Хура хăвăл
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Disambig_gray.svg/20px-Disambig_gray.svg.png)
Хура хăвăл, çавăн пекех Хура шăтăк —уçлăх-вăхăтăн çав тери вăйлă гравитаци туртăмĕллĕ пайĕ, унăн таврашĕнчен çутă хăвăртлăхĕпе куçакан объектсем те (çав шутра çутăн хăйĕн кванчĕсем те) уйрăлса каяймаççĕ.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/M87_jet.jpg/250px-M87_jet.jpg)
Çак пайăн чиккисене пулăмсен горизончĕ, унăн хапин виçине гравитаци радиусĕ теççĕ. Сферăлла симметриллĕ хура хăвăл чухне çав виçе Шварцшильд радиусĕ ятпа паллă, вăл çак формулăпа палăрăнать:
- ,
кунта c — çутă хăвăртлăхĕ, M — хура хăвăл масси, G — гравитаци константти.
Хура хăвăлсем пирки пĕлӳн кун-çулĕ
тӳрлетПĕлӳ кун-çулĕнче виççĕ тапхăра палăртаççĕ:
Мичелăн «хура хăвăлĕ»
тӳрлетМичелл хыççăн, Шварцшильд патнелле
тӳрлетХура хăвăлсем валли Эйнштейн танлаштарăвесен тупсăмĕсем
тӳрлетШварцшильд шутлани
тӳрлетРайсснер — Нордстрём шутлани
тӳрлетКерр шутлани
тӳрлетКерр — Ньюмен шутлани
тӳрлет
Термодинамика тата хура хăвăлсем пăсланса пĕтни
тӳрлетХура хăвăла ӳкни
тӳрлетХĕлĕхсен теорин моделĕпе
тӳрлетХура хăвăлсем Çут Тĕнчере
тӳрлетÇавăн пекех пăхăр
тӳрлетАсăрхавсем
тӳрлетВуламалли
тӳрлет- А. М. Черепащук. Чёрные дыры во Вселенной. — Век 2, 2005. — (Наука сегодня). — 2500 экз. — ISBN 5-85099-149-2
- И. Д. Новиков, В. П. Фролов. Чёрные дыры во Вселенной // Успехи физических наук. — 2001. — Т. 131. — № 3. — С. 307—324.
Каçăсем
тӳрлетХура хăвăл Викиампарта? | |
Хура хăвăл Викихыпарта? |
- Чёрные дыры - что это. Описание. Фото. 2014 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 24-мӗшӗнче архивланӑ.
- Чёрные дыры — статья в Физической энциклопедии
- У. Дж. Кауфман. Космические рубежи теории относительности (главы из книги)
- Scientific.ru - "Сколько ангелов может танцевать на булавочной головке?" - Термодинамика чёрных дыр
- habrahabr.ru - Падаем в чёрную дыру
- Чёрные дыры и структура пространства-времени Хуан Малдасена (Juan Maldacena), Институт высших исследований, Школа естественных наук, Принстон, Нью-Джерси, США
- Большой адронный коллайдер (БАК) и чёрные дыры 2012 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче архивланӑ.
- Программа для визуализации полетов вокруг черной дыры 2010 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ.
- Научно-познавательный фильм о возникновении «Чёрных дыр» 2016 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ. (видео)
- Анатолий Черепащук. "Новые формы материи во Вселенной. Оптические исследования рентгеновских двойных звездных систем, ч. 2" 2014 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗнче архивланӑ., цикл лекций «ACADEMIA» (видео)
- Южно-европейская Обсерватория — Исследование черной дыры в центре Млечного Пути 2013 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 18-мӗшӗнче архивланӑ. (видео)
- Сверхмассивные чёрные дыры - док. фильм BBC Horizon, посвящённый сверхмассивным чёрным дырам, находящимся в центре галактик 2010 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 1-мӗшӗнче архивланӑ. (видео)
- Астрономы впервые увидели, как черная дыра разорвала звезду РИА Новости, 17 июня 2011