Кăрми

Кăрми
Ялав	Герб
Патшалăх	Раççей
Федераци субъекчĕ	Ăренпур облаçĕ
Муниципаллă район	Абдулино
Ял тăрăхĕ	Кăрмиpx
Координатсем	53°30′36″ с. ш. 53°55′43″ в. д.HGЯO{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на странице
Шалти пайлану	урамсем
Наци йышĕ	чăвашсем
Конфесси йышĕ	православсем
Этнохороним	кăрмисем
Вăхăт тăрăхĕ	UTC+6
Телефон кочĕ	+7 35355
Почтă индексĕ	461755
Автомобиль кочĕ	56
ОКАТО кочĕ	53 203 831 000

Кăрми (вырăс. Нижний Курмей) — Ăренпур облаçĕн Абдулино районĕнчи ял. Чăвашсем пурăнаççĕ. Кăрми ятлă юханшыв çинче, Абдулино хулинчен (район центрĕ) кăнтăр-хĕвелтухăçнерех, вырнаçнă.

Истори тӳрлет

Электронла чăваш энциклопедийĕнче çапла çырнă^[1]:

Ҫӑлкуҫри текст(выр.)

НИЖНИЙ КУРМЕЙ, Кăрми – село в Абдулин. р-не Оренбург. обл. Расположено на р. Курмейка, в 26 км от райцентра. В 19 – нач. 20 вв. в составе Бузулук. у. Оренбург., затем Самар. губерний. Население – чуваши, в сер. 19 – 1-й пол. 20 вв. проживали также русские, в 18–19 вв. – государствен. крестьяне; занимались сел. хозяйством. В кон. 19 в. открыта церковноприходская школа. Число жителей: в 1870 – 708 чел.; 1889 – 843; 1902 – 842; 1910 – 1157; 1926 – 1042; 2002 – 467 чел.

<Куçару: Кăрми <...> 19-мĕш ĕмĕрте тата 20-мĕш ĕмĕрĕн пуçламăшĕнче Оренбург кĕпернин Бузулук уесĕче, унтан Самар кĕпернинче тăнă. Йыш — чăвашсем, 19-мĕш ĕмĕрĕн варринче, 20-мĕш ĕмĕрте çавăн пекех вырăссем те пулнă; 18-19-мĕш ĕмĕрсенче патшалăх хресченĕсем, ялхуçалахĕпе ĕçленĕ. 19-мĕш ĕмĕр вĕçĕнче чиркÿ-приххут шкулĕ уçăлнă. Пурăнакансем: 1870 – 708 çын; 1889 – 843; 1902 – 842; 1910 – 1157; 1926 – 1042; 2002 – 467 çын.>

Хальхи вăхăтра Кăрмире çакăн пек вырăсла ятсемлĕ урамсем пур: ул. Дунайская, ул. Молодежная, ул. Новая, ул. Родниковая, ул. Царская, ул. Центральная^[2]. Урамсен чăвашла ячĕсем епле пулни паллă мар.

Çутĕç тӳрлет

Чăвашлăх тĕлĕшпе ку ялта Абдулино районĕнчи ытти чăваш ялĕсенчен те йывăртарах. Чăваш чĕлхине вĕрентме вырăнти шкулта 1954-мĕш çултах пăрахнă; 1987-мĕш çулхи комплекслă экспедицие хутшăннă ăславçă çапла палăртнă^[3]:

Ҫӑлкуҫри текст(выр.)

В Нижнем Курмее молодое поколение говорит меж собой не столько на чувашском, сколько на русском языке.

<Куçару: Кăрмире çамрăк ăру хăйсен хушшинче чăвашларан ытларах вырăсла калаçать.>

Паллă çынсем тата ытти харкамлăхсем тӳрлет

Воронцов Алексей Парамонович (1915 —1943) — Совет Союзĕн Паттăрĕ.

Кăсăклă фактсем тӳрлет

Кунта "Тăхăрьял" кĕнеке авторĕ Григорий Тимофеевич Тимофеев (1878-1937) пурăннă, вырăнти шкулта ĕçленĕ (1932-1937). Айăпласа арестленĕ, унтан персе вĕлернĕ. 1967-мĕш çулта реабилитациленĕ, таса ятне тавăрнă.
Кăрми ялĕнче Иккĕмĕш тĕнче вăрçи вăхăтĕнчи коллоборационистсен "Идель-Урал" легионĕ пирки асаилÿсем хăварнă Иван Николаевич Скобелев (1915-?) çуралса ÿснĕ^[4].

Çавăн пекех пăхăр тӳрлет

Вуламалли тӳрлет

Матвеев Г.Б., Иванов В.П. Чуваши Оренбургские. — Электронла чăваш энциклопедийĕнчи статья.
Иванов В. П., «Этническая география чувашского народа», Чебоксары, 2003, ISBN 5-7670-1404-3.
Жакмон А. Чуваши в Оренбургской губернии // Московские ведомости. 1890. №45, 70.
Чуваши Приуралья. Чебоксары, 1989.
Чуваши в Оренбургской области. Оренбург, 1998.
Иванов В.П., Михайлов Ю.Т. Чувашское население Оренбургского края: формирование этнотерриториальной группы, этнокультура, динамика численности // Чувашский гуманитарный вестник. 2007–2008. №3.
Ягафова Е.А. Чуваши Урало-Поволжья (история и традиционная культура этнотерриториальных групп). Ч., 2007.

Асăрхавсем тӳрлет

^ Ягафова Е.А. Электронла чăваш энциклопедири статья.
^ Кăрми пирки информаци. 2019 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 9-мӗшӗнче архивланӑ.
^ Иванов В.П. Современные национально-культурные процессы: особенности, проблемы и перспективы. // Чуваши Приуралья. Чебоксары, 1989. — С.54.
^ Казаков, Николай. Чувашские легионеры в составе «Идель-Урал» (По материалам архивных документов и воспоминаний военнопленного Ивана Скобелева). 2017 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ.

Каçăсем тӳрлет

Ку Ăренпур облаçĕн географипе вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.

[1] Ягафова Е.А. Электронла чăваш энциклопедири статья.

[2] Кăрми пирки информаци. 2019 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 9-мӗшӗнче архивланӑ.

[3] Иванов В.П. Современные национально-культурные процессы: особенности, проблемы и перспективы. // Чуваши Приуралья. Чебоксары, 1989. — С.54.

[4] Казаков, Николай. Чувашские легионеры в составе «Идель-Урал» (По материалам архивных документов и воспоминаний военнопленного Ивана Скобелева). 2017 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ.

[1]

[2]

[3]

[4]