Осман чĕлхи

Осман чĕлхи
Патшалăхсем:	Осман империйĕ
Официаллă статус:	Осман империйĕ
Çухалнă:	XX ĕмĕрĕн пĕрремĕш пайĕ
Классификаци
Категори:	Еврази чĕлхисем
	: Тĕрĕк чĕлхисем Огуз ушкăнĕ Турккă кĕçĕн ушкăнĕ
Çырулăх:	араб-перс шрифчĕ (Осман алфавичĕ)
Чĕлхе кочĕсем
ISO 639-1:	—
ISO 639-2:	ota
ISO 639-3:	ota
	Çавăн пекех пăхăр: Проект:Лингвистика

Осма́н чĕлхи (тăван ячĕ: لسان عثمانی lisân-ı Osmânî, туркк. Osmanlıca, Osmanlı Türkçesi), çаплах кивĕ анатоли-тĕрĕк, кивĕ осман е осман-турккă, — Осман империин патшалăх чĕлхи, тĕрĕк чĕлхисен огуз кĕçĕн ушкăнне кĕрет. Осман чĕлхи тĕрĕк тĕпĕнчен тухать пулсан та, хăшпĕр хайлавсенчи лексикинче 80—90 % çити араб тата перс сăмахĕсем пур. Унсăр пуçне, чĕлхере уйрăм араб тата перс грамматикинчи конструкцисемпе (тĕслĕхрен, изафет) ускураççĕ. Çавăнпа та XIX ĕмĕрĕн варринче осман чĕлхи турккă диалекчĕсенчен (тепĕр енчен, вĕсем çине те витĕм янă) питĕ уйрăлса кайнă.

Тапхăрлани

I. Кивĕ анатоли-тĕрĕк (XIII — XV ĕм. вĕçĕ) — Кĕçĕн Азири кăткăс этнос лару-тăрăвĕнче аталаннă, сложившейся после переселения сельджуков Анатолие куçса килсен (вĕсен йышĕнче ытларах огуз йăхĕсем пулнă, çаплах харçăсене çаплах кăпчак тата карлук йăхĕсем хутшăннă. Яланхилле кивĕ анатоли-тĕрĕк чĕлхине уйрăмлатаççĕ.

II. Хайхи осман:

1. Ирхи турккă е ирхи осман (XV ĕм. иккĕмĕш пайĕ—XVI ĕм.).

2. Ватам турккă евăтам осман (XVII — XVIII ĕм. пĕрремĕш пайĕ) — осман литературин «ылтăн ĕмĕрĕ», çыру-литература чĕлхи халăх калаçăвĕнчен питĕ уйрăлса каять.

3. Çĕнĕ турккă е çĕнĕ осман (XIX ĕү. пĕрремĕш пайĕ — XX ĕм. пĕрремĕш чĕрĕкĕ).

III. Хайхи турккă (XX ĕмĕрти 30-мĕш çулсенченпе).

Асăрхавсем

Литература

Вырăсла

Гузев В. Г. Староанатолийско-тюркский язык // Языки мира: Тюркские языки. — М.: Институт языкознания РАН, 1996. — (Языки Евразии). — ISBN 5-655-01214-6
Гузев В. Г. Староосманский язык. — М.: «Наука», Главная редакция восточной литературы, 1979.
Кононов А. Н. Турецкий язык // Языки мира: Тюркские языки. — М.: Институт языкознания РАН, 1996. — (Языки Евразии). — ISBN 5-655-01214-6

Акăлчанла

Davids, A. L. A grammar of the Turkish language. — London: 1832.
Boyd, Charles The Turkish interpreter or A new grammar of the Turkish language. — Paris, London: 1842.
Arnold, Edwin A simple transliteral grammar of the Turkish language. — London: 1877.
Redhouse, J. W. A simplified grammar of the Ottoman-Turkish language. — London: 1884.
Redhouse, J. W. Turkish dictionary, in two parts, English and Turkish, and Turkish and English. — London: 1880.
Redhouse, J. W. A lexicon, English and Turkish. — Constantinople: 1884.

Нимĕçле

Müller, August & Gies, Hermann Türkische Grammatik, mit Paradigmen, Litteratur, Chrestomathie, und Glossar. — Berlin: 1889.
Manissadjian, J. J. Lehrbuch der modernen osmanischen Sprache. — 1893.
Weil, Gotthold Gramatik der osmanisch-türkischen Sprache. — Berlin: 1917.

Франсла

Bianchi, T.X. & Kieffer, J. D. Dictionnaire turc-français. — Paris: 1801 Т. I.
Bianchi, T.X. & Kieffer, J. D. Dictionnaire turc-français. — Paris: 1837 Т. II.
Bianchi, T.X. Dictionnaire français-turc. — Paris: 1843 Т. I.
Bianchi, T.X. Dictionnaire français-turc. — Paris: 1846 Т. II.
Hindoglu, A. Dictionnaire abrégé français-turc. — Vienne: 1831.
Youssouf, R. Dictionnaire portatif turc-français. — Constantinople: 1890.
Jaubert, P. A. Éléments de la grammaire turke. — Paris: 1833.
Davids, A. L. Grammaire Turke. — London: 1836.
Redhouse, J. W. Grammaire raisonnée de la langue ottomane. — Paris: 1846.
Malouff, N. Grammaire élémentaire de la langue turque. — Paris: 1890.

Каçăсем

https://web.archive.org/web/20050801005725/http://www.osmanlimedeniyeti.com/
Курс османского языка
Османская клавиатура: [1], [2]