Перс чĕлхи

(Фарси ҫинчен куҫарнӑ)

Перс чĕлхи (е фарси, زبان فارسی — zabân-e fârsi) — иран чĕлхисен шутне кĕрекен, вĕсен хушшинче чи анлă сарăлнă чĕлхе. Иранра официаллă чĕлхе шутланать.

Перс чĕлхи
Патшалăхсем: Анăç фарси:
Иран Иран
Ирак Ирак
Бахрейн Бахрейн
Кувейт Кувейт
Дари:
Афганистан Афганистан
Пакистан Пакистан
Таджик:
Ӳкерчĕк:Flag of Tadzhikistan.svg
Узбекистан

Диаспорăсем: АПШ, Аслă Британи, Германи, РФ, Израиль, Турци, Эрмени, Швеци, Инди, Азербайджан

Официаллă статус: Иран Иран
Афганистан Афганистан (дари)
Ӳкерчĕк:Flag of Tadzhikistan.svg (таджик)
Йĕркелекен: Перс чĕлхипе литературин академийĕ
Рейтинг: тăван чĕлхе 22[1]
Классификаци
Категори: Еврази чĕлхисем
Индоевропа çемьи
Иран турачĕ
Кăнтăр-анăç кĕçĕн группи
Çырулăх: арап-перс, кириллица (таджик алфавичĕ)
Чĕлхе кочĕсем
ГОСТ 7.75–97: пер 535
ISO 639-1: fa
ISO 639-2: per (B); fas (T)
ISO 639-3: fas, prs, pes, tgk
Çавăн пекех пăхăр: Проект:Лингвистика
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Фарси (пĕлтерĕшсем) пăхăр.
Хĕрлĕ сăрăпа перс чĕлхи официаллă шутланакан патшалăхсене палăртнă

Енчен те перс чĕлхи тени Хĕвеланăсĕнчи (Иранра) пурнакансене çеç пырса тивет пулсан, фарси (фарççи) тени вара Хĕвелтухăçĕнчисем (таджик, дари) тĕлĕшпе те тĕрĕс — вĕсене те фарççи теме юрать.

Иранра ку чĕлхепе халăхăн 80% калаçать — 50 млн патнелле. Тĕнче шайĕнче чĕлхене пĕлекенсен шучĕ 61 млн çитет.

Перс çырулăхĕпе усă кураççĕ, вăл арап çырулăхĕн никĕсĕпе тĕпленнĕ. Унта арап çырулăхĕнчи 28 саспалли тата 4 хушма паллă пур. Хушма паллисене перс чĕлхинчи ятарлă сасăсене кăтартма кĕртнĕ. Сылтăмран сулахаялла çыраççĕ.

Арап чĕлхинчен кĕнĕ сăмахсем нумай. Ку вăл VII ĕмĕрте Иран çĕрне арапсем тытса илнĕ вăхăтпа çыхăннă.

Морфологи

тӳрлет

Перс чĕлхи флактивлă аналитикăллă.

Ятсем

тӳрлет

Чĕлхере япала, паллă, хисеп ячĕсемпе местоимени пур. Япала ячĕн хисеп категорийĕпе паллăлăхпа паллăмарлăхĕ пур. Паллă ячĕсем танлаштару степенĕпе, местоименисем — сăпат категорийĕпе уйрăлса тăраççĕ. Пур ятсем те аналитикăллă йĕркеленеççĕ, сăмахсем агглюнативлă майпа хатĕрленеççĕ. Çав вăхăтрах аффикссен шучĕ нумай мар.

Япала ячĕсен падеж форми çук.

Чăваш чĕлхинчи пекех хисеп ячĕ пур чухне нумайлăх хисепне усă курмаççĕ.

Асăрхавсем

тӳрлет
  1. ^ Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, Charles D. Fennig: Statistical Summaries. Summary by language size. Language size (акăлч.). Ethnologue: Languages of the World. Dallas: SIL International (2017).

Каçăсем

тӳрлет