Фрактал (лат. fractus — пайланă, вакланă, хуçăлнă) — хăймайлăлăх пахалăхĕллĕ, пĕтĕм кĕлетки çавăн евĕрлех темиçе пайран пуçтарăннă кăткăс геометрилле объект. Анлăрах каласан, фракталсем — Евклид уçлăхĕнчи пăнчăсен ваклă метрика виçелĕхĕллĕ (Минковский е Хаусдорф виçелĕхĕ ăнланăвĕпе), е топологиллинчен урăхла метрикăлла виçелĕхĕллĕ йышĕсем .

Мандельброт нумайлăхĕ — фракталăн классикăллă тĕслĕхĕ
Тĕслĕ купăстан (Brassica cauliflora) кĕçĕн тĕсĕн фракталлă ĕлки

Фрактал — пĕтĕм объектăн масштабне пĕчĕклетнипе пулнă тан фрагментсене[1] пĕрлештерсе тунă хăйъевĕрлĕ вĕçĕмсĕр геометрилле кĕлетке.

Фрактал[1] ваклă виçелĕхĕн хăй евĕрлĕ нумайлăхĕ.

ТерминПравить

Кун-çулĕПравить

Çав тери тĕлĕнтермĕшлĕ хăй евĕрлĕ нумайлăхсен пĕрремĕш тĕслĕхĕсĕм XIX ĕмĕрте тупăннă (сăмахран, Кантор нумайлăхĕ). «Фрактал» термина Бенуа Мандельброт 1975 çулта шутласа кăларнă та 1977 çулта унăн «Çутçанталакăн фракталла геометрийĕ» кĕнеки хĕвел çуттине тухсан анлă сарăлнă.

Классификаци[1]Править

ТĕслĕхсемПравить

Математикăри тĕлĕнтермĕш пахалăхла хăй евĕрлĕ нумайлăхсемПравить

Рекурслă процедурăпа фракталлă кукрашкасене туниПравить


Фракталы как неподвижные точки сжимающих отображенийПравить

Комплекслă динамикăри фракталсемПравить

 
Жюлиа нумайлăхĕ́

Стохастика фракталĕсемПравить

 
Жулиа нумайлăхĕн тĕпĕпе рандомланă фрактал

Çутçанталăкри объекчĕсен ĕлки тăтăшах фрактал евĕрлĕ. Вĕсене модельленĕ чухне стохастикăллă (ăнсăртлă) фракталсемпе усă кураççĕ. Стохастикăллă фракталсен тĕслĕхĕсем:

ПухăмПравить

Усă курниПравить

ЭкономикаПравить

Пасарсен анализĕПравить

Юлашки вăхăтра фракталсемпе трейдерсем биржа пасрарĕсен анализне туна чухне усă кураççĕ.

Çутçанталăк ăслăхĕсемПравить

ЛитератураПравить

РадиотехникаПравить

Фракталлă антеннăсем

ИнформатикаПравить

Ӳкерчĕксене пăчăртаниПравить

 
Фракталлă йывăç

Ӳкерчĕксене фракталсемпе пăчăртамалли алгоритмсем пур.

Компьютер графикиПравить

 
Тепĕр фракталлă йывăç.

Фракталсене компьютер графикинче усă кураççĕ, çутçанталăк объекчĕсене: йывăçсене, тĕмсене, туçи ландшафчĕсене, тинĕс çийне т.ур. Фракталлă ӳкерчĕксене чĕртмелли темĕн чухлĕ программа пур, Фракталсен генераторĕ (программа) пăхăр.

АсăрхавсемПравить

  1. ^ 1, 2 тата 3 Красота фракталов, Паньгина Н. Н. Архивленĕ 23 Утӑ уйӑхӗн 2011 çулта.

ВуламаллиПравить

Çавăн пекех пăхăрПравить

КаçăсемПравить