Мăн Çарăмсан
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Çарăмсан (пĕлтерĕшсем) пăхăр..jpg)
Мăн Çарăмсан — Самар облаçĕ, Тутарстан, Чĕмпĕр облаçĕ тăрăх юхакан юханшыв[1] ,[1], Атăлăн сулахай юппи. Шывăн нумайрах пайĕ юртан пулать, çуркунне шывăн 60-70 % юхать.
| Мăн Çарăмсан | ||
|---|---|---|
| ||
| Характеристика | ||
| Тăршшĕ | 336 км | |
| Бассейн лаптăкĕ | 11 500 км² | |
| Шыв тăкакĕ | 36 м³/ç | |
| Шыв юххи | ||
| Шыв пуçламăшĕ | Клевлĕ | |
| Шыв вăрри | Атăл | |
| • Координатсем | 54°10′10″ с. ш. 49°32′44″ в. д.HGЯO{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на страницеШаблон:Карттă/Бк/N | |
| Вырнаçни | ||
| Патшалăх |  Раççей Федерацийĕ
| |
| РПШР | Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Module:Wikidata/link' not found. | |
РФ
ещё не имеет [[Шаблон:ПозКартти РФ |
позиционной карты]]. | |
Юпписем
тӳрлетТĕп юпписем: сулахайра — Таркăн, Кармала, Эврел; сылтăмра — Шур çырми, Сĕнчĕ, Тимĕрлĕ, Кĕçĕн Çарăмсан, Тия. Хăйăрлă çыранĕсенче тăршшĕпе тенĕпех вăрман ӳсет. Куйбышев шывуправне тунă май юханшывăн Мелекесс хулинчен аяларах пайĕ шыв айне путнă.
Этимологи
тӳрлетКу шыв-çырма ячĕ "Çаран" сăмахран тухса каят, (вырăсла "луга, пастбища, пашни, земельные угодья"). Çарамсан шыв-çырмине тата Хăмăшлă шыв кĕрет, Кăнтăрлă, Уксăмлă юхан шывĕсем, ĕлĕк чăвашсем шыв-çырми ячĕсене çумра ÿсекен курăк ячĕпе панă. Çарăмсан юханшыв ятне 922-мĕш çултах Пăлхар патшалăхне килсе кайнă Ахмед ибн Фадлан çул çӳревçĕ тата элчĕ хăйĕн кунчăкĕнче асăнса хăварнă: «Эпир вара Пушкăртсен çĕршывĕнчен тухса кайрăмăр та Джарамсан шывĕ урлă, … каçрăмăр»,[2], Çарăмсан районĕнчи Кив Йĕлмелпе Çĕн Йĕлмел таврашĕнче «Çарăмсам» [3] («Çарăмсамăн, ай, кукрĕнче маттур йĕкĕтсем утă çулаççĕ»), Пĕкĕлме таврашĕнче «Çарăмсем»[3] («Çарăмсем юхать çав çавăрăнса, каять çыранĕ тăршшĕн»), Аслă Сĕнчел таврашĕнче «Çарăмсен» («Кĕçĕн Çарăмсен леш енче йĕпкĕн хура учĕ кĕçенет»), тепĕр тĕрлĕ «Çармăçан» [3] («Çармăçан тăрăх çӳренĕ чух шур пулăччĕ çимĕçлĕх») теççĕ. Çарăмсан «Çарăм шывĕ» сăмах майлашăвĕнчен, «Çарăм» сăмах «çаран» (çерем) сăмахран пулнă [4] Хăш пĕр чăвашсен ялĕсенчи диалектпа Çеремсен çырми тесе калаççĕ, вăл сăмахран вара кунта куçса килнĕ вырăссем Черемшан тее пуçлаççĕ, а чăвашсене Черемисан (Луговые) теççĕ.
Шыв реестрĕн хыпарĕсем
тӳрлетРаççей патшалăх шыв реестрĕн хыпарĕпе Анат Атăл бассейн округĕне кĕрет. Шыв хуçалăх участокĕ Аслă Çарăмсан пуçĕнчен вăрричен. Юханшывăн кĕçĕн бассейнĕ — Подбассейн çук[5]. Юханшыв бассейнĕ - Атăл Куйбышев шывуправĕн таппинчен Каçпи тинĕсĕ таран[5].
Шыв ресурсĕсен федераци агентстви хатĕрленĕ РФ территорин шыв хуçалăх районĕсен геоинформаци системин хыпарĕпе[5]:
- Патшалăх шыв реестрĕнчи шыв объекчĕн кочĕ — 11010000412112100004728
- Гидрологи тĕпчевленӳ кочĕ (ГТ) — 112100472
- Бассейн кочĕ — 11.01.00.004
- Том номерĕ, ГТ — 12
- Кăларăм, ГТ — 1 [6]
Вуламалли
тӳрлетАсăрхавсем
тӳрлет- ^ 1 тата 2 «Центральный реестр России Государственного водного кадастра и Гидротехнических сооружений.». Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег
<ref>: название «РФГМ» определено несколько раз для различного содержимого - ^ Революциченхи чăваш литератури. Ш., 1984. 1-мĕш том, 33 мĕш стр.
- ^ 1, 2 тата 3 Ашмарин Н.А. Чăваш сăмахĕсен кĕнеки. 11-12 мĕш том, 65 стр.
- ^ Е.В.Мадуров Аксу тăрăхĕнчи ойконимсемпе микротопонимсем.Ш.2003.
- ^ 1, 2 тата 3 Государственный водный реестр РФ: Аслă Çарăмсан. çăлкуçран архивланă 20 Ҫурла уйӑхӗн 2012.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 12. Нижнее Поволжье и Западный Казахстан. / Под ред. З. Г. Марковой. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 152 с
Каçăсем
тӳрлет- Мăн Çарăмсан — ПСЭ
- Большой Черемшан в «Словаре современных географических названий»(ĕçлемен каçă)
- Дневные записки путешествия доктора и Академии наук адъюнкта Ивана Лепехина по разным провинциям Российского государства. Полное собрание ученых путешествий. Том 3. 1821 год. 2013 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 2-мӗшӗнче архивланӑ.