Сапфи́р (ав.гр. σάπφειρος (sappheiros) — синкер чул, ивр. ספּיר‎ (sapir) е перс чĕлхинчи çав ятлăскĕрех) — тĕрлĕ тĕслĕ хаклă чул, корундăн пĕр тĕслĕхĕ[1]. Минералогире сапфирсем тесе синкер сăрлă корундсене çеç палăртнă, ювелир промăçлăхĕнче — кирек еплĕ сăрлă, сирень-хĕрлисĕр (çавăн пек чулсене рубинсем теççĕ). Сапфирăн синкер сăрне титанпа (Ti) тимĕр (Fe) хутăшĕсем параççĕ. Ĕлĕк Раççейре сапфира, ытти синкер тĕслĕ хаклă минералсене те, баус тенĕ.

Сапфир
Якатман сапфир
Формула Al2O3
Хутăш Fe2+, Fe3+, Ti
Сингони Тригональлĕ
Тĕс Синкер тата кăвак тĕслĕреххисем; тĕссĕр, шупка, апельсин, сарăх, симĕс, фиолет, хура
Йĕр тĕсĕ Шурă
Ялтăру Кантăк
Янкăрлăх Янкăр, çурма янкăр
Хытăлăх 7,5 — 8
Çыпăçтарулăх Çук
Катăлни Неровный до раковистого
Тачăлăх 3,95—4,00 г/см³
Çутă пăрăнни 1,766—1,774
Огранённый синий сапфир
Çăлтăрлатнă сапфирлĕ кабошонри Астеризм

Чаплă сапфирсем тӳрлет

Çав. пекех тӳрлет

Асăрхавсем тӳрлет

Литература тӳрлет

  • Андерсон Б. Определение драгоценных камней — М.: Мир, 1983
  • Киевленко Е. Я., Сенкевич Н. Н., Гаврилов А. П. Геология месторождений драгоценных камней — М.: Недра, 1974.
  • Пыляев М. И. Драгоценные камни — М.: Стрелец, 1990.
  • Рид П. Геммология — М.: Мир, 2003.
  • Ферсман А. Рассказы о самоцветах — М.: Наука, 1974.
  • Рубин и сапфир. М.: Наука, 1974.

Каçăсем тӳрлет

Шаблон:Окислсем (минералсем) Шаблон:Самоцветы