Чулман
Чулман (тут. Чулман Идель, çаран мари Чолман, удм. Кам, пушк. Кама) — Атăлăн сулахай юппи. Атăлăн чи пысăк юппи.
| Чулман Атăл | |
|---|---|
 Пермьри автомбиль кĕперĕ | |
| Характеристика | |
| Тăршшĕ | 1805 км |
| Бассейн лаптăкĕ | 507 000 км² |
| Шыв системи | Атăл → Каспи тинĕсĕ |
| Шыв тăкакĕ | 4100 м³/ç (Чистай патĕнче) |
| Шыв юххи | |
| Шыв пуçламăшĕ | Тури Чулман Атăл сăртлăхĕ |
| • Вырнаçу | Кулига (Удмурти Республикин Кез районĕ ) |
| • Çӳллĕшĕ | 335 |
| · Координатсем | 58°11′42″ с. ш. 53°45′15″ в. д.HGЯOШаблон:Карттă/Бк/O |
| Шыв вăрри | Куйбышев шыв усравĕ |
| • Çӳллĕшĕ | 36 м |
| · Координатсем | 55°21′50″ с. ш. 49°59′52″ в. д.HGЯO{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на страницеШаблон:Карттă/Бк/N |
| Юханшыв тайлăмĕ | 0,11 м/км |
| Вырнаçни | |
| |
| Патшалăх |  Раççей Федерацийĕ
|
| Регион | Удмурт Республики, Перĕм Ен, Киров облаçĕ, Тутарстан |
| РПШР | Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Module:Wikidata/link' not found. |
 — шыв пуçламăшĕ,  — шыв вăрри
| |
Юханшыв тăршшĕ 1 805 çухрăм, бассейн лаптăкĕ 507 км2. Тури Чулман сăртлăхĕнче юхма пуçлать те Куйбышев шывуправĕн Чулман кӳлмекне юхса кĕрет.
Юпписем
тӳрлетПурĕ юханшыв бассейнĕнче 73 718 юханшыв, вĕсенчен 94,5 % — 10 çухрăмран та пĕчĕкрех юханшывсем. Тĕп юпписем:
Атăл е Чулма çырма
тӳрлетАтăлпа Чулма çырма пысăкăшĕ пĕр пек, анчах та тĕп юханшыв вырăнне Атăла шутлаççĕ. Ку вăл историпе çыхăннă пулăм. Гидрологи уйрăмлăхĕсене пăхсан вара тĕп юханшыв вырăнне Чулма шутланмалла: унăн бассейн лаптăкĕ пысăкрах, вăтамран шыв калăпăшĕ ытларах юхать, тинĕс шайĕнчи вăтамри çӳллĕшĕ пысăкрах. Çапла вара гидрологи уйрăмлăхĕсене тĕпе хурсан Каспи тинĕсне Чулма юхса кĕрет теме май пур.
Упоминания в источниках
тӳрлетВыдающийся русский историк, этнограф и географ ХVII в. В.Н. Татищев в своей «Истории Российской»:
«Вниз по Каме жили биляры, или болгары, и Чолматы… ныне остатки их чуваша, которых и вниз по Волге довольно, наполняли весь уезд Казанской и Симбирской!»
Милкович
«О болгарском народе, коль назывался чолматы, и живали внизъ по Каме реке, изъявляя, что они реку Каму именуютъ Чолма, а татары Чолманъ Идель.
Закамские чуваши Чистопольского района Республики Татарстан до сих пор называют реку Каму - Чулма , от него и город Набережные Челны (Чаллы Яр, Чуллă Çыр).