Чул кăмрăк
Чул кăмрăк — хытă хуткăç, пайталлă тупнăлăх, кăмрăкăн уйрăм форми, кăмрăкамăш шайĕ тĕлĕшпе хăмăр кăмрăк тата антрацит хушшинче тăрать.
Çавăн пекех тӳрлет
Истори тӳрлет
Çĕркăмрăкне авалхи тенчерех пĕлнĕ. Малтан асăннине Аристотельпе (IV ĕ. п.т.) çыхăнтараççĕ[1]. Темиçĕ вунăçуллăх каярах ун веренекенĕ Теофраст Эресский «Чул çинчен трактатĕнче» çапла çырнă:
«... Носят эти ископаемые вещества название антрацита (или угля) ... они вспыхивают и горят подобно древесному углю...»[2]
Авалхи римлянсем çуртсене ăшăтма çĕркăмрăк хальхи Аслă Британи кăларнă. Юньнань китай провинцинче I ĕ. п.т. çĕркăмрăкне сывлăшсар ăшатса кокс тунă[3].
Характеристики тӳрлет
Хура е сăра-хура тачă ту породи. Метал е сăмала евĕр йăлтаркка. Çĕркăмрăкра 75-92% углерод, 2,5-5,7% водород, 1,5-15% кислород. 2-48% вĕçекен япаласем. Нӳрлехĕ 1-12%.
Çĕруправĕсем тӳрлет
Çĕршыв | Çĕркăмрăк | Хăмăр кăмрăк | Пĕтĕмпе | % |
---|---|---|---|---|
АПШ | 111338 | 135305 | 246643 | 27,1 |
Раççей | 49088 | 107922 | 157010 | 17,3 |
Китай | 62200 | 52300 | 114500 | 12,6 |
Ĕнчĕ | 90085 | 2360 | 92445 | 10,2 |
Австрали | 38600 | 39900 | 78500 | 8,6 |
Кăнтăр Африка | 48750 | 0 | 48750 | 5,4 |
Украина | 16274 | 17879 | 34153 | 3,8 |
Казахстан | 28151 | 3128 | 31279 | 3,4 |
Польша | 14000 | 0 | 14000 | 1,5 |
Бразили | 0 | 10113 | 10113 | 1,1 |
Германи | 183 | 6556 | 6739 | 0,7 |
Колумби | 6230 | 381 | 6611 | 0,7 |
Канада | 3471 | 3107 | 6578 | 0,7 |
Чехи | 2094 | 3458 | 5552 | 0,6 |
Индонези | 740 | 4228 | 4968 | 0,5 |
Турци | 278 | 3908 | 4186 | 0,5 |
Мадагаскар | 198 | 3159 | 3357 | 0,4 |
Пакистан | 0 | 3050 | 3050 | 0,3 |
Болгари | 4 | 2183 | 2187 | 0,2 |
Таиланд | 0 | 1354 | 1354 | 0,1 |
Çурçĕр Корея | 300 | 300 | 600 | 0,1 |
Çĕнĕ Зеланди | 33 | 538 | 571 | 0,1 |
Испани | 200 | 330 | 530 | 0,1 |
Зимбабве | 502 | 0 | 502 | 0,1 |
Румыни | 22 | 472 | 494 | 0,1 |
Венесуэла | 479 | 0 | 479 | 0,1 |
Пĕтĕмпе | 478771 | 430293 | 909064 | 100,0 |
Шахтерсен сывлӑхӗ ҫине витӗм кӳни тӳрлет
Ҫӗр айӗнчи кӑмрӑк ăшĕнче ртутьпе кадми йышши сиенлӗ металсем (0,0001 процентран 0,01% таран концентраци) пур.
Асăрхавсем тӳрлет
- ^ Аристотель. Метеорологика // Соч. Т. 3. - М .: Мысль, 1981. - С. 441-558
- ^ Наумов Л. С. На орбите кокса. / Л. С. Наумов, Л. Д. Соболев. - М.: Металлургия, 1984. - 96 с
- ^ Харлампович Г. Д. Черный хлеб металлургии. / Г. Д. Харлампович, А. А. Кауфман - М.: Металлургия, 1983. - 160 с.
- ^ BP Statistical review of world energy June 2007 (акăлчан). çăлкуçран архивланă 6 Нарӑс уйӑхӗн 2009. Тĕрĕсленĕ 2 Ака уйӑхӗн 2008.
Литература тӳрлет
- Смирнов В. А., Сергеев П. В., Белецкий В. С. Технология обогащения угля. Учебное пособие. — Донецк: Восточный издательский дом, 2011. — 476 с. 2020 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 28-мӗшӗнче архивланӑ.
- Белецкий В. С. Уголь в современном мире и Украине // Донец. Рос. Науч. т-во им. Шевченко. Т. 3: Химия, технические науки, науки о земле, медицина и психология. — Донецк, 2003. — С. 58-66.