Акакан хуратул
Акакан хуратул (лат. Fagopýrum esculéntum) — уйрăм биологилле тĕс.
 |
Çак статьяна е уйрăма çĕнĕрен çырмалла, чăваш чĕлхин йĕркисене пăхăнмалла, ытти кăлтăксенчен те хăтăлмалла. Статьяна тата унăн уйрăмне статьясене çырмалли йĕркепе хатĕрлемелле, ăнланманлăха пĕтермелле.
|
| Хура тулă | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Хура тулă | ||||||||||||
| Ăслăх классификацийĕ | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Латинла çырни | ||||||||||||
| Fagopyrum Шаблон:Ботаниксем | ||||||||||||
|
Хура тулă (Fagopyrum) — хура тулă йышĕнчи ӳсентăрансен ăрачĕ. Хура тулăран хура тулă кĕрпи́ тăваççĕ. Кĕске вăхăтра калчаланса ешерет (12-16 эрне), вăррисем 3½-7° Р. / 4—9 °C температурине тӳсет, 2-3° С сивлек тулă калчисене пачах пĕтерет.
Истори
тӳрлетХура тулă ахалли 6 пин çул маларах Кантăр-Тухăç Азире палăрнă, унтан анăçалла саралнă: Европăна, Вăтам Азине, кайран — Тибетпе Китайа.
Тĕсĕсем
тӳрлетThe Plant List сайта тĕпе хурса хатĕрленĕ(TPL)[1]:
- Fagopyrum acutatum (Lehm.) Mansf. ex K.Hammer
- Fagopyrum callianthum Ohnishi
- Fagopyrum capillatum Ohnishi
- Fagopyrum caudatum (Sam.) A.J.Li
- Fagopyrum densivillosum J.L.Liu
- Fagopyrum esculentum Moench — Ахаль хура тулă
- Fagopyrum gilesii (Hemsl.) Hedberg
- Fagopyrum giraldii (Dammer & Diels) Haraldson
- Fagopyrum gracilipedoides Ohsako & Ohnishi
- Fagopyrum gracilipes (Hemsl.) Dammer
- Fagopyrum homotropicum Ohnishi
- Fagopyrum jinshaense Ohsako & Ohnishi
- Fagopyrum kashmirianum Munshi
- Fagopyrum ×kuntzei Beck
- Fagopyrum leptopodum (Diels) Hedberg
- Fagopyrum lineare (Sam.) Haraldson
- Fagopyrum macrocarpum Ohsako & Ohnishi
- Fagopyrum megacarpum H.Hara
- Fagopyrum pleioramosum Ohnishi
- Fagopyrum rubrifolium Ohsako & Ohnishi
- Fagopyrum statice (H.Lév.) Gross
- Fagopyrum tataricum (L.) Gaertn. — Хир хура тулĕ
- Fagopyrum urophyllum (Bureau & Franch.) Gross
- Fagopyrum zuogongense Q.F.Chen
Ахаль хура тулă
тӳрлет
Туса илни
тӳрлет| Туса илни (пин тонн) | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Патшалăх | 1965 | 1970 | 1975 | 1980 | 1985 | 1990 | 1995 | 2000 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 |
| Шаблон:CHN | 1700 | 1900 | 2700 | 2150 | 2100 | 1900 | 2200 | 1950 | 750 | 500 | 650 | 600 | 570 | 590 |
 РФ |
- | - | - | - | - | - | 597 | 998 | 606 | 865 | 1004 | 924 | 564 | 339 |
 Украина |
- | - | - | - | - | - | 340 | 481 | 275 | 229 | 217 | 241 | 189 | 134 |
 Франци |
34 | 18 | 13 | 7 | 6 | 22 | 16 | 37 | 124 | 87 | 117 | 98 | 114 | 126 |
 АПШ |
9 | 20 | 20 | 45 | 78 | 123 | 82 | 65 | 70 | 66 | 68 | 83 | 86 | 83 |
 Польша |
47 | 52 | 20 | 99 | 39 | 42 | 45 | 73 | 72 | 54 | 84 | 69 | 81 | 74 |
 Бразили |
6 | 10 | 46 | 27 | 30 | 52 | 50 | 46 | 50 | 51 | 52 | 60 | 53 | 57 |
 Япони |
30 | 17 | 21 | 16 | 17 | 21 | 21 | 28 | 31 | 33 | 26 | 23 | 15 | 30 |
 Казахстан |
- | - | - | - | - | - | 53 | 29 | 44 | 59 | 81 | 68 | 62 | 27 |
 Беларуç |
- | - | - | - | - | - | 14 | 18 | 7 | 5 | 13 | 18 | 19 | 18 |
 Литва |
- | - | - | - | - | - | 0,6 | 15 | 16 | 9 | 21 | 21 | 15 | 14 |
| Шаблон:TZA | н/д | н/д | н/д | н/д | н/д | н/д | н/д | н/д | 4 | 4 | 5 | 6 | 8 | 8 |
 Латви |
- | - | - | - | - | - | 0,04 | 6 | 10 | 7 | 11 | 7 | 5 | 6 |
 Бутан |
3 | 4 | 4 | 6 | 7 | 8 | 6 | 3 | 7 | 8 | 8 | 5 | 4 | 4 |
 Канада |
19 | 62 | 22 | 26 | 22 | 31 | 21 | 14 | 5 | 7 | 2 | 3 | 2 | 3 |
 Корей Республики |
10 | 5 | 4 | 8 | 7 | 5 | 7 | 3 | 2 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 |
 ССРП |
817 | 930 | 420 | 871 | 1000 | 1417 | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Тĕнчипе | 2695 | 3028 | 3292 | 3260 | 3310 | 3622 | 3471 | 3778 | 2078 | 1993 | 2369 | 2181 | 1794 | 1518 |
Асăрхавсем
тӳрлет- ^ Список видов рода Гречиха на сайте The Plant List 2013 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 14-мӗшӗнче архивланӑ.(акăлч.) (2012 çулхи Нарӑс уйӑхӗн 5-мĕшĕнче тĕрĕсленĕ.)
Вуламалли
тӳрлет- Куданова З.М. Определитель высших растений Чувашской АССР. — Чуваш. кн.изд-во..
- Гречиха // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.
- Похлёбкин В. В. История важнейших пищевых продуктов. — Центрполиграф. — ISBN 5-9524-1255-6