Риони (юханшыв)

Рио́ни (груз. რიონი) — Кавказ лешьенĕн пысăк юханшывĕсенчен пĕри. Аваллăхра Фазис ятпа палăрнă.

Риони
груз. რიონი
Характеристика
Тăршшĕ	327 км
Бассейн  лаптăкĕ	13 400 км²
Шыв системи	Хура тинĕс
Шыв тăкакĕ	405 м³/ç
Шыв юххи
Шыв пуçламăшĕ   (Т)	Мăн Кавказ
• Координатсем	42°53′09″ с. ш. 43°21′00″ в. д.42.88583° с. ш. 43.35000° в. д. / 42.88583; 43.35000   Шаблон:Карттă/Бк/K
Шыв вăрри   (Т)	Поти
• Координатсем	42°11′03″ с. ш. 41°38′10″ в. д.42.18417° с. ш. 41.63611° в. д. / 42.18417; 41.63611   Шаблон:Карттă/Бк/K
Вырнаçни
Патшалăх	Грузи Грузи
— шыв пуçламăшĕ, — шыв вăрри

Тавралăхĕ çинчен

Грузире юхать. Тăсăлăвĕ — 327 çм, шыв-çĕр лаптăкĕ — 13,4 тыс. км². Мăн Кавказ айăккисенче пуçланать; Кутаисирен анатарах Колхида айлăмĕпе юхать. Хура тинĕсе Поти патĕнче юхса кĕрет. Вăтамран 405 м3/ç турттарать. Они патĕнче шывпа кимĕ-караппа çӳреме пулать. Уй-хире шăварса усă кураççĕ. ГЭС-Риони каскадĕ (Гумат, Варцих, Ладжанур тата Риони ГЭС-ĕ) электро-хăват парать. Самтредиа хулинчен анатарах карапсем çӳреççĕ. Тури Риони юхăмĕнче Çар-Осетин çулĕ выртать.

Истори хыпарĕсем

Авалхи грексем юханшыва Фазис (е Фасис; грек Φάσις) тенĕ, çак палăртупа ăна пĕрмĕш Гесиод хăйĕн «Теогонии» çырăвĕнче асăнать. Каярах Аполлоний Родосский , Вергилий тата Элий Аристид юханшыва тинĕс çулçӳревĕнче (навигацинче) чи тухăçри тесе пĕлтернĕ. Платонăн «Федонĕнче» Сократ хăйĕн пĕр калаçăвĕнче çак юханшыва ойкуменăн чикки тесе палăртать:

— Малалла каласан, эпĕ Çĕр çав тери мăннине курса ĕнентĕм, эпир вара, Фасисран Геракл Столпĕсем таран унăн пĕчĕк пайне кăна йышăнатпăр; эпир хамăр тинĕсĕм тавра, кăткă тĕмески çумĕнче е шапа шурлăххинче пекех хĕсĕнсе пурăнатпăр, çавăн пекех ытти халăхсем кунти пекех чылай çĕрсенче пурнăç йĕрне тытса пыраççĕ.

Каçăсем

• Гесиод. Турăсем пулса кайни пирки (Теогони)
• Публий Марон Вергилий. Буколики. Георгики. Энеида Архивленĕ 3 Чӳк уйӑхӗн 2006 çулта.
• Платон. Федон.