Википеди

Красноярск Ен

Красноярск Енĕ — Раççей Федерацийĕн пысăкăшĕпе иккĕмĕш территори, Тухăç Çĕпĕрте вырнаçнă. Тĕп хули — Красноярск (927,9 пин çын).

Ен администрацийĕEdit

ТавралăхĕEdit

Красноярск Енĕ Енисей çĕр-шывĕн лаптăкĕнче вырнаçнă. Çурçĕрĕнче Çурçĕр Пăрлă океанăн икĕ тинĕсĕн — Карпа Лаптевсен тинĕсĕ хĕррине тухать.

Лаптăкĕ 2 366 800 çм², Раççей территорин 13,86 %.

Ен Якутипе Иркут облаçĕпе тухăçра, Тувапа Хакасипе кăнтăрта, Кемĕрпе Томь облаçĕсемпе, Хантă-Мансипе Ямал-Ненец автономи тăрăхĕсемпе анăçра чикĕ тытать.

КлимачĕEdit

Территориллĕ-административла тытăмлăхĕEdit

15 пин çын ытла пурăнакан вырăнсем
2007, кăрлач, 1 тĕлне
Красноярск 927,2 Сосновоборск 30,2
Норильск 209,3 Дудинка 24,6
Ачинск 111,6 Боготол 22,3
Канск 100,3 Берёзовка 21,0
Железногорск 93,9 Енисейск 19,2
Зеленогорск 68,6 Бородино 18,8
Минусинск 67,1 Шушенское 18,7
Лесосибирск 64,4 Иланский 16,3
Назарово 53,9 Ужур 16,1
Шарыпово 38,8 Кодинск 15,0
Дивногорск 30,7

Шыв пуянлăхĕсемEdit

Красноярск енĕ шыв янтă пуррисемпе ырлăхлă тивĕçĕннĕ. Кăнтăртан çурçĕрелле тĕнчери чи пысăк юхан шывсенчен пĕри — Енисей — кĕрлесе шывне куçарать.

КӳлĕсемEdit

Красноярск енĕнче 323 пин кӳлĕ, анлăшĕ 300 метр ытла тата лаптăкĕ тăхăр гектар ытла. Унсăр пуçне чылай кӳлĕ юр пуян ирĕлнĕ çулсенче çуралать.

Енĕн 86 % кӳлли Поляр çавринче вырнаçнă. Пысăк кӳллисенчен пĕри — Таймăр. Унăн шыв йăлтăрккин лаптăкĕ 4560 тăваткал çухрăм. Урăххисем: Мăн Хантă, Пясино, Кета, Лама.

Енĕн варринче 16 пине яхăн кӳлĕ. Кăнтăр çĕрĕсенче 4 пине ытла кӳлĕ шутланать.

Хăш кӳлĕсен шывĕпе сипленме те юрать. Вĕсем çаксем: Ладейное, Шира, Учум, Такар, Инкуль, Иткуль, Кăсăкуль итата урăххисем те.

ЮханшывсемEdit

 
Мана юханшывĕ.
Ячĕ Тăрсăлăвĕ, çм Шыв лаптăкĕ
км2		 Çулти вăтам
усă курни, м3/с 		Çулти вăтам
юхăм калăпăшĕ, çм3
Енисей (юханшыв) 3487 2580000 18600 591
Ангара (юханшыв) 1799 1039000 4390 138
Кан (юханшыв) 629 36900 286 8,92
Мана (юханшыв) 475 9320 985 3,11
Тупă (юханшыв) 119 36900 771 24,5
Оя (юханшыв) 254 5300 632 1,99
Сыда (юханшыв) 207 4450 283 0,89
Сым (юханшыв) 699 31600 244 7,7
Мăн Пит (юханшыв) 415 21700 238 7,51
Курейка (юханшыв) 888 44700 724 22,8

Çут çанталăка упраасси (Экологи)Edit

УправлăхсемEdit

Ӳкерчĕк:1 stolb.jpg
Управлăх "Юпасем"

Красноярск енĕнче пиллĕк управлăх йĕркеленĕ. Вĕсен пур çĕрĕн лаптăкĕ 8,8 млн га, ку вара енĕн 3,8% территорийĕ пулать.

тата урăх.

Енре 2 млн га анлăшлĕ 25 яваплă управ туса хунă. Малашне тата 2 млн га лаптăк калăпăшлĕ 44 заказник уйăрса тума ĕçлĕ шухăш пур.


Халăх йышĕEdit

 
Ненецсем. 1860-мĕ çулсем

Тĕрлĕ халăх шучĕпе Красноярск Ен 2002 çакăн пек пулать[1]:

  1. Вырăссем — 88,95 %
  2. Украинсем — 2,31 %
  3. Тутарсем — 1,5 %
  4. Нимĕçсем — 1,24 %
  5. Азербайджансем — 0,66 %
  6. Белоруссем — 0,61 %
  7. Чăвашсем — 0,57 %
  8. Нацине кăтартманнисем — 0,51 %
  9. Эрменсем — 0,37 %
  10. Мордвасем — 0,25 %
  11. Ненецсем — 0,21 %
  12. Марисем — 0,17 %
  13. Хакассем — 0,16 %
  14. Эстунсем — 0,14 %
  15. Кăркăссем — 0,13 %
  16. Пушкăртсем — 0,13 %
  17. Молдавансем — 0,13 %
  18. Таджиксем — 0,12 %
  19. Удмуртсем — 0,11 %
  20. Латышсем — 0,10 %
  21. Узбексем — 0,09 %
  22. Казахсем — 0,09 %
  23. Поляксем — 0,08 %
  24. Якутсем — 0,08 %
  25. Лезгинсем — 0,07 %
  26. Литвасем — 0,07 %
  27. Чикансем — 0,07 %
  28. Грузинсем — 0,06 %
  29. Еврейсем — 0,06 %
  30. Осетинсем — 0,06 %
  31. Нганасансем — 0,05 %
  32. Тувинсем — 0,05 %
  33. Кетсем — 0,05 %
  34. Корейсем — 0,04 %
  35. Бурятсем — 0,04 %
  36. Чеченсем — 0,03 %
  37. Грексем — 0,03 %
  38. Латгальсем — 0,03 %

ХуçалăхĕEdit

Хăватлăхĕ (энергетика)Edit

 
Красноярск ГЭСĕ.

Тĕслĕ металлургиEdit

Машинă тăвакан тата металл ĕçлĕхĕEdit

 
Красноярскри комбайн завочĕ.

Химиллĕ промăçлăхEdit

Атăмлă промăçлăхEdit

Урăх промăçлăхEdit

Транспортăн инфраструктуриEdit

Ӳкерчĕк:Емельяново АП 1.jpg
Тĕнче аэропорчĕ "Емельяново"

ЭтеплĕхEdit

Красноярск енче ĕçлеççĕ:

  • 12 профессиллĕ театр тата Красноярск ен филармонийĕ;
  • 124 ача-пăча кĕвĕ, ӳнерлĕх, хореографиллĕ тата пултарулăх шкулĕсем;
  • 1192 енри патшалăх тата муниципаллă вулавăш;
  • 49 музей
  • 148 кинотеатрпа кино кăтартмалли хатĕр
  • Красноярск циркĕ

ТеатăрсемEdit

Красноярск ен территоринче çак театăрсем пултараççĕ:

Красноярск ен театăрĕсенче çак паллă артистсем вăй хунă: Г. С. Жжёнов тата И. М. Смоктуновский — Норильск Поляр лешьен Вл. Маяковский ячĕллĕ драма театăрĕнче. Иннокентий Михайлович Смоктуновский Красноярск А. С. Пушкин ячĕллĕ драма театăрĕ çумĕнчи студире хевте пĕлӳне ӳстернĕ. Д. А. Хворостовский Красноярск патшалăх оперăпа балет тевтăрĕнче юрланă. Минусинск драма театăрĕн сцени çинче В.Г. Ян (Янчевецкий) çыравçă хăйĕн пьесисене лартнă (вылянă та).

МузейсемEdit

СпортEdit

Красноярск енĕнче 5299 спорт хатĕрĕллĕ тĕп ĕçлет. 2007 çулта красноярск спортсменĕсем пĕтĕм раççей тата тĕнче ăмăртăвĕсенче 116 медале çĕнтерсе илеççĕ. 2007 çулта енре 360 вырăнти спорт йышлă халăхлă турнир, 20 ытла пур раççей тата тĕнче шайĕнчи ăмăртăвĕсене ирттернĕ.

ÇулçӳревлĕхEdit

1978 çулта Австрире 4-палубăллă "Антон Чехов" теплоходне тунă, халĕ вăл Енисей тăрăх Красноярскран Игаркăна çити круиз туса çӳрет.

Чылай çулçӳревçĕ Шушенское çине пырать, «Саян унки» тĕнче кĕвĕ-юрă этнос фестивальне хутшăнать.

XIX ĕмĕрте Раççейĕн чи паха уес хули шутланнă Енисейск хулин те çулçӳревлĕх пуласлăхĕ тупăçлă.

ВуламаллиEdit

  • "Итоги социально-экономического развития Красноярского края в 2007 году".// Администрация Красноярского края. Красноярск. 2008 год.
  • Безруких, В. "Физическая география Красноярского края" // Красноярское книжное издательство. Красноярск, 1994
  • Корытный, Л.М. "Реки Красноярского края" //Красноярск, 1991.
  • Е.Е. Михеева, В.Е. Михеев, И.В. Плющ. "Водные ресурсы Енисейского региона" // Красноярск, 2004.
  • Н.Н. Урванцев. "Таймыр – край мой Северный" //Мускав, Мысль, 1978.

АсăрхавсемEdit

  1. ^ http://www.perepis2002.ru/ct/doc/English/4-2.xls

КаçăсемEdit


  Красноярск Ен Викиампарта?
Retrieved from "https://cv.wikipedia.org/w/index.php?title=Красноярск_Ен&oldid=645543"