Математика

Математика (ав.гр. μᾰθημᾰτικά < μάθημα «тишкерни; ăслав») — тытăмсене, йĕркене тата çыхăнусене палăртакан ăслав. Шутлас, виçес, ăнлантарас кирлĕлĕхсене кура историре (пурнăçра) йĕркеленнĕ.

Пифагор теореми. Схема туса куçа курăнмалла кăтартни (сăнарлă интерпретаци)

Математика кунçулĕ çинчен (кĕскен)

А. Н. Колмогоров академик математика историне çапла кăтартнă:

1. Математика çуралнă тапхăр, çак вăхăтра чылай ĕç валли пĕлӳ-хăнăху пухнă;

1. Элементарлă математика тапхăрĕ, пирĕн эрăччен VI—V ĕмĕрсенче пуçланса, XVI ĕмĕр вĕçĕнче вĕçленет.

1. Улшăнуллă капсен математикин тапхăрĕ, XVII—XVIII ĕмĕрсем, «ăна çаплах тепĕр сăмахпа „аслă математика“ тапхăрĕ теме пулать»;

1. Хальхи математика тапхăрĕ —XIX—XX ĕмĕрсем

Математикăн тĕп темисем

Хисепсем – Пурлăх хисепĕсем – Тулли хисепсем – Ваклă хисепсем – Чăн хисепсем – Тытăмлă хисепсем – гипертытăмлă хисепсем – Кватернионсем – Октонионсем – Седенионсем – Гиперчăн хисепсем – Сюрреаллă хисепсем – p-адикăлла хисепсем – Математика константисем – Хисепсен ячĕсем – Вĕçсĕрлĕх – Никĕссем

Хисепсем

«Хисеп» паллă малтан пурлăх хисепĕсем шутне кĕрет. Кайран çак палăрту ваклă хисепсем, чăн хисепсем, тытăмлă хисепсем тата ытти хисепсем çине те сарăлать.

$1,2,\ldots$	$0,1,-1,\ldots$	$1,-1,{\frac {1}{2}},{\frac {2}{3}},0.12,\ldots$
Пурлăх хисепĕсем	Тулли хисепсем	Ваклă хисепсем
$1,-1,{\frac {1}{2}},0.12,\pi ,{\sqrt {2}},\ldots$	$-1,{\frac {1}{2}},0.12,\pi ,3i+2,e^{i\pi /3},\ldots$	$1,i,j,k,\pi j-{\frac {1}{2}}k,\dots$
Чăн хисепсем	Тытăмлă хисепсем	Кватернионсем

Улăштармасăр урăхлатни (Трансформацилени)

$36\div 9=4$			$\int 1_{S}\,d\mu =\mu (S)$
Арифметика	Дифференциаллă тата Интеграллă шутлав	Векторла анализ	Анализ
${\frac {d^{2}}{dx^{2}}}y={\frac {d}{dx}}y+c$
Дифференциаллă танлăхсем	Динамикăллă системăсем	Пăтрашу теорийĕ

Арифметика – Векторла анализ – Анализ – Виçе теорийĕ – Дифференциаллă танлăхсем – Динамикăллă системăсем – Пăтрашу теорийĕ – Тивĕçсен шучĕсем

Структурăсем

Йышсен теорийĕ – Абстрактлă алгебра – Ушкăнсен теорийĕ – Алгебрăллă структурăсем – Алгебрăллă геометри – Хисепсен теорийĕ – Топологи – Линилле алгебра – Универсаллă алгебра – Категорисен теорийĕ – Умлă-хыçлăх теорийĕ

Уçлăхла тытăмсем

	Ӳкерчĕк:Taylorsine.gif
Геометри	Тригонометри	Дифференциаллă геометри	Топологи	Фракталсем

Дискретлă математика

$\forall x(P(x)\Rightarrow P(x'))$
Математикăлла логика	Шутланаяслăх теорийĕ	Криптографи	Графсен теорийĕ

Комбинаторика – Йышсен теорийĕ – Чĕнтĕр теорийĕ – Математикăлла логика – Хисепсен теорийĕ– Криптографи – Дискретлă функционаллă системăсен теорийĕ – Графсен теорийĕ – Логикăлла шутлавсен теорийĕсем

Пĕлӳлĕх сайчĕсем

• Allmatematika.ru. Вĕренӳ математика сайчĕ. Форум.
• Exponenta.ru. Вĕренӳ математика сайчĕ.
• МЦНМО шутлавĕсем

Математика энциклопедийĕсем

• Математическая энциклопедия (в 5-ти томах), 1980-е гг. // Общие и специальные справочники по математике на EqWorld
• Н.И.Кондаков, Логический словарь-справочник, М.: "Наука", 1975.
• Энциклопедия математических наук и их приложений. 1899-1934 гг. (Нем., крупнейший обзор литературы 19 века)

Математикăн халăх валли кĕнекисем

• Ф. Клейн. Элементарная математика с точки зрения высшей.

• Том первый. Арифметика. Алгебра. Анализ., М., Наука, 1987, 432 с.
• Том второй. Геометрия., М., Наука, 1987, 416 с.

• А. Пуанкаре. Наука и метод — текст эссе на русском и французском языках
• Р. Курант, Г. Роббинс. Что такое математика?

Каçăсем

• Математикăн вăрттăнлăхĕ

Пĕлӳсен классификаци системин кодĕсем

• УДК 51
• Государственный рубрикатор научно-технической информации (ГРНТИ) (по состоянию на 2001 год): 27 МАТЕМАТИКА