Disambig gray.svg Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, пăхăр Вăхăт (пĕлтерĕшсем).
Паян — 2023 çулхи Пуш уйӑхӗн 25-мĕшĕ, 14:13 (UTC)

Вăхăт, — физикăпа философин тĕп ăнлавĕсенчен пĕри, уçлăх-вăхăт координчĕсенчен пĕри. Унăн тăрăхĕпе физика кĕлеткисен тĕнче йĕрĕсем иртеççĕ.

вăхăт
Ытти виçев пĕрчисемпе çыхăнни
СИ çек
СГС çек
Disambig gray.svg Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, пăхăр Вăхăт (пĕлтерĕшсем).
Вăхăта сăнама, тĕслĕхрен, будильникпа усă кураççĕ.

Философиретавăрайманлă куçăм (пĕр еннелле кăна куçакан — иртнĕлĕхрен, хальлĕлĕх витĕр пуласлăха)[1], кулленхи пурнăç ăшĕнче фактсем ятлă мĕнпур процессем.

Шутлав (метрологи) йĕркипе вăхăт ăнлавĕн иккĕ аспектне палăртнă:

Вăхăт пахалăхĕсемПравить

Чи малтанах, вăхăтăн тĕлĕллĕх пур («Вăхăт сăнни» пăхăр).
Рудольф Карнап Глава 3. Измерения и количественный язык // Философские основания физики: Введение в философию науки. = R. Carnap. Philosophical Foundations of Physics: an introduction to the philosophy of science. — М.: Прогресс, 1971. — 392 с.</ref>.

Вăхăтăн тĕлĕллĕхĕПравить

Хальхи ăсчахсен чылайрахăшĕн шухăшĕпе, малтанлăхпа пуласлăхăн уйрăмлăхĕ принциплă шутланать. Хальхи ăслăх хыпарĕсемпе килĕшӳллĕ, информаци малтанлăхран пуласлăха куçать, каялла пулаймасть. Термодинамикăн иккĕмĕш пуçламăшĕ те пуласлăхра энтропи нумайланса пырасса пĕлтерет.

Тепĕр енчен, хăшпĕр тĕпчевçĕсем урăхла калаççĕ.

Вăхăта шутланиПравить

Астрономире тата навигацире вăхăта шутланиПравить

Вăхăт виçисемПравить

Тĕп статья: Вăхăт виçисем


  • Зептоçеккунтă 10−21çек (йĕтре реакцисен динамики)
  • Йоктоçеккунтă 10−24çек (тăнăçлă мар элементарлă пĕрчĕсен çуралăвĕ-арканăвĕ)

ГеологиреПравить

ИсториреПравить

МетрологиПравить

ЭталонсемПравить

Юхакан вăхăта шутламалли хатĕрсем (автономлисем)Править

Вăхăт интервалĕсене туса кăтартмалли хатĕрсемПравить

Вăхăт интервалĕсене виçмелли хатĕрсемПравить


Тĕпчесе уçнисем, туса кăларнисемПравить

Çавăн пекех пăхăрПравить

АсăрхавсемПравить

  1. ^ Существует ли «стрела времени?», А. И. Гулидов, Ю. И. Наберухин
  2. ^ 1, 2, 3, 4 тата 5 RIPOLFACT. Ежегодный альманах фактов: Весь мир. Полный спектр информации о странах, мире и вселенной. — М.: РИПОЛ классик, 2007. — 1088 с.: илл., ISBN 978-5-7905-5024-9, Некоторые замечательные изобретения, с. 374—387;
  3. ^ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок StatPhys не указан текст
  4. ^ Р. В. Паунд О весе фотонов. Успехи физических наук, 1960 ç., раштав
  5. ^ Нарушение СP-симметрии. поиск его истоков. Дж. В. Кронин, Успехи физических наук, 1981, юпа

ВуламаллиПравить

КаçăсемПравить

Шаблон:Вăхăт виçисемпе стандарчĕсем