Википеди

Осетинсем

Осети́нсем (ирон. ир, ирӕттӕ; дигор. дигорӕ, дигорæнттæ) — Кавказра вырнаçнă иран чĕлхиллĕ халăх. Алансен несĕлĕсем шутланаççĕ[26]. Çурçĕр Осетири (РФ) тата Кăнтăр Осетири пурăнан тĕп халăх. Çаплах Раççейри урăх регионсенче, Грузире, Турцире тата урăх çĕршывсенче пурăнаççĕ.

Осетинсем
Тăван ячĕ ирон, дигорон[1][2]
Хальхи вырнаçăвĕ тата йышĕ

Пурӗ: ▲ 700 000
Раççей Федерацийĕ Раççей Федерацийĕ: 528 515 (2010)[3], 514 875 (2002)[4]

Кăнтăр Осети Кăнтăр Осети:[6]: 48 146 (2015)[7]
Сири Сири: 44 000 (2019) [8]
Турци Турци: 40 000 (2019) [9]
Грузи Грузи: 14 385 (2014 ç. çырни)[10]; 36 916 (перепись 2002)[11][12]

Ӳспекстан Ӳспекстан: 7 700 (2019 ç.) [14]
Таджикистан Таджикистан: 7 200 (2019 ç.) [15]
Украина Украина: 4834 (2001 ç.)[16]
Азербайджан Азербайджан: 2620[17]
Туркменистан Туркменистан: 2310[18]
Казахстан Казахстан: 1326 (2009 ç.)[19]
Абхази Абхази[6]: 605 (2011 ç.)[20]
Кăркăсстан Кăркăсстан: 600 (2016 ç.)[21]
Беларуç Беларуç: 554 (2009 ç.)[22]

Латви Латви: 273 (хаклав, 2020 ç.)[23]
Тĕн христианлăх, ислам, йăлари тĕне тытни[24][25]
Расă тĕсĕ европеоид раси
Кĕрет  иран халăхĕсем
Тăван халăхсем яссем
Хетагуров • Газданов • Коцоев • Абаев
Токати • Гергиев • Дударова • Таймазов
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Осетин (пĕлтерĕшсем) пăхăр.

Осетин чĕлхи индоевропа чĕлхисен йышĕнчи иран ушкăнне (çурçĕр-тухăç кĕçĕн ушкăнне) кĕрет.

Осетинсен тĕнчери мĕнпур йышĕ 700 пин çына çитет[27], Раççейре — 528,5 пин çын (2010 çулта çырнипе)[3].

Этноним

тӳрлет

«Осетинсем» этноним «Осети» терминрен тухать, ку ĕнтĕ вырăс чĕлхине грузин чĕлхинчен («Осети») килнĕ. Хайне май, «Осети» грузинла алан тата осетин — «оси», «овси» (груз. ოსები) сăмахĕсенчен тата «-ети» грузин топоформантĕнчен пулса тухнă. Вырăс чĕлхинчен «осетинсем» этноним тĕнчипех саланать.

Грузинла «оси» е «овси» тени алан сăмахăн тăван ятĕнчен — «ассем» — пулнă.

Чĕлхе

тӳрлет
Тĕп статья: Осетин чĕлхи


Истори

тӳрлет
  Çавăн пекех пăхăр: Осети историйĕ.

Авалхи истори тата вăтам ĕмĕрсем

тӳрлет
  Çавăн пекех пăхăр: Алани.

Фотогалерея

тӳрлет

Литература

тӳрлет

Асăрхавсем

тӳрлет
Комментарисем
Çăлкуçсем
  1. ^ Перевалов С. М. Аланы // Российская историческая энциклопедия. Под ред. акад. А. О. Чубарьяна. Т. 1: Аалто — Аристократия. М.: ОЛМА МЕДИА ГРУПП, 2011. Стр. 220—221.
  2. ^ «Этнонимы и племенные названия Северного Кавказа», Год: 1973, Автор: Волкова Н.Г., Издательство: «Наука» (Главная редакция восточной литературы, г. Москва), стр. 109
  3. ^ 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 тата 13 Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года в отношении демографических и социально-экономических характеристик отдельных национальностей
  4. ^ Всероссийская перепись населения 2002 года. Тĕрĕсленĕ 24 Раштав уйӑхӗн 2009.
  5. ^ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок пер.2015 не указан текст
  6. ^ 1 тата 2 частично признанное государство
  7. ^ Итоги всеобщей переписи населения Республики Южная Осетия 2015 года / Ответственные за выпуск: И. Р. Тибилов, Т. В. Базаев, Р. Р. Зассеева, М. Э. Пухаева, А. В. Сиукаева, М. Х. Гучмазова. — Цхинвал: Управление государственной статистики Республики Южная Осетия, 2016. Архивированная копия. Тĕрĕсленĕ 7 Ҫурла уйӑхӗн 2017.
  8. ^ Syria – People Groups.
  9. ^ Turkey- People Groups. Ossete // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission. çăлкуçран архивланă 28 Раштав уйӑхӗн 2015. Тĕрĕсленĕ 12 Пуш уйӑхӗн 2016.
  10. ^ 1, 2, 3 тата 4 Национальный состав по краям Грузии (Total population by regions and ethnicity) (акăлч.). Национальная статистическая служба Грузии. Тĕрĕсленĕ 28 Ака уйӑхӗн 2016.
  11. ^ Перепись населения Грузии (без Южной Осетии и Абхазии) 2002 г. С частью Ахалгорского (ныне Ленингорского района РЮО), контролировавшейся Грузией до августа 2008 года, — 38 026 осетин.
  12. ^ По переписи 1989 года в Грузинской ССР было 164 055 осетин, в том числе в Юго-Осетинской автономной области — 65 223 осетина и 98 832 в остальной Грузинской ССР ([1]).
  13. ^ 1, 2 тата 3 Перепись населения Грузии (без Южной Осетии и Абхазии) 2002 г.
  14. ^ Ossete in Uzbekistan // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission.
  15. ^ Tajikistan - People Groups. Ossetic // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission.
  16. ^ Всеукраїнський перепис населення 2001. Русская версия. Результаты. Национальность и родной язык. Тĕрĕсленĕ 25 Нарӑс уйӑхӗн 2012.
  17. ^ Ossete in Azerbaijan // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission.
  18. ^ Ossete in Turkmenistan // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission.
  19. ^ Агентство Республики Казахстан по статистике. Перепись 2009. Архиври копи, 1 Ҫу уйӑхӗн 2012 Wayback Machine çинче (Национальный состав населения Архиври копи, 23 Утӑ уйӑхӗн 2011 Wayback Machine çинче.rar)
  20. ^ Национальный состав Абхазии Перепись 2011 г.. çăлкуçран архивланă 10 Нарӑс уйӑхӗн 2018. Тĕрĕсленĕ 24 Чӳк уйӑхӗн 2013.
  21. ^ Kyrgyzstan - People Groups. Ossete // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission.
  22. ^ Итоги переписи населения Беларуси 2009 г. Национальный состав.
  23. ^ https://www.pmlp.gov.lv/lv/assets/ISVN_Latvija_pec_TTB_VPD_2020.pdf
  24. ^ с осетинским акцентом
  25. ^ Христианство в Осетии – тысячелетняя традиция или не слишком ли мы занижаем дату принятия Осетией христианства? » Газета «Республика»
  26. ^ Осетинсем — Британника «The Alani who remained under the rule of the Huns are said to be ancestors of the modern Ossetes of the Caucasus.»
  27. ^ Этноатлас 2013 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 12-мӗшӗнче архивланӑ.

Каçăсем

тӳрлет

Шаблон:Осетинсем

Çак статьяна тӳрех кăларса пăрахмаллисен шутне кĕртнĕ.

Эхер те эсир çакăнпа килĕшместĕр пулсан, мĕншĕнне Статьяна сӳтсе явни е Википеди:Тӳрех кăларса пăрахмаллисем уйрăмĕнче ăнлантарса парăр, тархасшăн. Енчен те çак страницăна пăрахăçлама уçăмлă сăлтав çук пулсан, е эсир çакна чарасшăн пулсан, çырса пĕлтерĕр.

Çăлкуç — «https://cv.wikipedia.org/w/index.php?title=Осетинсем&oldid=790287»