Планета

Планета (грек. astèr planétes — çĕтсе çӳрекен çăлтăр) — çăлтăр тавра орбитăпа çаврăнакан пысăк йывăрăшлă тӳпери кĕлеткесем, вĕсен ăшĕнче термотĕшĕллĕ реакцисем пулса иртмеççĕ.

Планета Юпитер

Истори

Ӗлĕк-авалах тӳпере çăлтăр евĕр пилĕк çутăллă япала тупнă, вĕсем вара кунран-куна куçса çӳренĕ: Меркури, Венера, Марс, Юпитер, Сатурн. Çапах çакна каламалла: пысăк çутăллă япаласем — Хĕвелпе Уйăх та— çăлтăрсеннипе танлаштарсан хăйсен вырăнĕсене улăштарсах тăраççĕ.

XVI ĕмĕрчен пур планета Çĕр тавра çаврăнаççĕ тесе шутланă. Николай Коперник хăйĕн ĕçĕсенче Уйăх çех Çĕр тавра, планетăсем Хĕвел тавра çаврăннине кăтартать. Çапла вăл Хĕвелпе Уйăха планетăсен картинчен кăларать.

Çĕнĕ тата Çĕнĕрех Саманара тепĕр виçĕ планета уçнă:

• 1781 — Уран
• 1846 — Нептун
• 1930 — Плутон (планета-карлик статусне çурла, 2006 кĕртнĕ.)

1995 çулта Çĕртен 50 çутă çул инçе вырнаçнă Хĕвелтен аякри пĕрремĕш планетăна тупса палăртнă.

Халĕ космослăх уçлăхĕнче планетăсен шучĕ икçĕртен ытла.

Çавăн пекех пăхăр

• Планета евĕрлĕ кĕлеткесем
• Хĕвел системи
• Экзопланета
• Карлик планети

Каçăсем

• Хĕвел аяккинчи планетăсен каталогĕ Архивленĕ 25 Юпа уйӑхӗн 2005 çулта.
• НАСА сайчĕн ӳкерчĕкĕсем Архивленĕ 17 Ҫурла уйӑхӗн 2010 çулта.
• ВЗГЛЯД: Хĕвел систем сарăлать (статья, çурла, 17, 2006 с.)
• ВЗГЛЯД: Плутона «хупни» (статья, çурла, 21, 2006 ç.)
• Планетăсене мĕнле уçăмлă-тĕплĕ йĕркелесе хурас е Астрономине Линнейсем кирлĕ

Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.