Грибоедов Александр Сергеевич

Александр Сергеевич Грибоедов (4 [15] кăрлач 1795, Мускав - 30 кăрлач [11 нарăс] 1829, Тегеран) — вырăс çыравçи тата сăвăçи, дипломат, драматург, пианист тата композитор. Ытларах «Горе от ума» ĕçĕпе паллă.

Александр Сергеевич Грибоедов
И. Н. Крамской ,Александр Сергеевич Грибоедов сăнарĕ, 1875 çул
Çуралнă чухнехи ят:	Александр Сергеевич Грибоедов
Çуралнă вăхăт:	1795 çулхи кăрлач уйăхĕн 4 (15)-мĕшĕ
Çуралнă вырăн:	Мускав , Раççей империйĕ
Вилнĕ вăхăт:	1829 çулхи кăрлач уйăхĕн 30-мĕшĕ(нарăс уйăхĕн 11-мĕшĕ)
Вилнĕ вырăн:	Тегеран, Перси
Гражданлăх:
Ĕçлев тĕсĕ:	19-мĕш ĕмĕрти вырăс çыравçи тата сăвăçи
Пултарулăх çулĕсем:	1805—1828
Тĕлĕ:	Реализм
Ĕçсен чĕлхи:	вырăс
Дебют:	пароди «Дмитрий Дрянской»
Алпусни:

Кун-çулĕ

Грибоедов Мускавра 1795 çулта тулли пурнăçлă ăратлă çемьере çуралнă.

Ашшĕ — Сергей Иванович Грибоедов (1761—1814). Амăшĕ — Анастасия Фёдоровна Грибоедова (1768—1839).

Асăнмалăх

• Мускавра А. С. Грибоедов ячĕллĕ институт (А. С. Грибоедов ячĕллĕ ИМПЭ) пур.
• 1995 çулта Грибоедова халалланă Эрменин почтă маркки пичетрен тухнă.
• Тбилисире А. С. Грибоедов ячĕллĕ театр, А. С. Грибоедов палăкĕ (авторĕ — М. К. Мерабишвили) тата А. С. Грибоедов урамĕ.

• 
  Грибоедов вилтăпри
• Мускаври Грибоедов палăкĕ
  Мускаври Грибоедов палăкĕ

Санкт-Петербургри адрессем

• 11.1816 ç. — 08.1818 ç. — И. Вальх тупăш çурчĕ — Кĕтерне каналĕн юханшывĕн çыран хĕрри, 104;
• 01.06. — 07.1824 ç. — «Демут» хăна çурчĕ — Мойка юханшывĕн çыран хĕрри, 40;
• 08. — 11.1824 ç. — А. И. Одоевский хваттерĕ, Погодин тупăш çуртĕнче — Сутă-илӳ урамĕ, 5;
• 11.1824 ç. — 01.1825 ç. — П. Н. Чебышев хваттерĕ, Усов тупăш çуртĕнче — Микулай çыран хĕрри, 13;
• 01. — 09.1825 ç. — А. И. Одоевский хваттерĕ, Булатов тупăш çуртĕнче — Исаак лапамĕ, 7;
• 06.1826 ç. — А. А. Жандр хваттерĕ, Егерман çуртĕнче — Мойка юханшывĕн çыран хĕрри, 82;
• 03. — 05.1828 ç. — «Демут» хăна çурчĕ — Мойка юханшывĕн çыран хĕрри, 40;
• 05. — 06.06.1828 ç. — А. И. Косиковский çурчĕ — Нева проспекчĕ, 15.

Парнесем

Грибоедовăн 200-çуллăхне халалланă эрмени почтă маркки

• Таса Анна орденĕ II степеньлĕ, алмаз паллисемпе (14 (26) пуш 1828)
• Арăслан тата Хĕвел орденĕ, I степеньлĕ (Перси, 1829 çул)
• Арăслан тата Хĕвел орденĕ, II степеньлĕ (Перси, 1819 çул)

Ĕçĕсем

• Полное собрание сочинений. Т. 1—3. — П., 1911—1917.
• Сочинения. — М., 1956.
• Горе от ума. Издание подготовил Н. К. Пиксанов. — М.: Наука, 1969. (Литературные памятники).
• Горе от ума. Издание подготовил Н. К. Пиксанов при участии А. Л. Гришунина. — М.: Наука, 1987. — 479 с. (Второе издание, дополненное.) (Литературные памятники).
• Сочинения в стихах. Сост., подгот. текста и примеч. Д. М. Климовой. — Л.: Сов. писатель, 1987. — 512 с. (Библиотека поэта. Большая серия. Издание третье).
• Полное собрание сочинений: В 3 т. / Под ред. С. А. Фомичева и др. — СПб., 1995—2006.

Музейсем

• «Хмелита» — Патшалăх историпе культура тата çутçанталăк А. С. Грибоедов ячĕллĕ музейĕ.

Вуламалли

• Белинский В. Г., «Горе от ума», Полн. собр. соч. — Т. 3. — М., 1953.
• Гончаров И. А., «Мильон терзаний». Собр. соч. — Т. 8. — М., 1952.
• А. С. Грибоедов в воспоминаниях современников. — М., 1929.
• Пиксанов Н. К. Творческая история «Горя от ума». — М.-Л., 1928.
• Тынянов Ю. Н. «Смерть Вазир-Мухтара». — М., 2007.
• Литература еткерлĕхĕ. — Т. 47—48 [Грибоедов]. — М., 1946.
• Мещеряков В. Жизнь и деяния Александра Грибоедова. — М.: Современник, 1989. — 478 с. Тираж 50 000 экз. ISBN 5-270-00965-X.
• Нечкина М. В. А. С. Грибоедов и декабристы. — 2-е изд. — М., 1951.
• Орлов В. Н. Грибоедов. — 2-е изд. — М., 1954.
• Петров С. А. С. Грибоедов. — 2-е изд. — М., 1954.
• А. С. Грибоедов в русской критике. — М., 1958.
• Попова О. И. Грибоедов — дипломат. — М., 1964.
• История русской литературы XIX в. Библиографический указатель. — М.-Л., 1962.

Каçăсем

• Грибоедов в проекте фундаментальная электронная библиотека
• Палă мар Грибоедов 2012 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 11-мӗшӗнче архивланӑ.
• Вырăс çыравçă-драматургĕ тата дипломачĕ Александр Сергеевич Грибоедов
• Александр Сергеевич Грибоедов 2011 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 18-мӗшӗнче архивланӑ.
• О гибели Грибоедова // Российский Архив: История Отечества в свидетельствах и документах XVIII—XX вв.: Альманах. — М., 2007. — Т. II—III.
• первое издание комедии «Горе от ума», 1833 г
• С. А. Фомичев. Грибоедов: Энциклопедия. СПб., 2007.
• Шапи Казиев. Имам Шамиль. ЖЗЛ. (Глава о Грибоедове на Кавказе и гибели его в Персии). М., Молодая гвардия, 2010
• «Горе от ума» испанла. Перевод в стихах Олега Шатрова. Мадрид, 2010: El mal de la razón: