Урал (юханшыв)

Урал — Хĕвел тухăç Европăри юхан шыв. Раççей, Казахстан çĕрĕсем витĕр чупать.

Урал
пушк. Яйыҡ, казах. Жайық
Характеристика
Тăршшĕ	2428 км
Бассейн  лаптăкĕ	237 000 км²
Шыв тăкакĕ	400 м³/ç
Шыв юххи
Шыв пуçламăшĕ   (Т)
• Вырнаçу	хребет Уралтау, Кăнтăр Урал
• Çӳллĕшĕ	760
• Координатсем	54°42′10″ с. ш. 59°25′05″ в. д.Шаблон:Карттă/Бк/N
Шыв вăрри   (Т)	Каçпи тинĕсĕ
• Çӳллĕшĕ	-28 м
• Координатсем	46°53′02″ с. ш. 51°37′01″ в. д.Шаблон:Карттă/Бк/L
Вырнаçни
Патшалăх	Раççей Федерацийĕ Раççей Федерацийĕ
Регион	Пушкăрт Республики, Челепи облаçĕ, Ăренпур облаçĕ, Хĕвеланăç Казахстан облаçĕ, Атырау облаçĕ
РПШР
— шыв пуçламăшĕ, — шыв вăрри

Авалхи ячĕ Ейĕк (хальхи пушк. Яйыҡ, казах. Жайык) Казахстанра официаллă шутланать, çаплах Пушкăртăстанра та усă кураççĕ.

Тавралăхĕ

Кăнтăр Уралтан (Уралтау хысакĕ) пуçланать, Каспи тинĕсне юхса кĕрет. Юпписем: Сакмара, Чаган (сылтăммисем); Орь, Илек (сулахаййисем).

Юхăмĕ

Ӗлĕкхи карттăсенче Урала Rhymnus fluvius ятпа тĕл пулма пулать. Унăн пуçĕ Ăренпур кĕпĕрнин Троица уесĕн Хуратăш кăнтăр отрогĕсенче Кăлкан тăвĕнчен (Уралăн кайри хысакĕ), 2082 фут çӳллĕшĕнче, 54°42' ç. а. тата 59°25' х. а. в. айĕнче Малтан Урал çурçĕртен кăнтăралла юхать, Кăркăс çеçенхирĕнчи Орск хули патĕнчи çӳллĕ тӳрем сăрта çитсе, хăвăрттăн çурçĕр-анăçалла çаврăнать, Ăренпуртан иртсен вара кăнтăр-анăçалла юхать, Урал çарĕн çĕрĕсенче анăç енне Рассыпнойпа (Оренбургски) Урал çарĕн Мухрановский посёлокĕ хушипе юхса иртет, Уральск хули патĕнче кăнтăр енне çивĕччĕн пăрăнса, çак тĕп тĕллипе, анăçалла-тухăçалла явкаланса, 46°18' ç. а. тĕлĕнче Каспи тинĕсне çурçĕр енчен юхса кĕрет. Урал анат кӳлмекĕнче темиçе юхăма пайланать, тарăнăшĕ чакать.

Урал айлăмĕн вăрманĕсенче пăши, хир сысни, кашкăр, тилĕ, мулкач тĕл пулать. Анăç Казахстан облаçĕнчи Котельниково патĕнче ӳсен-тăран витĕмĕ те шыв малалла тăмлă пушхире юхса кĕрет.

Кун-çулĕ

Пугачёв çĕр ĕçлекенĕсен пăлхавне пусарнă хыççăн 1775 çулта Екатерина II хушавĕпе Урал çине куçарнă (пăлхава ейĕк хусахĕсем пуçарса янă).