Гильберт, Давид
Давид Гильберт – (03.01.1862, Велау, Прусси — 04.02.1943,Гёттинген, Германи) - Математика енĕпе ĕçленĕ ăславçă. Инвариантсен теорине тата Евклид геометрийĕн аксиоматикине ăсталанă.
| Гильберт Давид | |
| David Hilbert | |
 | |
| Çуралнă вăхăт: | 1862, кăрлач, 3 |
|---|---|
| Çуралнă вырăн: | Велау, Калининград облаçĕ, Прусси |
| Вилнĕ вăхăт: | 1943, нарăс, 4 |
| Вилнĕ вырăн: | Гёттинген, Германи |
| Патшалăх: |
Германи империйĕ, Веймар республики, Виççĕмĕш райх |
| Ăслăх сфери: | Математика |
| Альма-матер: | Кёнигсберг университечĕ |
| Ăслăх ертӳçи: | Фердинанд фон Линдеман |
| Паллă вĕренекенсем: | Эрих Хеке |
| Паллă: | математика никĕсĕсем Функци анализĕ Гильберт проблемисем |
Кёнигсберг университетне пĕтерсе 1885-мĕш çулта инвариантсен теорийĕпе диссертаци хӳтĕлет. Тепĕр çултан ку университетăн математика профессорĕ пулса тăрать.
1895-мĕш çулта Феликса Клейна чĕннипе Гильберт Гёттинген университетне куçса вăхăтĕнче Гаусс тата Риман ертсе пынă кафедрăна йышанать. Ку вырăнта вăл 35 çул ĕçленĕ.
Гёттингенра Гильберт вĕренекенĕсем хушшинче Эрнст Цермело, Герман Вейль, Джон фон Нейман (ун ассистенчĕ пулнă), Рихард Курант, Гуго Штейнгауз, Эммануил Ласкер шахмат чемпионĕ тата ыттисем те. Ăна хăйĕн вĕрентекенĕ тесе шутлакансен йышĕ тата пысăкрах, çав шутра Эмми Нётер тата Алонзо Чёрч. Ун доктор диссертцине хӳтĕленĕ 69 аспирант пулнă.
Математикăна пăрахса поэт пулса тăнă пĕр аспиранчĕ пирки калани паллă: «Лайăх, ун математика валли фантази сахал»[1].
Вырăсла куçарнă ĕçĕсем
тӳрлет- Гильберт Д. Избранные труды: в 2 т. // Под ред. А. Н. Паршина. — М.: Факториал, 1998. — ISBN 5-88688-028-3
- Т. 1: Теория инвариантов. Теория чисел. Алгебра. Геометрия. Основания математики. — 575 с. — ISBN 5-88688-029-1.
- Т. 2: Анализ. Физика. Проблемы Гильберта. Personalia. — 607 с. — Шаблон:Некорректный ISBN.
- Гильберт Д. Основания геометрии 2011 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче архивланӑ.. М.-Л.: Гостехиздат, 1948. — Серия: Классики естествознания.
- Гильберт Д., Аккерман В. Основы теоретической логики. М.: Издательская группа URSS, 2010, 304 с. ISBN 978-5-484-01144-5.
- Гильберт Д., Бернайс П. Основания математики. М.: Наука.
- Том I. Логические исчисления и формализация арифметики. 2013 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 15-мӗшӗнче архивланӑ. 1979, 560 c.
- Том II. Теория доказательств. 2013 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 15-мӗшӗнче архивланӑ. 1982, 656 с.
- Гильберт Д., Кон-Фоссен С. Наглядная геометрия 2015 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 10-мӗшӗнче архивланӑ., М.-Л., ОНТИ, 1936. — 304 с. Переиздание: Гостехиздат (1951), Едиториал УРСС (2010).
- Курант Р., Гильберт Д. Методы математической физики. Том I(ĕçлемен каçă), 1933. Том II, 1945.
Вуламалли
тӳрлет- Вейль Г. Давид Гильберт и его математическое творчество. // Математическое мышление. — М.: Наука, 1989. — ISBN 5-02-013910-6
- Визгин В. П. Релятивистская теория тяготения (истоки и формирование. 1900—1915 гг.). — М.: Наука, 1981. 352 с.
- Констанс Рид. Гильберт. — М.: Наука, 1977.
- Паршин А. Н. Давид Гильберт и теория инвариантов // Историко-математические исследования. — М.: Наука, 1975. — № 20.
Каçăсем
тӳрлет- Биография в архиве Mac Tutor (акăлч.)
- Информация на сайте ИС АРАН
- Профиль Гильберт, Давид РĂА официаллă сайтĕнче
- Гильберт Давид
Асăрхавсем
тӳрлет- ^ [1]. — John Wiley and Sons, 2004. — ISBN 978-0-471-27047-8