Википеди

Есенин Сергей Александрович

Сергей Александрович Есенин — паллă вырăс сăвăçи, имажинист. Халăх кăмăллакан çыравçăсенчен пĕрри. 1895 çулхи юпа уйăхĕн 3-мĕшĕнче Кисан кĕпернинчи Константиново ялĕнче çуралнă. 1925 çулхи раштавăн 28-мĕшĕнче Ленинград хулинче çамрăк пурнăçĕ татăлнă.

Сергей Есенин
Sergey Yesenin.jpg
Çуралнă чухнехи ят: Сергей Александрович Есенин
Çуралнă вăхăт: юпа, 3, 1895 (21.09)
Çуралнă вырăн: Константиново, Куçма вулăсĕ, Кисан уесĕ, Кисан кĕперни, Раççей империйĕ (халĕ: Рыбново районĕ, Кисан облаçĕ)
Вилнĕ вăхăт: 1925 раштав, 26
Вилнĕ вырăн: Ленинград, СССР
Гражданлăх: Раççей империйĕ, РСФСР, СССР
Ĕçлев тĕсĕ: вырăс сăвăçĕ
Пултарулăх çулĕсем: 1910—1925
Тĕлĕ: çĕнĕ çĕрĕçтеш сăвăçисем, имажинизм
Ĕçсен чĕлхи: вырăс
http://esenin.ru/
Lib.ru сайтри пултарулăх ĕçĕсем
Пултару ĕçĕсем Викивулавăшра.

ПурнăçĕПравить

Сергей Есенин купса кил-йышĕнче Кисан кĕпернинчи Константиново ялĕнче, çĕр ĕçтĕш çемьинче çуралнă. Ашшĕ — Александр Никитич Есенин (1875—1967), амăшĕ — Татьяна Федоровна Титова (1875—1955). 1904 çулта Есенин Константиновăри училищине вĕренме кĕрет, каярах чиркӳ-вĕрентӳç шкулĕнче пĕлӳ пухнă.

1912 çулта Есенин Мускава çитнĕ, кĕнеке лавккинче, тепĕртакран И. Д. Сытин типографине ĕçленĕ. Типографинче тăрăшать, Суриков литература-мусăк кĕтесĕн сăвăçисемпе паллашать.

Çав çултах Сергей Есенин «И. Д. Сытин юлташлăхĕ» типографинче пĕрле ĕçленĕ Изряднова Анна Романовна корректорпа паллашать. 1914 çулта вĕсем гражданла арлă пурăнма тытăнаççĕ. 1914 çулхи раштавăн 21-мĕшĕнче Анна Изряднова ывăл çуратать, ăна Юрий ята параççĕ (ăна 1937 çулта персе пăрахнă).

1913 çулта Мускаври А. Л. Шанявский ячĕллĕ халăх университечĕн историпе философи факультетне вĕренме кĕнĕ.

1914 çулта «Мирок» журналта Есенинăн пĕрремĕш сăввине пичетленĕ.

1917—1921 çулсенче Есенин Зинаида Райх арăмпа пурăнать, каярах вăл В. Э. Мейерхольда качча каять. Венчете Сергей Есенинпа Зинаида Райх 1917 çулхи утăн 30-мĕшĕнче Кирик тата Иулитта чиркĕвĕнче (Вологда уесĕн Толстиково ялĕ) тăнă. [1] Çемьере Татьяна хĕрпе Константин ывăл (футбол журналисчĕ) çуралать.

1921 çулхи кĕркунне Г. Б. Якулов патĕнче Сергей Есенин Айседора Дункан ташӑçăпа паллашать, савнисем хыççăнах пĕрлешеççĕ. Туй хыççăн Есенинпа Дункан Европăна тухса кайнă. 1923 çулта Есенин Мускава таврăнать.

1924 çулхи çăвăн 12-мĕшĕнче Есенина Надежда Вольпин тăлмач — каярах паллă математик тата диссидент юхăмĕн ĕçченĕ — Александр ывăла çуратса парать.

1925 çулхи кĕркунне — Есенин юлашки ăстрăм авланать, арăмĕ — Софья Андреевна Толстая — Л. Н. Толстойăн мăнукĕ.

Сарăмсăр вилĕмПравить

1925 çулхи раштав, 28 Есенин виллине Ленинградри «Англетерте» тупаççĕ. Вăл пӳлĕмри ăшă паракан пăрăхран çакăнса пурнăçран уйрăлнă пулать. Хăйĕн юлашки сăввине — «До свиданья, друг мой, до свиданья…» — сăвăç хăна çуртĕнче юнпа, чернилă çуккипе, çырнă.[2]

Паянхи кунсенчи хыпарсемпе, чернила вырăнне юнпа çырнă сăввине поэт унченех хайланă, оригиналĕ амăшĕ патĕнче пулнă, теççĕ.

 
Есенинăн вилнĕ хыççăнхи сăнӳкерчĕкĕ
 
Пытарни. Сулахайра — Есенинăн иккĕмĕш арăмĕ Зинаида Райхпа (аллине çĕкленĕ) Всеволод Мейерхольд, сылтăмра — Екатерина йăмăкĕпе амăшĕ — Татьяна Фёдоровна.

Официаллă версипе, Есенин депрессие пула (уйăх маларах психоневрологи пульницинче сипленнĕ) хăй çине алă хунă (çакăннă).

1970—1980-мĕш çулсенче сăвăçа вĕлернĕ текен шухăш çуралнă: е кĕвĕçнипе, е политика ĕçĕ пирки ăна ШĔХК ĕçтешĕсем çапса пăрахнă. Çак пуçилӳ ĕçĕ пирки Яков Блюмкин ячĕ сиксе тухать.

1990-мĕш çулсенче чылай автор сăвăçа вĕлернĕ верси майлă çĕнĕ аргументсем тупса кăтартнă. Çак шухăша «Есенин» сериалĕнче палăртнă.

1925 çулхи раштавăн 31-мĕшĕнче Мускаври Ваганьково çăвинче пытарнă.

КăларăмсемПравить

Пурăннă чухнехисемПравить

  • «Радуница», Издание М. В. Аверьянова, Петроград, 1916.
  • «Сельский часослов», 1918
  • «Москва кабацкая» (1924)
  • «Персидские мотивы» (1924—1925)
  • «Страна Советская», Изд. Советский Кавказ, Тифлис, 1925.
  • «Русь Советская» (1925)

АсăнмалăхПравить

 
С.А Есенина халалланă СССР почтă маркки, 1975, 6 пус (ЦФА 4505, Скотт 4369)

ПалăксемПравить

    Петроградри—Ленинградри адрессемПравить

    • 1915 çул — С. М. Городецкин хваттерĕ — Малая Посадская улица, 14, кв. 8;
    • раштав, 1915 çул — пуш, 1916 çул — тупăшлав çуртĕнчи К. А. Расшепинăн хваттерĕ — набережная реки Фонтанки, 149, хв. 9;
    • 1917 год — тупăшлав çурчĕ — Литей проспекчĕ, 49;
    • 1917—1918 çулсем — П. В. Орешин хваттерĕ — 7-мĕш Совет урамĕ, 40;
    • 1922 çулăн пуçламăшĕ — «Англетер» хăна çурчĕ — Гоголь урамĕ, 24;
    • ака, 1924 çул — «Европейская» хăна çурчĕ — Ласаль урамĕ, 1;
    • ака — утă, 1924 çул — А. М. Захаров урамĕ — Гагарин урамĕ, 1, хв. 12;
    • раштав, 24—28, 1925 çул — «Англетер» хăна çурчĕ — Гоголь урамĕ, 24.

    КиносăнарĕсемПравить

    ЛитератураПравить

    • Белоусов В. Г. Сергей Есенин. Литературная хроника. Часть 1. (1895—1920). — М.: Сов. Россия, 1969. — 303 с.
    • Белоусов В. Г. Сергей Есенин. Литературная хроника. Часть 2. (1921—1925). — М.: Сов. Россия, 1970. — 446 с.
    • Бухарин Н. Злые заметки. — М., ГИЗ, 1927. — 20 с.
    • А. Ветлугин. Воспоминания о Есенине. Русское зарубежье о Сергее Есенине. — М.: ТЕРРА—Книжный клуб, 2007. — 544 с. ISBN 978-5-275-01352-8
    • Виноградская Н. Как жил Есенин. — Л.: Огонёк, 1926. — 36 с.
    • Воспоминания о Сергее Есенине. — М.: Московский рабочий, 1965. — 520 с., 100 000 экз.
    • Городецкий С. М. Сергей Есенин. Журнал «Искусство трудящимся» — 1926 — № 1 — С. 3.
    • Есенин и современность. Сборник. — М.: Современник, 1975. — 406 с.
    • Есенина А. А. Родное и близкое. — М.: Советская Россия, 1968. — 88 с., 100 000 экз.; 2-е изд. дополн. М.: Советская Россия, 1979 — 96 с., 100 000 экз.
    • Куняев Ст. Ю., Куняев С. C. Сергей Есенин. — М.: Мол. гвардия, 2005. — 593(13) c.: ил. (ЖЗЛ; вып. 922) 5000 экз. ISBN 5-235-02758-2
    • Лекманов О., Свердлов М. Сергей Есенин: Биография. — М.: Астрель, Corpus, 2011. — 608 с. 5000 экз. ISBN 978-5-271-34953-9
    • Мариенгоф А. Роман без вранья. — Л.: 1928.
    • Марченко А. М. Есенин: Путь и беспутье. — М.: Астрель, 2012. — 606 с. 5000 экз. ISBN 978-5-271-39257-3
    • Сергей Александрович Есенин / Сост. С. С. Куняев. М.: Русскiй Мiръ, Жизнь и мысль, 2013. — 736 с., ил. — (Русскiй Мiръ в лицах). — 5000 экз., ISBN 978-5-8455-0136-3
    • Скороходов М. В. Сергей Есенин: истоки творчества (вопросы научной биографии) / Отв. ред. Т. К. Савченко. — М. : ИМЛИ РАН, 2014. — 384 с. — ISBN 978-5-9208-0449-5.
    • Юсов Н. Г. Известный и неизвестный Есенин. — М.: Новый индекс, 2012. — 640 с., ил., 3000 экз., ISBN 978-5-94268-033-6

    Есенин вилни пиркиПравить

    КаçăсемПравить

    МелодекламацисемПравить

    Сăвăç вилнĕ пирки официаллă документсемПравить

    АсăрхавсемПравить

    1. ^ ГАВО. Ф. 496. Оп. 38. Д. 186. Л. 164.
    2. ^ Был ли Есенин Самоубийцей и кто стрелял в Маяковского?
    Çăлкуç — «https://cv.wikipedia.org/w/index.php?title=Есенин_Сергей_Александрович&oldid=767315»