Ньютон саккунĕсем

Ньютон саккунĕсем — классикăлла механика никĕсĕнче выртакан виçĕ саккун.

«Çутçанталăк философийĕн математикăлла пуçламăшĕсем» кĕнекен хуплашки

Исаак Ньютон (1642-1727)

«Çутçанталăк философийĕн математикăлла пуçламăшĕсем» кĕнекен пĕр страници, шăпах механика аксиоматикипе çыхăннăскер

Классикăлла механика кĕлеткине никĕсе Ньютон саккунĕсене хурса мар, урăхла меслетсемпе те ăсталама пулать. Çапах та асăннă май (аксиоматика, постулатсен тытăмĕ) истори енчен пăхсан та чи малтанхи тата унпа паянхи кунчченех анлăн усă кураççĕ.

Ньютонăн пĕрремĕш саккунĕ

Çавнашкал пуçлав тытăмĕсем пур, хăшĕсенче йăмлăхла пăнчă, ăна вăйсем тивмесен е тивекен вăйсен сумми нуль пулсан, пачах та куçмасть е улшăнусăр хăвăртлăхпа куçать. Асăннă пуçлав тытăмĕсене инерциаллă теççĕ.

Ньютонăн иккĕмĕш саккунĕ

Ньютонăн иккĕмĕш саккунĕ йăмлăхла пăнчăна тивекен вăй (е вăйсен сумми) тата çав вăя пула çуралнă хăвăртлану хущщинчи çыхăнăва палăртать. Ку çыхăнăва çапла формулăпа çырма май пур

${\vec {a}}={\frac {\vec {F}}{m}},$

кунта ${\vec {a}}$ — йăмлăхла пăнчăн хăвăртланăвĕ;
${\vec {F}}$ — йăмлăхла пăнчăна тивекен мĕнпур вăйсен сумми;
$m$ — йăмлăхла пăнчăн масси.

Ньютонăн виççĕмĕш саккунĕ

Йăмлăхла пăнчăсем, вĕсене çыхăнтаракан тÿрĕ йĕр çинче выртакан, модулĕсемпе тан, хире-хирĕçле тата пĕр несĕллĕ вăйсемпе, пĕр-пĕрне тивеççĕ:

${\vec {F}}_{2\to 1}=-{\vec {F}}_{1\to 2}.$

Вуламалли

• Лич Дж. У. Классическая механика. М.: Иностр. литература, 1961.
• Спасский Б. И.. История физики. М., «Высшая школа», 1977.
• Том 1. Часть 1-я; Часть 2-я
• Том 2. Часть 1-я; Часть 2-я
• Crowell, Benjamin (2011), Light and Matter (2011, Light and Matter), especially at Section 4.2, Newton’s First Law, Section 4.3, Newton’s Second Law, and Section 5.1, Newton’s Third Law.
• Newton, Isaac, «Mathematical Principles of Natural Philosophy», 1729 English translation based on 3rd Latin edition (1726), volume 1, containing Book 1, especially at the section Axioms or Laws of Motion, starting page 19.
• Newton, Isaac, «Mathematical Principles of Natural Philosophy», 1729 English translation based on 3rd Latin edition (1726), volume 2, containing Books 2 & 3.
• Thomson, W (Lord Kelvin), and Tait, P G, (1867), Treatise on natural philosophy, volume 1, especially at Section 242, Newton’s laws of motion.
• Feynman, R. P. ; Leighton, R. B.; Sands, M. The Feynman Lectures on Physics (неопр.). — 2nd. — Pearson/Addison-Wesley, 2005. — Т. Vol. 1. — ISBN 0-8053-9049-9.

Каçăсем

• Первый закон Ньютона (видеоурок, программа 9 класса)
• MIT Physics video lecture on Newton’s three laws
• Light and Matter — an on-line textbook
• Simulation on Newton’s first law of motion
• «Newton’s Second Law» by Enrique Zeleny, Wolfram Demonstrations Project.
• Newton's 3rd Law demonstrated in a vacuum çинче
• The Laws of Motion, BBC Radio 4 discussion with Simon Schaffer, Raymond Flood & Rob Iliffe (In Our Time, Apr.3, 2008)