Чăваш Автономиллĕ Облаçĕ

Чăваш автономиллĕ облаçĕ (Чӑваш Ӗҫ Коммуни) — РСФСР шутĕнчи автономиллĕ облаç, 1920 çулхи çĕртмен 24-мĕшĕнче йĕркеленĕ, çавăн чухне автономиллĕ облаçе туса хурассипе ПТӖКпе РСФСР ХКК декрет йышăннă, тĕп хули вырăнне Шупашкара çирĕплетнĕ. 1925 çулхи акан 21-мĕшĕнче облаçе Чăваш АССР статусне куçарнă. Облаç йышне малтанхи Хусанпа Чĕмпĕр кĕпĕрнисен çĕрĕсене кĕртнĕ.

Истори

Чăваш Автономиллĕ Облаçĕ 1922

1924 çулта Чăваш автономиллĕ облаçĕн ертӳçлĕхĕ облаç территорине анлăлатса автономиллĕ республикăн (тĕп хули — Чĕмпĕр) статусне тивĕçтерес официаллă сĕнӳпе ПĔТКпе РСФСР ХКК органĕсене тухнă.

Малтан Чăваш АО 3 уеса пайланнă: Шупашкар, Çĕрпӳ тата Етĕрне. Кĕçех Çĕрпӳ уесĕ йышĕңче Йĕпреç районне туса хунă. 1921 çулта Йĕпреç районне Çĕрпӳ уесĕнчен кăларса Патăрьел (хăшпĕр çăлкуçсенче — Йĕпреç) уесне тăваççĕ.

Чăваш АО 1925 çулхи акан 21-мĕшĕнче АССР куçарнă. Çакăн чухне Чĕмпĕр кĕпĕрнинчен унăн йышне территории панă, унта Çĕнĕ Улатăр (1926 çултанпа — Улатăр) уесне йĕркеленĕ.

Хронологи

• 1920, кăрлач, 3 — Нацхалкомĕнче пĕлтернĕ.
• 1920, çĕртме, 24 — Чăваш автономиллĕ облаçне (Чӑваш Ӗҫ Коммуни) туса хунă.
• 1920, утă, 12 — Чăваш облаçĕн РКП(б) комитечĕ ĕçе пикеннĕ.
• 1920, утă, 7 — чӳк, 11 — I Чăваш облаçĕн Канашсен пуçтарăнăвĕ.
• 1920, чӳк, 12 — Чăваш кĕнеке издательствине туса хунă.
• 1921, кăрлач, 24—27 — Чаппан вăрçи
• 1921, нарăс, 12 — Чăвашсен тĕп музейне уçнă.
• 1921, нарăс, 12 — Тăван ене тĕпчекен пĕрлĕхе туса хунă.
• 1921, çуркунне — вут-çулăм 43 пин теçетке вăрмана (пĕтĕм вăрманăн 7 %) çунтарса янă.
• 1921, авăн, 22 — Шăмăршă вулăсĕпе Çĕрпӳ уесĕн хăшпĕр ялĕсене уйăрнă, вĕсемшĕн облаç ăшне Тутар АССР йышĕнчи Теччĕ тата Пăва кантонĕсен ялĕсене панă.
• 1921, çуркунне—çулла — шăрăх, выçлăх пуçланнипе халăх Çĕпĕре куçса кайнă.
• 1921, юпа, 28 — Шупашкар уесĕнчи хăшпĕр ялсемпе вулăссене Мари АО территорине панă.
• 1922, çу, 13 — выçлăха лекнисене пулăшмашкăн Шупашкара Американ пулăшу администрацин элчисем çитнĕ.
• 1923 — Чăваш автономиллĕ облаçĕ Мускаври Пĕтĕм Пĕрлешĕври курава хутшăннă.
• 1924 — «Сунтал» журналăн пĕрремĕш номерĕ кун çутине курнă.
• 1924 — Чăваш наци хорне йĕркеленĕ.
• 1925, пуш, 18 — «Капкăн» сатира журналĕн пĕрремĕш номерĕ тухнă.

Каçăсем

• У истоков Чувашской Автономии 2015 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 24-мӗшӗнче архивланӑ.
• Даниил Эльмень - герой или аутсайдер чувашской истории?