Чул кăмрăк
Чул кăмрăк — хытă хуткăç, пайталлă тупнăлăх, кăмрăкăн уйрăм форми, кăмрăкамăш шайĕ тĕлĕшпе хăмăр кăмрăк тата антрацит хушшинче тăрать.
Çавăн пекех
тӳрлетИстори
тӳрлетÇĕркăмрăкне авалхи тенчерех пĕлнĕ. Малтан асăннине Аристотельпе (IV ĕ. п.т.) çыхăнтараççĕ[1]. Темиçĕ вунăçуллăх каярах ун веренекенĕ Теофраст Эресский «Чул çинчен трактатĕнче» çапла çырнă:
«... Носят эти ископаемые вещества название антрацита (или угля) ... они вспыхивают и горят подобно древесному углю...»[2]
Авалхи римлянсем çуртсене ăшăтма çĕркăмрăк хальхи Аслă Британи кăларнă. Юньнань китай провинцинче I ĕ. п.т. çĕркăмрăкне сывлăшсар ăшатса кокс тунă[3].
Характеристики
тӳрлетХура е сăра-хура тачă ту породи. Метал е сăмала евĕр йăлтаркка. Çĕркăмрăкра 75-92% углерод, 2,5-5,7% водород, 1,5-15% кислород. 2-48% вĕçекен япаласем. Нӳрлехĕ 1-12%.
Çĕруправĕсем
тӳрлет| Çĕршыв | Çĕркăмрăк | Хăмăр кăмрăк | Пĕтĕмпе | % |
|---|---|---|---|---|
| АПШ | 111338 | 135305 | 246643 | 27,1 |
| Раççей | 49088 | 107922 | 157010 | 17,3 |
| Китай | 62200 | 52300 | 114500 | 12,6 |
| Ĕнчĕ | 90085 | 2360 | 92445 | 10,2 |
| Австрали | 38600 | 39900 | 78500 | 8,6 |
| Кăнтăр Африка | 48750 | 0 | 48750 | 5,4 |
| Украина | 16274 | 17879 | 34153 | 3,8 |
| Казахстан | 28151 | 3128 | 31279 | 3,4 |
| Польша | 14000 | 0 | 14000 | 1,5 |
| Бразили | 0 | 10113 | 10113 | 1,1 |
| Германи | 183 | 6556 | 6739 | 0,7 |
| Колумби | 6230 | 381 | 6611 | 0,7 |
| Канада | 3471 | 3107 | 6578 | 0,7 |
| Чехи | 2094 | 3458 | 5552 | 0,6 |
| Индонези | 740 | 4228 | 4968 | 0,5 |
| Турци | 278 | 3908 | 4186 | 0,5 |
| Мадагаскар | 198 | 3159 | 3357 | 0,4 |
| Пакистан | 0 | 3050 | 3050 | 0,3 |
| Болгари | 4 | 2183 | 2187 | 0,2 |
| Таиланд | 0 | 1354 | 1354 | 0,1 |
| Çурçĕр Корея | 300 | 300 | 600 | 0,1 |
| Çĕнĕ Зеланди | 33 | 538 | 571 | 0,1 |
| Испани | 200 | 330 | 530 | 0,1 |
| Зимбабве | 502 | 0 | 502 | 0,1 |
| Румыни | 22 | 472 | 494 | 0,1 |
| Венесуэла | 479 | 0 | 479 | 0,1 |
| Пĕтĕмпе | 478771 | 430293 | 909064 | 100,0 |
Шахтерсен сывлӑхӗ ҫине витӗм кӳни
тӳрлетҪӗр айӗнчи кӑмрӑк ăшĕнче ртутьпе кадми йышши сиенлӗ металсем (0,0001 процентран 0,01% таран концентраци) пур.
Асăрхавсем
тӳрлет- ^ Аристотель. Метеорологика // Соч. Т. 3. - М .: Мысль, 1981. - С. 441-558
- ^ Наумов Л. С. На орбите кокса. / Л. С. Наумов, Л. Д. Соболев. - М.: Металлургия, 1984. - 96 с
- ^ Харлампович Г. Д. Черный хлеб металлургии. / Г. Д. Харлампович, А. А. Кауфман - М.: Металлургия, 1983. - 160 с.
- ^ BP Statistical review of world energy June 2007 (акăлчан). çăлкуçран архивланă 6 Нарӑс уйӑхӗн 2009. Тĕрĕсленĕ 2 Ака уйӑхӗн 2008.
Литература
тӳрлет- Смирнов В. А., Сергеев П. В., Белецкий В. С. Технология обогащения угля. Учебное пособие. — Донецк: Восточный издательский дом, 2011. — 476 с. 2020 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 28-мӗшӗнче архивланӑ.
- Белецкий В. С. Уголь в современном мире и Украине // Донец. Рос. Науч. т-во им. Шевченко. Т. 3: Химия, технические науки, науки о земле, медицина и психология. — Донецк, 2003. — С. 58-66.