Эрьзя, Степан

Степа́н Дми́триевич Э́рьзя (паспортри хушамачĕ — Нефёдов; 1876 çулхи юпан 27-мĕшĕнче (чӳк, 8) Баево ялĕ, Улатăр уесĕ Чĕмпĕр кĕпĕрни, (халĕ Мордва Республикине кĕрекен Ардат районĕ) — 1959 чӳкĕн 24-мĕшĕнче, Мускав, РСФСР) — раççей тата совет ӳкерçи, ирçĕ, скульптор, йывăç кӳлепи ăсти, модерн стилĕпе ĕçленĕ. Суя ячĕ ӳкерçĕ ирçĕ этнос йышне кĕнине палăртать. Вил тăпри Саранск çăвинче.

Степан Дмитриевич Эрьзя
Çуралнă чухнехи ят	Нефёдов Степан Дмитриевич
Çуралнă вăхăт	1876, юпа, 21
Çуралнă вырăн	Баево ялĕ, Улатăр уесĕ, Чĕмпĕр кĕпĕрни, Раççей империйĕ
Вилнĕ вăхăт	1959, чӳк, 24
Вилнĕ вырăн	Мускав, ССРП
Гражданлăх	Раççей империйĕ Раççей империйĕ ССРП
Пăхăнулăх	Раççей Империйĕ  СССР
Альма-матер	Московское училище живописи[d]
Премисемпе чысланисем
Медиафайлы на Викиампар

Кун-çулĕ

Степан Нефёдов 1876 çулхи юпан 27-мĕшĕнче (Чӳк, 8) Баево ирçĕ ялĕнче çĕрĕçтеш çемьинче çуралнă. Ӳнер хевтелĕх пĕрремĕш хăтланăвне Улатăрпа Хусанти турăш çырав ăста лаçсенче туптанă.

1902 - 1906 çулсенче МУЖВЗ, С. М. Волнухинпа П. П. Трубецкой патĕнче ăсталăха туптанă.

1906 — 1914 çулсенче скульптор Италире тата Францире пурăннă.

1918 — 1920 çулсенче С.Д. Эрьзя Уралта, Мраморское ялĕнче тата Екатеринбургра пурăннă.

1920 — 1926 çулсенче ытларах Кавказра тата СССР-н урăх кăнтăр регионĕсенче ĕçленĕ. 1926 çулта вăл курава Францине каять те унтах чылай вăхата юлать.

1927 — 1950 çулсенче скульпторăн пурнăçĕ Аргентинăра иртет.

1950 çулта совет ертӳлĕхĕ ăна Совет Союзне таврăнма ирĕк панă. 1951 çулта хăйĕн ĕçĕсене (180 йывăç, гипс, бронза мрамор кӳлепине — пĕтĕмĕшле 175 тоннă йывăрăш) илсе тăван çĕр-шыва килет.

1956 çулта Эрьзяна Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕпе чысланă.

Ӗçĕсем

• «Норвежская женщина» (1910)
• Портрет балерины Федоровой (1915)
• «Эрзянка» (1915)
• «Калипсо» (1917)
• «Иоанн Креститель» (1919)
• «Мечта» (1919)
• «Спокойствие» (1919)
• «Ева» (1919, мрамор),
• «Спокойствие» (1919, мрамор),
• «Голова Карла Маркса» (1919, мрамор),
• «Памятник уральским коммунарам» (1920; гипс, железо),
• «Памятник великому кузнецу мира» (1920, гипс),
• «Памятник освобожденному труду» (1920, мрамор).
• «Мордовка» (1917)
• «Народный трибун» (1920)
• «Актриса» (1922)
• «Шепот» (1922)
• Людвиг ван Бетховен (1929)
• Мать с ребенком (1929)
• «Обнаженная» (1930)
• «Ассирийка» (1931)
• Женщина из Индокитая (1931)
• Портрет секретаря Рабиндраната Тагора (1931)
• «Моисей» (1932)
• «Елена» (1934)
• «Боливиец» (1933)
• Аргентинец (1934)
• Пламенный (1934)
• Аргентинка (1935)
• Спящая мать (1937)
• Портрет мордовки (1938)
• Француженка (1938)
• Портрет матери (1940)
• Монашенка (1941)
• Казак (1942)
• Парагвайка (1941)
• Испанка (1942)
• Чилийка (1943)
• Старик-мордвин (1943)
• Тоска (1944)
• Боливиец (1945)
• Портрет русской женщины (1948)
• Женский портрет (1949)
• Москвичка (1953)
• Любовь (1955)
• «Портрет студентки» (1954)

Асăнмалăх

• Мордовире Мордва республикин С.Д.Эрьзя ячĕллĕ ӳнер музейĕнче ӳкерçĕн чылай хайлавĕ упранать.
• Эрьзя-центр, Мускав

Вуламалли

• Сутеев Г. О. Биографические заметки и воспоминания. Саранск, 1968;
• Баранова М. Н. Степан Дмитриевич Эрьзя (Нефедов). Саранск: Мордовское издательство, 1981;
• С. Д. Эрьзя. Альбом. Автор-составитель М. Н. Баранова. Изд. 2-е. Саранск, 1989;
• Блинов В. А. Недорисованный портрет. Саранск, 1991.
• Скульптор Эрьзя. Биографические заметки и воспоминания. Саранск, 1995

Каçăсем

• Степан Эрьзя(выр.)

• Степан Ирçе ячĕллĕ тĕнче ӳнер фончĕ