Уран
(Уран (планета) ҫинчен куҫарнӑ)
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Уран (пĕлтерĕшсем) пăхăр.
Уран (.svg){kind=small}
) — Хĕвелтен аякра çиччĕмĕш вырăнта, Хĕвел системин диаметăрĕпе виççĕмĕш тата йывăрăшĕпе тăваттăмĕш планета.
 | |||||||||
| Орбита пахалăхĕсем | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| категори | |||||||||
| Уçни | |||||||||
| уçакан | Уильям Гершель | ||||||||
| уçнă вырăн | Бат, Аслă Британи | ||||||||
| уçнă вăхăт | 1781 пуш, 13 | ||||||||
| Орбита пахалăхĕсем | |||||||||
| Афели | 3 004 419 704 км 20,083 305 26 а. е. | ||||||||
| Перигели | 2 748 938 461 км 18,375 518 63 а. е. | ||||||||
| Мăн çуртĕнĕл | 2 876 679 082 км 19,229 411 95 а. е. | ||||||||
| Орбитăллă эксцентриситет | 0,044 405 586 84.01 çул[1] | ||||||||
| Орбитăллă тапхăрĕ | |||||||||
| Сидери тапхăрĕ | 30 685,4 кун[2] | ||||||||
| Орбитăллă хăвăртлăхĕ | 6,81 км/ç | ||||||||
| Вăтам аномали | |||||||||
| Тайăмĕ | 0,772556° 6,48° 3,86° (хĕвел экваторĕ тĕлĕшĕпе) | ||||||||
| Хăпаракан çыххин долготти | 73,989821° | ||||||||
| Перицентрăн аргуменчĕ | 96,541318° | ||||||||
| Спутниксем | |||||||||
| Физика пахалăхĕсем | |||||||||
| Размер | |||||||||
| Экваториаллă радиус | 25 559 кмRefers to the level of 1 bar atmospheric pressure | ||||||||
| Полярлă радиус | 24 973 км | ||||||||
| Планета пичĕн лаптăкĕ | 8,1156·109 км²[3][4] | ||||||||
| Калăпăшĕ | 6,833·1013 км³[3][5] | ||||||||
| Йывăрăшĕ | 8,6832·1025 кг 14,6 земных | ||||||||
| Вăтам тачăлăхĕ | 1,27 г/см³ | ||||||||
| Экватăрти йывăрăшăн вăйĕ | 8,87 м/ç² (0,886 g) | ||||||||
| Иккĕмĕш космос хăвăртлăхĕ | 21,3 км/ç [6][3] | ||||||||
| Сидерлĕ çаврăнăвăн тапхăрĕ | 0,71833 кун 17 ч 14 мин 24 с | ||||||||
| Экватăрти çаврăну йĕрлĕ хăвăртлăхĕ | 2,59 км/ç 9 324 км/ç | ||||||||
| Çаврăну тĕнĕлĕ эклиптика тайăмĕ | 97,77° | ||||||||
| çурçĕр полюсĕнче Тӳррĕн хăпарни | 17 сехет 9 мин 15 с 257,311° | ||||||||
| Тайăнни | −15,175° | ||||||||
| Альбедо | 0,300 (Бонд) 0,51 (геом.) | ||||||||
| Планета пичĕн температури | |||||||||
| Чи сивĕ | 49 К[7] (−224 °C) | ||||||||
| Вăтам | 76 K[8] | ||||||||
| Чи вĕри | 57 К[7] (−216 °C) | ||||||||
| атмосферăн йышĕ | |||||||||
| |||||||||
| Планета питĕнчи пусăмĕ | |||||||||
.svg){kind=small}
Уран Çĕнĕ вăхатра телескоппа уçнĕ пĕрремĕш планета [9]. Ăна Уильям Гершель1781-мĕш çулхи пушăш 13-мĕшĕнче уçнă[10], Курăнакан çăлтăр виçи - 5,9[11] — 5,32[6].
Урана тĕпчени
тӳрлетТĕпчев ĕçĕсен хронологийĕ
тӳрлет| Вăхăт | Тĕпчесе уçни | Пĕрремĕш уçакан(сем) |
|---|---|---|
| 1781 пуш, 13 | Уран | Уильям Гершель |
| 1787 кăрлач, 11 | Титанипе Оберон | Уильям Гершель |
| 1789 нарăс, 22 | Гершель Уран ункисем пирки асăнать | |
| 1851 чӳк, 24 | Ариэльпе Умбриэль | Уильям Лассел |
| 1948 нарăс, 16 | Миранда | Койпер |
| 1979 пуш, 10 | Уран ункисен системи | тĕпчевçĕсен ушкăнĕ уçнă |
| 1985 раштав, 30 | Пак | Синнот тата «Вояджер-2» |
| 1986 кăрлач, 3 | Джульетăпа Порци | Синнот тата «Вояджер-2» |
| 1986 кăрлач, 9 | Крессида | Синнот тата «Вояджер-2» |
| 1986 кăрлач, 13 | Дездемона, Розалинда тата Белинда | Синнот тата «Вояджер-2» |
| 1986 кăрлач, 18 | Пердита | Каркошка тата «Вояджер-2» |
| 1986 кăрлач, 20 | Корделипе Офели | Террил тата Вояджер-2 |
| 1986 кăрлач, 23 | Бианка | Смит тата «Вояджер-2» |
| 1997 авăн, 6 | Калибанпа Сикоракса | ушкăнпа уçнă |
| 1999 утă, 18 | Сетебос, Стефано тата Просперо | тĕпчевçĕсен ушкăнĕ уçнă |
| 2001 çурла, 13 | Тринкуло, Фердинанд и Франциско | тĕпчевçĕсен ушкăнĕ уçнă |
| 2003 çурла, 25 | Маб и Купидон | Шоуолтер тата Лизёр |
| 2003 çурла, 29 | Маргарита | Шепард, Джюит |
| 2006 çурла, 23 | Уран çинчи тĕксĕм тумха | Хаббл ячĕллĕ космос телескопĕ тата тĕпчевçĕсен ушкăнĕ уçнă |
| Вăхăчĕ | Тĕпчесе уçни | Пĕрремĕш уçакан(сем) |
Орбита тата çаврăнăвĕ
тӳрлет
Çаврăну тĕнĕлĕн тайлăмĕ
тӳрлет| Çурçĕр çурчăмăрĕ | Çул | Кăнтăр çурчăмăрĕ |
|---|---|---|
| Хĕллехи хĕвел тăни | 1902, 1986 | Çуллахи хĕвел тăни |
| Çурхи танкунлăх | 1923, 2007 | Кĕрхи танкунлăх |
| Çуллахи хĕвел тăни | 1944, 2028 | Хĕллехи хĕвел тăни |
| Кĕрхи танкунлăх | 1965, 2049 | Çурхи танкунлăх |
Физика пахалăхĕсем
тӳрлетШал тытăмĕ
тӳрлет
Çавăн пекех пăхăр
тӳрлет |
Статьяна капăрлатмалла. Эсир проекта пулăшма пултаратăр. Ӳкерчĕксене тата капăрлатусене Википеди йĕркисемпе татăçуллă хайласа кĕртме пултаратăр.
Капăрлатусене шырас тесен:
|
Каçăсем
тӳрлетВырăс чĕлхиллĕ каçăсем
тӳрлет- Уран galaxy.gcmsite.ru çинче 2006 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗнче архивланӑ.
- Уран astrolab.ru çинче
- edu.nstu.ru 2011 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 4-мӗшӗнче архивланӑ.
- galspace.spb.ru
- Уран allplanets.ru çинче
- www.astronet.ru
- Астрофорум — Урана сăнакансен форумĕ
- «Вокруг света», статья
Акăлчан чĕлхиллĕ каçăсем
тӳрлет- ЕКА пресс-релизĕ 2008 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 22-мӗшӗнче архивланӑ.
- НАСА сайтĕнчи Уран хыпарĕсем
- Уран çинчен 2007 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнче архивланӑ. НАСА Хĕвел системине вĕренсе алла илни сайчĕнче
- Кек обсерваторийĕ Урана тĕпченĕ чух çапса илнĕ ӳкерчĕксем
- Çĕнĕ уйăхсемпе ункăсене тĕпчесе уçнин хыпарĕсем 2005 раштав, 22
- Çĕнĕ Уйăхсемпе ункăсене Уран патĕнче тупнă, SPACE.com
- Уран патĕнче икĕ çĕнĕ ункă тупнă 2007 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ., MSNBC
- Планетăсем: Уран Уран: —ачасемшĕн çул кăтартакан.
- Уран Реактивлă куçăм лабораторийĕ фотожурнал ăшĕнче.
- 2006 çулхи çурла уйăхĕнчи Уран çинче атмосфера тумхи 2009 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ.
- Уранăн геометри альбеди улшăннин сăлтавĕсем (PDF)
- Пăрлă гигантсем çинчи шывсем (PDF)
Хыпарсенче
тӳрлетАсăрхавсем
тӳрлет- ^ Seligman, Courtney Rotation Period and Day Length. çăлкуçран архивланă 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 13 Ҫурла уйӑхӗн 2009.
- ^ Seligman, Courtney Rotation Period and Day Length. çăлкуçран архивланă 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 13 Ҫурла уйӑхӗн 2009.
- ^ 1, 2 тата 3 Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег
<ref>; для сносок1barне указан текст - ^ Munsell, Kirk NASA: Solar System Exploration: Planets: Uranus: Facts & Figures. NASA (May 14, 2007). çăлкуçран архивланă 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 13 Ҫурла уйӑхӗн 2007.
- ^ Williams, Dr. David R. Uranus Fact Sheet. NASA (January 31, 2005). çăлкуçран архивланă 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 13 Ҫурла уйӑхӗн 2007.
- ^ 1 тата 2 Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег
<ref>; для сносокfactне указан текст - ^ 1 тата 2 Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег
<ref>; для сносокLunine1993не указан текст - ^ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег
<ref>; для сносокPodolak1995не указан текст - ^ Образовательная Интернет программа MIRA, раздел об Уране. Monterey Institute for Research in Astronomy. çăлкуçран архивланă 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 27 Ҫурла уйӑхӗн 2007.
- ^ Шаблон:РП
- ^ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег
<ref>; для сносокephemerisне указан текст
 |
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |