпе. Ирĕклĕ молибден тĕл пулмасть. Çутçанталăкра металлăн 20 яхăн минерал. Чи паллисем: молибденит МоS2, повеллит СаМоО4, молибдит Fe(MoO4)3•nH2O и вульфенит PbMoO4.
Физикă пахалăхĕсемПравить
Молибден — çутă сăрă металл кубăллă калăпăш тĕпĕллĕ α-Fe, а=0,314 нм тĕсĕллĕ чĕнтĕрлĕ, парамагнитлă. Механика пахалăхĕсем, чылай металсен пекех, металлăн тасалăхĕпе тата унченхи механикăллă тата термăллă ĕç тунинчен (çемçерех металл тасарах) килеççĕ. Ăшăпа сарăлу коэффициенчĕ пĕчĕк.
Хими пахалăхĕсемПравить
Пӳлĕмри температурăра сывлăшра Mo тăнăç. 400 °C чух йӳçĕкленме тытăнать. 600 °C вĕри чух хăвăрт виçоксида МоО3 тухать. Çак оксида çаплах молибденăн дисульфидне МоS2 йӳçĕклесе тата термолизпа аммони молибдатĕнчен (NH4)6Mo7O24•4H2O тăваççĕ.
ИзотопĕсемПравить
ТупăçланиПравить
Промăçлă молибдена тăприне флотациллĕ меслетпе тачăлатнинчен пуçланать. Хыççăн çак концентрата молибденăн оксичĕ
МоО3 пуличчен пĕçертеççĕ:
2МоS2 + 7O2 → 2MoO3 + 4SO2,
Кайран ăна татах тасатаççĕ. Вара МоО3 водородпа çĕнелетеççĕ. Туса илнĕ хатĕр лаптаксене пусăмпа туптаççĕ, туртаççĕ.
Биологиллĕ ĕçĕсемПравить
МикроэлементПравить
Мо микровиçисем органисăма тивĕçлĕ аталанма кирлĕ, çырласемшĕн микроэлементлă тăрантарăвĕ пулать.
ТоксикологиПравить
Молибден тусанĕпе унăн çыхăнăвĕсем сывламалли çулсене йĕкĕлтеççĕ.
АсăрхатарусемПравить
- ^ Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) . — Советская энциклопедия. — Т. 3. — 50 000 экз. — ISBN 5—85270—039—8
КаçăсемПравить
- Молибден Спецметал.ру çинче Архивленĕ 3 Пуш уйӑхӗн 2008 çулта.
- Молибден Хими элеменчĕсен халăх валли вулавăшĕнче
- Молибден Webelements çинче