Самар

Самар (выр. Самара) — Раççейĕн пысăк хули, Атăлăн сулахай çӳллĕ çыранĕнче Самар Луки патĕнче, Самарпа Сук юханшывĕсем хушшинче вырнаçнă, Самар облаçĕн администраци центрĕ[1].
|
Совет тапхăрĕнче (1935 кăрлачăн 27-мĕшĕ — 1991 çулхи кăрлачăн 25-мĕшĕ) хула Ку́йбышев (Валериан Куйбышев патшалăх тата парти ĕçченĕ) ятлă пулнă.
Администрациллĕ пайлануПравить
Самар тăххăр района пайланса тăрать:
ХалăхĕПравить
Йышĕ — 1,1581 млн çын (1.01.2008), (Раççейре 6-мĕш вырăнта — Мускав, Санкт-Петербург, Çĕн Çĕпĕр, Екатеринбурга, Чулхула хыççăн).
Самарта 2008 çулхи кăрлач тĕлне 1 миллион 158 пин çын пурăннă. Икĕ тĕпĕллĕ Самара—Тольятти агломерацинче — Новокуйбышевск, Кинель, Чапаевск, Жигулёвск — 2,3 млн çын шутланать (РФ 3-мĕш — Мускавпа Санкт-Петербург хыççăн 2005 çулта.
Çул | 1897 | 1923 | 1926 | 1939 | 1956 | 1959 | 1962 | 1967 | 1970 | 1973 | 1976 | 1979 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Йышĕ | 91.7 | 147.4 | 172 | 390 | 760 | 806 | 881 | 992 | 1045 | 1117 | 1162 | 1216.2 |
Çул | 1982 | 1986 | 1989 | 1992 | 1996 | 1998 | 2000 | 2001 | 2003 | 2005 | 2006 | 2007 |
Йышĕ | 1243 | 1267 | 1254.4 | 1239.2 | 1208.3 | 1160.3 | 1156.1 | 1143.6 | 1157.9 | 1133.4 | 1143.3 | 1139.1 |
Çул | 2008 | |||||||||||
Йышĕ | 1158.1 |
Наци йышĕ
Халăх | Йышĕ (çын) |
Пур халăх йышĕ шутĕнче (%) |
---|---|---|
Вырăссем | 1 036 857 | 88,1 |
Тутарсем | 40 327 | 3,4 |
Украинсем | 19 178 | 1,8 |
Мордвасем | 17 861 | 1,5 |
Чăвашсем | 15 252 | 1,3 |
Эрменсем | 7 140 | 0,4 |
Еврейсем | 5 231 | 0,4 |
Белоруссем | 4 835 | 0,4 |
Азербайджансем | 4 468 | 0,4 |
Пушкăртсем | 1 849 | 0,2 |
Казахсем | 1 731 | 0,1 |
Узбексем | 1 618 | 0,1 |
Нимĕçсем | 1 506 | 0,1 |
Грузинсем | 1 459 | 0,1 |
Чикансем | 1 296 | 0,1 |
Таджиксем | 1 234 | 0,1 |
Çармăссем | 712 | 0,1 |
Молдавансем | 665 | 0,1 |
Чеченсем | 456 | 0,0 |
Кăркăссем | 391 | 0,0 |
Урăх халăх çынни, хăш халахне кăтартман |
12 362 | 1,1 |
Кун-çулĕПравить
ЭкономикаПравить
ПромăçлăхПравить
Сутă-илӳПравить
Çул | 2005 | 2006 | 2007 |
---|---|---|---|
Çаврăнăш | 96,0 | 112,2 | 134,8 |
ТранспортПравить
ТĕнПравить
Этеп çурчĕсемПравить
Самар — нумай конфесси хули. Кунта чылай православи чиркĕвĕ, мăнастарь, кивĕ йăла чиркĕвĕ, мечет, еврей хорал синагоги, католици тата протестант храмĕ, баптистсемпе пятидесятниксен кĕлӳ çурчĕ пур, вĕсенчен:
- Православи Ивер хĕрарăм манастăрĕ
- Католици Иисусăн Тасаран таса чĕри храмĕ, вăл готика стилĕллĕ, хулан истори пайĕнче ларать.
- Лютерансен Таса Георгий храмĕ
- Мăсăльман Самар собор мечетĕ, 1999 çултанпа Европăра чи пысăкки шутланнă[3].
- Иудей Самар хорал синагоги, халĕ усă курмаççĕ.
Çăва-масарсемПравить
На сегодняшний день на территории города Самара находятся 16 кладбищ общей площадью 350 га. Из них 4 — непосредственно в городской черте.
Чи пысăк çăвасем:
- Рубеж çăви — 170 тыс. захоронений
- Хула çави (Самар) 128 тыс. захоронений
- Кăнтăр çăви — 87 тыс. захоронений
ĂслăхПравить
Раççей Ăслăх Академийĕ шутĕнчи йĕркеленӳлĕхсем:
- РĂА Самар ăслăх тĕпĕ
- РĂА Атăл бассейнĕн экологи институчĕ
- РĂА П. Н. Лебедев ячĕллĕ физика институчĕн Самар филиалĕ
- Самар ялхуçалăх РЯХĂА Н.М.Тулайков ячĕллĕ ăслăх-тĕпчев институчĕ
- Металлургипе материал тĕпчев А.А.Байков ячĕллĕ институчĕн Атăлçи филиалĕ
- СПАУ çумĕнчи Машинсен акустика институчĕ
- Технологипе пахалăх ăслăх-тĕпчев институчĕ
- РĂА Кăткăс системăсене тытса пырас ыйтусен институчĕ
ÇутĕçПравить
ЭтеплĕхПравить
Музейсемпе галерейвăсемПравить
Халĕ Самарта 20 музей ытла ĕçлет, вĕсенчен ваттисем ячĕллĕ П. В. Алабин Самар облаç тăван ен тĕпчев музейĕ Самар облаçĕн ӳнер музейĕ,
Çаплах анчах уçăлнă Самар футболĕн музейĕ.
Театрсемпе концерт залĕсемПравить
Сцена вырăнĕсем
КинотеатрсемПравить
- Cinema кафе (Киров проспекчĕ, 156)
- Звезда (Çĕнĕ Сад урамĕ, 106)
- Кадр (кино-клуб, Куйбышев урамĕ 103)
- Каро-фильм (Мускав шоссе 18-мĕш çм)
- Киномечта (ТЦ Парк Хаус, 3 хут, Мускав ш., 81б)
- Киномост (Дыбенко урамĕ, 30)
- Киноплекс (Аэродром урамĕ , 47А)
- Огонек (Киров пр, 156)
- Ракурс (кино-клуб, Вилонов урамĕ, 24)
- Россия (Чернореченская урамĕ, 15)
- Художественный (Куйбышев урамĕ, 105)
ВулавăшсемПравить
СпортПравить
Тĕнче çыхăнăвĕсемПравить
Партнёр-хуласемПравить
Массăллă хыпар хатĕрĕсемПравить
ИнçекуравПравить
- Эфир каналĕсем
СТС (1-мĕш канал), Первый канал (3-мĕш канал), Терра / Рен-ТВ (6-мĕш канал), Скат / ТНТ (7-мĕш канал), Россия (9-мĕш канал), Домашний (11-мĕш канал), НТВ (21-мĕш канал), Пятый (23-мĕш канал), Культура (25-мĕш канал), Рио / ДТВ (27-мĕш канал), Муз-ТВ (35-мĕш канал), ТВ-3 (37-мĕш канал), ТВН / Звезда (40-мĕш канал), ТВ-Центр (47-мĕш канал), Спорт (50-мĕш канал) - Кабель инçекуравĕ
«Волгателеком», TeleNet, Диван ТВ Архивленĕ 19 Авӑн уйӑхӗн 2010 çулта., Пятый путь Архивленĕ 19 Юпа уйӑхӗн 2015 çулта.
- Спутник инçекуравĕ
НТВ+, Триколор-ТВ, Спутник-ТВ Архивленĕ 3 Пуш уйӑхӗн 2009 çулта.
РадиостанцисемПравить
Ячĕ | Частота |
---|---|
Радио Звезда | 0.729 МГц |
Радио России | 0.873 МГц |
Радио Маяк | 1.143 МГц |
Ячĕ | Частота |
---|---|
РСН | 68.51 МГц |
Радио России | 70.31 МГц |
Радио Маяк | 72.05, 92.1 МГц (План) |
Русское радио | 72.83, 100.3 МГц |
Экспресс FM | 90.1 МГц |
Милицейская волна | 90.6 МГц |
Радио 7 | 91.0 МГц |
Юмор FM | 95.7 МГц (План) |
Радио Скат | 96.3 МГц |
Ретро FM | 98.6 МГц |
Эхо Москвы | 99.1 МГц |
Европа плюс | 99.9 МГц |
Радио Шансон | 101.0 МГц |
RECORD | 101.5 МГц |
Наше радио | 102.1 МГц |
NRJ | 102.5 МГц (План) |
DFM | 102.9 МГц |
Радио Мегаполис | 103.6 МГц |
Самара-Максимум | 104.3 МГц |
Авторадио | 104.8 МГц |
Радио Алла | 105.4 МГц (План) |
Дорожное радио | 106.1 МГц |
Love радио | 106.6 МГц |
ПрессаПравить
«ТЕЛЕНЕДЕЛЯ для всей семьи.», «Самарское обозрение», «Волжская коммуна», «Волжская заря», «Самарские известия», «Самара. Журнал столицы региона», «Самарский футбол», «журнал "Дело"», «Пульс Поволжья», «Самарская газета», «Свежая газета. Самара», «Ваш выбор - вся Самара», «Ваш выбор - весь регион» тата чылай урăххи те.
ÇыхăнуПравить
Мобил çыхăнăвĕ
Ăру сыпăкĕ | Мобиллă çыхăну стандарчĕ | Операторсем |
---|---|---|
2 | GSM | Билайн, МегаФон, МТС, СМАРТС |
2,5 | GPRS | Билайн, МегаФон, МТС, СМАРТС |
2,75 | EDGE | Билайн, МегаФон, МТС, СМАРТС |
3 | CDMA-450 | Волгателеком |
3,5 | 3G, HSPDA | Билайн |
Стационарла çыхăну
ВолгаТелеком, Самара-Телеком, Связьинформ, Лада-Телеком, Совинтел, Опти-Телеком, ЭР-Телеком тата урăххи те.
Тетел
Пятый путь Архивленĕ 19 Юпа уйӑхӗн 2015 çулта., SamaraLan («Сетевые Информационные Системы»), АИСТ,ROL, UNITLINE Архивленĕ 14 Кӑрлач уйӑхӗн 2009 çулта., Telenet, Волгателеком, Крафт-С, Опти-телеком, Самара-интернет, СамараТелеКом, Дом. Ру, Телком-Самара, Полярная звезда, MetroMax Архивленĕ 6 Ҫу уйӑхӗн 2021 çулта., Телекоммуникационные системы, СамТелеком.
Паллă вырăнсемПравить
АрхитектураПравить
Палăксем, монументсемПравить
Парксем, скверсемПравить
- Струков сачĕ — хулан ватă паркĕ.
РекреациПравить
СпортПравить
Баскетбол
- Баскетбол клубĕ «ЦСК ВВС — САМАРА» (1992 çулта никĕсленĕ[5]);
Сывлăш спорчĕ
- Самар облаçĕн аэроклубĕ РОСТО (2000 çулта никĕсленĕ[6]);
- Самар парапланер клубĕ «Высота» (2000 çулхи пушăн 9-мĕшĕнче никĕсленĕ[7]);
- Самарти авиаци-спорт клубĕ «Sky Roads» (1998 çулхи нарăс уйăхĕнче никĕсленĕ[8]);
Парăс спорчĕ
- «Самарти юханшыв яхт-клубĕ» (1908 çулта никĕсленĕ[9]);
Футбол
- Профессиллĕ футбол клубĕ «Крылья Советов» (1942 çулхи акан 12-мĕшĕ);
- Профессиллĕ футбол клубĕ «Юнит» (2005 кăрлач уйăхĕнче никĕсленĕ);
Хоккей
- Хоккей клубĕ «ЦСК ВВС (Самар)» (1950 çулта никĕсленĕ[10]);
Шахмат
- «Ладья», хулан ачасемпе яшсен спорт центрĕ;
Тăванлă хуласемПравить
Ют патшалăхсен консул оффисĕсемПравить
Çавăн пекехПравить
КаçăсемПравить
Самар Викиампарта? |
Влаçăн муниципаллă органĕсем:
- Самар хулари тăрăх администрацийĕ Архивленĕ 7 Ҫӗртме уйӑхӗн 2007 çулта.
- Железнодорожный район администрацийĕ
- Департамент городского хозяйства и экологии администрации городского округа Самара Архивленĕ 18 Ҫӗртме уйӑхӗн 2009 çулта.
- Дума городского округа Самара
Информаци порталĕсем:
- CамарБизнесКонсалтинг Архивленĕ 30 Ака уйӑхӗн 2009 çулта.
- www.samru.ru
- www.samara.ru Архивленĕ 24 Ҫу уйӑхӗн 2009 çулта.
- www.63.ru Архивленĕ 27 Ака уйӑхӗн 2009 çулта.
- www.e63.ru
- www.samaratoday.ru Архивленĕ 13 Ҫӗртме уйӑхӗн 2009 çулта.
- www.i-samara.ru
- www.samarapoisk.ru
Транспорт:
- Самар «Общественный транспорт Самарской области» сайт çинче
- Самар GPS-навигатор картти çинче
- САамар хулин обществăлла транспорт маршрутне пăхмалли интерактиив карти Архивленĕ 15 Нарӑс уйӑхӗн 2009 çулта.
Тĕрли
- Самар афиши Архивленĕ 25 Кӑрлач уйӑхӗн 2016 çулта.
- Cамар сайчĕ
- Самар картти
- www.volga63.ru, Самарпа Тольятти телефон хыпар кĕнеки
- Самара DMOZ-ра
АсăрхавсемПравить
- ^ Самар хули ҫинчен калакан информаци
- ^ Пур Раççейри 2002 çулхи халăх çыравĕ хыпарĕпе
- ^ 2008 çулхи юпа, 17 «Чечня чĕри» мечете Грозный хулинче уçиччен
- ^ http://www.riasamara.ru/rus/news/region/society/article34939.shtml Словени Коперĕ Самарăн партнёрĕ пулса тăчĕ
- ^ http://bcsamara.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=27&Itemid=91 Архивленĕ 3 Ҫурла уйӑхӗн 2008 çулта.
- ^ http://www.dropzone.ru/bobrovka.shtml Архивленĕ 15 Пуш уйӑхӗн 2010 çулта.
- ^ http://para.saminfo.ru/ Архивленĕ 7 Раштав уйӑхӗн 2013 çулта.
- ^ http://www.dropzone.ru/samara.shtml Архивленĕ 13 Пуш уйӑхӗн 2010 çулта.
- ^ http://www.sail-samara.ru/history.php Архивленĕ 5 Кӑрлач уйӑхӗн 2012 çулта.
- ^ http://hkcskvvs.ucoz.ru/faq/