Чăваш Ен чĕр чунĕсен ят-йышĕ
(Чăваш Ен чĕрчунĕсен ят-йышĕ ҫинчен куҫарнӑ)
Вĕçен кайăксем тӳрлет
Аист евĕрлисен пайĕ тӳрлет
- Пĕчĕк чăмăш[1] (выр. малая выпь)
- Пысăк чăмăш[1] (выр. большая выпь)
- Сăрă чарлан (выр. серая цапля)
- Хура аист[1] (выр. чёрный аист)
Вĕршĕн евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Кăвакарчăн евĕрлисен пайĕ тӳрлет
- Ахаль кăвакарчăн (выр. сизый голубь)
- Ахаль кулюкка (выр. обыкновенная горлица)
- Улаппа (выр. вяхирь)
- Ӳлтек (выр. клинтух)
Кăйкăр евĕрлисен, е çăткăн вĕçен кайăксен пайĕ тӳрлет
Кăйкăр сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Ахаль кăйкăр, е сапсан[1] (выр. сапсан)
- Кăвакарчăнла кăйкăр (выр. дербник)
- Хĕрхи[1] (выр. кобчик)
- Чĕкеç кăйкăрĕ (выр. чеглок)
- Этелĕк (выр. балобан)
- Якăлпай (выр. обыкновенная пустельга)
Пулă хурчки сăнлисен йышĕ тӳрлет
Хурчка сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Кăвак хăлат (выр. полевой лунь)
- Кăшкăракан ăмăрткайăк (выр. большой подорлик)
- Патша ăмăрткайăкĕ (выр. могильник)
- Пăнчăллă хăлат (выр. луговой лунь)
- Пĕркĕт, е караппăл[1] (выр. беркут)
- Пысăк хурчка (выр. ястреб-тетеревятник)
- Сăпса хурчки (выр. обыкновенный осоед)
- Çерçи хурчки (выр. ястреб-перепелятник)
- Çĕлен хурчки (выр. змееяд)
- Хура хĕрен (выр. чёрный коршун)
- Шаланкă (выр. обыкновенный канюк)
- Шурă хӳреллĕ ăмăрткайăк[1] (выр. орлан-белохвост)
- Шурлăх хăлачĕ (выр. болотный лунь)
Куккук евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Ракша евĕрлисен пайĕ тӳрлет
- Кăвак курак (выр. сизоворонка)
- Сăпсаçиен (выр. золотистая щурка)
- Сенкер пулăç-кайăк (выр. зимородок)
Çерçи евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Вăрăм хӳреллĕ кăсăя сăнлисен йышĕ тӳрлет
Вĕлтрентăрри сăнлисен йышĕ тӳрлет
Кăсăя сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Кăвак кăсăя (выр. обыкновенная лазоревка, лат. Cyanistes caeruleus)
- Пысăк кăсăя (выр. большая синица, лат. Parus major)
- Тĕпеклĕ кăсăя (выр. хохлатая синица, лат. Lophophanes cristatus)
- Хура кăсăя (выр. московка, лат. Parus ater)
- Пăвăр пуçлă кăсăя (выр. буроголовая гаичка, лат. Parus montanus)
- Шурă кăсăя (выр. белая лазоревка, лат. Cyanistes cyanus)
Курак-çăхан сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Курак (выр. грач, лат. Corvus frugilegus)
- Сульха, е кĕпшĕл (выр. сойка, лат. Garrulus glandarius)
- Çăхан (выр. ворон, лат. Corvus corax)
- Ула курак (выр. серая ворона, лат. Corvus cornix)
- Хура курак (выр. грач, лат. Corvus corone)
- Чакак (выр. сорока, лат. Pica pica)
- Чана (выр. галка, лат. Corvus monedula)
Пăрчăкан сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Вăрман тихашки (выр. лесной конёк)
- Сарă пăрчăкан (выр. жёлтая трясогузка)
- Сарă пуçлă пăрчăкан (выр. желтоголовая трясогузка)
- Шурă пăрчăкан (выр. белая трясогузка)
Пимпĕ сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Кантăр кайăкĕ (выр. коноплянка)
- Патвар сăмса (выр. обыкновенный дубонос)
- Пимпĕ (выр. зяблик)
- Симĕс кайăк (выр. обыкновенная зеленушка)
- Çирĕктăрри (выр. чиж)
- Уйăп (выр. обыкновенный снегирь)
- Чăрăш кукăрсăмси (выр. обыкновенный клёст)
- Шăкăлчи (выр. черноголовый щегол)
- Ясмăк кайăкĕ (выр. обыкновенная чечевица)
Саркайăк сăнлисен йышĕ тӳрлет
Сĕлхе сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Ахаль вутхӳре (выр. обыкновенная горихвостка)
- Ахаль чул кайăкĕ (выр. обыкновенная каменка)
- Ахаль шăпчăк (выр. обыкновенный соловей)
- Кăвак пĕсехе (выр. варакушка)
- Пилеш кайăкĕ (выр. дрозд-рябинник, лат. Turdus pilaris)
- Пысăк сĕлхе (выр. деряба)
- Сырлăхан (выр. певчий дрозд)
- Улăх кайăкĕ (выр. луговой чекан)
- Хура кайăк (выр. чёрный дрозд, лат. Turdus merula)
- Чепчен (выр. зарянка, лат. Erithacus rubecula)
- Шур куç харшиллĕ сĕлхе (выр. белобровик)
Çерçи сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Кил-çурт çерçийĕ (выр. домовый воробей, лат. Passer domesticus)
- Уй çерçийĕ (выр. полевой воробей, лат. Passer montanus)
Тăри сăнлисен йышĕ тӳрлет
Чăрăш кайăкĕ сăнлисен йышĕ тӳрлет
Чечен кайăк сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Йăрăм пуçлă хăмăш кайăкĕ (выр. камышовка-барсучок)
- Йăрăмлă чечен кайăкĕ (выр. ястребиная славка)
- Пĕчĕк чечен кайăк (выр. славка-завирушка)
- Сад хăмăш кайăкĕ (выр. садовая камышовка)
- Сад чечен кайăкĕ (выр. садовая славка)
- Сар куç харшиллĕ кайăкĕ (выр. пеночка-трещотка)
- Сăрă йĕкĕлти кайăк (выр. бормотушка)
- Сăрă чечен кайăк (выр. серая славка)
- Симĕс йĕкĕлти кайăк (выр. зелёная пересмешка)
- Симĕс чие кайăкĕ (выр. зелёная пеночка)
- Çурхи чие кайăкĕ (выр. пеночка-весничка)
- Тумлам кайăкĕ (выр. пеночка-теньковка)
- Уй шăрчăк кайăкĕ (выр. обыкновенный сверчок)
- Хура пуçлă чечен кайăкĕ (выр. черноголовая славка)
- Шурлăх хăмăш кайăкĕ (выр. болотная камышовка)
- Юханшыв шăрчăк кайăкĕ (выр. речной сверчок)
Чĕкеç сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Çĕр чĕкеçĕ (выр. береговая ласточка)
- Хула чĕкеçĕ (выр. городская ласточка)
- Ял чĕкеçĕ (выр. деревенская ласточка)
Шăван сăнлисен йышĕ тӳрлет
Шăлан сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Ахаль шăлан кайăкĕ (выр. обыкновенный жулан)
- Пĕчĕк шăлан кайăкĕ (выр. чернолобый сорокопут)
- Пысăк шăлан кайăкĕ (выр. серый сорокопут)
Шăлин курăс сăнлисен йышĕ тӳрлет
Шăна кайăкĕ сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Мăйкăчлă шăна кайăкĕ (выр. ?)
- Пĕчĕк шăна кайăкĕ (выр. малая мухоловка)
- Сăрă шăна кайăкĕ (выр. серая мухоловка)
- Чăпар шăна кайăкĕ (выр. мухоловка-пеструшка)
Шăнкăрч сăнлисен йышĕ тӳрлет
Шăнчас сăнлисен йышĕ тӳрлет
Шĕпшĕл сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Ахаль шĕпшĕл (выр. обыкновенная овсянка)
- Йăлăм шĕпшĕлĕ (выр. дубровник)
- Сад шĕпшĕлĕ (выр. садовая овсянка)
- Хăмăш шĕпшĕлĕ (выр. тростниковая овсянка)
Ылтăн тĕпек сăнлисен йышĕ тӳрлет
Тăмана евĕрлисен пайĕ тӳрлет
- Вăрăм хӳреллĕ тăмана (выр. длиннохвостая неясыть)
- Вăрман тăмани (выр. серая неясыть)
- Кил-çурт тăмани[1] (выр. домовой сыч)
- Пĕчĕк тăмана (выр. сплюшка)
- Çерçи тăмани (выр. воробьиный сыч)
- Тĕклĕ ураллă тăмана (выр. мохноногий сыч)
- Ӳхĕ[1] (выр. обыкновенный филин)
- Хăлхаллă тăмана (выр. ушастая сова)
- Хурчкалла тăмана[1] (выр. ястребиная сова)
- Шурă, е поляр тăмани (выр. белая, или полярная сова)
- Шурлăх тăмани (выр. болотная сова)
Тăрна евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Тăрна сăнлисен йышĕ тӳрлет
Шыв автанĕ сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Ахаль шыв автанĕ (выр. пастушок)
- Карăш (выр. коростель)
- Кукша чăх (выр. лысуха)
- Пăнчăллă шыв автанĕ (выр. погоныш)
- Пĕчĕк шыв автанĕ (выр. малый погоныш)
- Вĕтĕ шывавтань (выр. погоныш-крошка)
- Симĕс ураллă шыв автанĕ (выр. камышница)
Тур качаки евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Улатакка евĕрлисен пайĕ тӳрлет
- Виç пӳрнеллĕ улатакка[1] (выр. трёхпалый дятел)
- Кăвак улатакка (выр. седой дятел)
- Мăйпăран, е пуçпăран (выр. вертишейка, или вертиголовка)
- Пĕчĕк улатакка (выр. малый пёстрый дятел)
- Пысăк улатакка (выр. большой пёстрый дятел)
- Симĕс улатакка (выр. зелёный дятел)
- Хура улатакка, е тăхран (выр. чёрный дятел, или желна)
- Шурă çурăмлă улатакка (выр. белоспинный дятел)
Хур-кăвакал евĕрлисен пайĕ тӳрлет
- Вăрман кăвакалĕ (выр. обыкновенный гоголь)
- Кăвакал-хăй (выр. кряква)
- Кĕреçе сăмса (выр. широконоска)
- Сăрă кăвакал (выр. серая утка)
- Симĕс йĕрлĕ шăркалчă (выр. чирок-свистунок)
- Çут çамкаллă кăвакал (выр. свиязь)
- Тĕпеклĕ улача (выр. хохлатая чернеть)
- Хĕлĕх хӳре (выр. шилохвость)
- Хĕрлĕ пуçлă улача (выр. красноголовый нырок)
- Шурă йĕрлĕ шăркалчă (выр. чирок-трескунок)
Хыркук евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Чăмкăç евĕрлисен пайĕ тӳрлет
- Сăрă питлĕ чăмкăç (выр. серощёкая поганка)
- Тĕпеклĕ чăмкăç (выр. большая поганка)
- Хĕрлĕ мăйлă чăмкăç (выр. красношейная поганка)
- Хура мăйлă чăмкăç (выр. черношейная поганка)
Чăх евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Ăсан сăнлисен йышĕ тӳрлет
- Ахаль ăсан (выр. обыкновенный тетерев)
- Ахаль карăк (выр. обыкновенный глухарь)
- Ахаль пăчăр (выр. обыкновенный рябчик)
Фазан сăнлисен йышĕ тӳрлет
Шăхран евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Чарлăк евĕрлисен çурма пайĕ тӳрлет
- Ахаль, е кӳлĕ чарлăкĕ (выр. обыкновенная, или озёрная чайка)
- Кăвак чарлăк (выр. сизая чайка)
- Пĕчĕк чарлăк (выр. малая чайка)
- Пĕчĕк шыв чĕкеçĕ (выр. малая крачка)
- Хура шыв чĕкеçĕ (выр. чёрная крачка)
- Шур çунатлă шыв чĕкеçĕ (выр. белокрылая крачка)
- Шыв чĕкеçĕсем (выр. крачки)
Шыв чăххи евĕрлисен çурма пайĕ тӳрлет
- Ахаль шули (выр. перевозчик)
- Вăрăм ураллă шăли (выр. поручейник)
- Вăрман шули (выр. черныш)
- Вĕтел (выр. дупель)
- Кăрăпчак (выр. вальдшнеп)
- Пăра сăмса (выр. кулик-сорока)
- Пĕчĕк шăли (выр. мородунка)
- Пĕчĕк шур таки[1] (выр. гаршнеп)
- Пысăк вервертекен (выр. большой веретенник)
- Пысăк пĕкĕ сăмса (выр. большой кроншнеп)
- Симĕс ура (выр. большой улит)
- Çут пăнчăллă шули, е фифи (выр. фифи)
- Тăрăхтан (выр. турухтан)
- Текерлĕк (выр. чибис)
- Хĕрлĕ ура (выр. травник)
- Шур таки (выр. бекас)
- Юханшыв шăхранĕ (выр. малый зуёк)
Пулăсем тӳрлет
Карп евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Карпсен йышĕ тӳрлет
- Ăптă (выр. язь)
- Йӳç пулă (выр. горчак)
- Кӳлĕ кутанĕ (выр. озёрный гольян)
- Партас (выр. голавль)
- Сасан (выр. сазан)
- Сарă карас (выр. золотой карась)
- Сарлака çамка (выр. толстолобик)
- Сенкер пулă (выр. синец)
- Симĕс пулă (выр. елец)
- Çĕлен пулли (выр. усатый голец)
- Çупах (выр. лещ)
- Çутă карас (выр. серебряный карась)
- Çыпçăнчăк пулă (выр. уклейка)
- Хăрпан (выр. густера)
- Хăçах, е кусар пулă (выр. чехонь)
- Хĕрлĕ çунат (выр. краснопёрка)
- Хура карас (выр. линь)
- Хура хырăм (выр. подуст)
- Чапак, е хĕрлĕ куç (выр. плотва)
- Шарлак пулли (выр. быстрянка)
- Шуркуç (выр. белоглазка)
- Шывçи (выр. верховка)
- Ыраш пăтри (выр. пескарь)
- Юман пулă, е шерĕх (выр. жерех)
- Юханшыв кутанĕ (выр. речной гольян)
Çĕлен пулăсен йышĕ тӳрлет
Лосось евĕрлисен пайĕ тӳрлет
- Кĕмĕл пулă (выр. корюшка)
- Кӳлĕ ăркайĕ[1] (выр. озёрная форель)
- Пелядь (выр. пелядь)
- Шуркӳль кĕркки (выр. белозерская ряпушка)
Осётр евĕрлисен пайĕ тӳрлет
- Вырăс чалпăшĕ[1] (выр. русский осётр)
- Лена чалпăшĕ (выр. ленский осётр)
- Çĕкĕ, е çтерлĕк[1] (выр. стерлядь)
Скорпен евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Çарлан евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Çăрттан евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Çуйăн евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Треска евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Угорь евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Уланкă евĕрлисен пайĕ тӳрлет
Çавра çăварлисем тӳрлет
Çĕрти-шыврисем тӳрлет
Хӳреллисен пайĕ тӳрлет
Хӳресĕррисен пайĕ тӳрлет
Çавра чĕлхеллисен йышĕ тӳрлет
Çĕр шаписен йышĕ тӳрлет
Чăн шапасен йышĕ тӳрлет
- Курăк шапи (выр. травяная лягушка)
- Кӳлĕ шапи (выр. озёрная лягушка)
- Пĕве шапи (выр. прудовая лягушка)
- Шĕвĕр пуçлă шапа (выр. остромордая лягушка)
Ыхра шаписен йышĕ тӳрлет
Шуса çӳрекенсем тӳрлет
Калтасен çурма пайĕ тӳрлет
- Йăрă калта (выр. прыткая ящерица)
- Туй çĕлен (выр. обыкновенная веретеница)
- Чĕрĕ çуратакан калта (выр. живородящая ящерица)
Çĕленсен çурма пайĕ тӳрлет
Асăрхавсем тӳрлет
Вуламалли тӳрлет
- Чăвашла
- Игнатьев Н. Г., Павлов И. П. Чĕрчун ячĕсен чăваш-вырăс-латин словарĕ. — Шуп.: Чăваш кĕнеке издательстви, 1993. — 64 с.
- Игнатьев Н. Г., Яковлев В. А. Чăваш ен чĕрчунĕсем: Вĕçен кайăксем. — Шуп.: Чăваш кĕнеке издательстви, 1997. — 374 с.
- Игнатьев Н. Г., Шабалкин В. М. Чăваш ен чĕр чунĕсем: Çавра çăварлисем. Пулăсем. Çĕрти-шыврисем. Шуса çӳрекенсем. — Шуп.: Чăваш кĕнеке издательстви, 2001. — 222 с. — ISBN 5-7670-1021-8
- Вырăсла
- Олигер И. М., Сысолетина Л. Г., Воронов Н. П. Животный мир Чувашии. — Чебоксары: Чувашкнигоиздат, 1966. — 175 с.
- Редкие и исчезающие растения и животные Чувашской АССР / Олигер А. И. — Чебоксары: Чувашкнигоиздат, 1988. — 288 с.
- Воронов Н. П. Они нуждаются в защите. — Чебоксары: Чувашкнигоиздат, 1990. — 166 с.
- Олигер И. М. и др. Животные Чувашии: справочник по изучению природы республики. — Чебоксары: Руссика, 2008. — 315 с.
Каçăсем тӳрлет
- Любовь Зубова. Сунарçăсем ӳкĕте кĕртеймен — чылай чĕр чун Хĕрлĕ кĕнекере пур, Хыпар (2010-10-22).