Антарктида: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Andreevart (Сӳтсе яв | хушни) |
|||
63-мĕш йĕрке:
=== Континета тĕпчени ===
Кăнтăр поляр çаврине карап çинче пĕрремĕш голландсем каçнă; вĕсене 1559 çулта [[Магеллан тинĕс пырĕ]]нче çӳренĕ Яков Магю эскадрине кĕрекен Дирк Гееритц ертсе пынă. Шторм хыççăн эскадрăна çухатнă Гееритц карапĕ кăнтăралла кайнă. 64° кăнтăр ш. çити ансан вăл çӳллĕ çĕре асăрханă. 1671 çулта Ла Рош [[Кăнтăр Георгия тата Кăнтăр Сандвич утравĕсем|Кăнтăр Георгие]] уçнă; 1739 çулта Бувэ утравне уçнă; 1772 çулта Ĕнчĕ океанĕнче [[Керглен Ив-Жозеф Тремарек|Ив-Жозеф Керглен]], франци тинĕс офицерĕ, [[Кергелен (утрав)|хăйĕн ятне тивĕçнĕ утрава]] тупнă.
Кергленпе пĕр вăхăтрах Англирен хăйĕн пĕрремĕш кăнтăр çур чăмăрне çӳреве [[
Антарктидăна ([[кăрлач, 28]]) [[1820]] çулта вырăс экспедицийĕ [[Беллинсгаузен Фаддей Фаддеевич|Фаддей Беллинсгаузенпа]] [[Лазарев Михаил Петрович|Михаил Лазарев]] ертсе пынипе уçнă. Вĕсем "Восток" тата "Мирный"[[шлюп]]семпе хальхи [[Беллинсгаузен пăрлăхĕ]] шельф районĕ патĕнче çĕнĕ континента сăнанă.
71-мĕш йĕрке:
1819 çулта [[Беллинсгаузен Фаддей Фаддеевич|Ф. Ф. Беллинсгаузенпа]] [[Лазарев Михаил Петрович|М. П. Лазарев]] вырăс тинĕсçӳревçисем «[[Восток (шлюп)|Востокпа]]» «[[Мирный (карап)|Мирный]]» çар [[шлюп]]ĕсем çинче, Кăнтăр Георги тĕлне тухса Кăнтăр Пăрлă океан ăшнелле кĕресшĕн пулнă. Пĕрремĕш хут, 1820, кăрлачра [[Гринвич]] меридианĕ патĕнчех, вĕсем 69°21' к. ш. çитнĕ; хыççăн, поляр çавринчен тухса, Беллинсгаузен унăн тăрăхĕпе тухăçалла 19° т. д. çитет, унта вăл ăна каллех каçать те 1820 çулхи нарăсра çав широтанах (69°6') çитет. Малалла тухăçалла 62° параллелĕ тĕлне хăпарать те юхса выртакан пăрсен аяккипе çул хывать. Кайран, Баллени утравĕсен меридианĕнче, Беллинсгаузен 64°55' çитет, 1820 çулхи раштавра 161° а. д., кăнтăр поляр çаврине каçать те 67°15' к. ш., 1821 çулти кăрлачра 69°53' к. ш çитет. 81° меридианĕ çумĕнчех вăл чăнкă çыранлă [[Петĕр I утравĕсем|Петĕр I утравĕсене]] уçать, тухăçалла кайса, кăнтăр поляр çавринчех — [[Александр I çĕрĕ]]н çыранне курать. Çапла вара, Беллинсгаузен пĕрремĕш Антарктида тавра 60° - 70° широтисенче çаврăнать.
Çакăн хыççăн континент çыранĕсене тата шалти пайне тĕпчеме тытăнаççĕ. Нумай тĕпчев ĕçĕсене [[Шеклтон Эрнест Генри|Эрнест Шеклтон]] (вĕсем çинчен «Чи хăрушă харçă» кĕнеке çырать) ертсе пынă акăлчан экспедицисенче ирттереççĕ. [[1911]]—[[1912]] çулсенче [[Руаль Амундсен
Наци Германийĕ материкăн çак пайне иртнĕ ĕмĕрĕн 20-мĕш çулĕсенче тĕпчесе йышăнма тытăннă. Халиччен те тĕпчевçĕсем темиçе вунлăх çулĕ каялла пăрахса хăварнă çар вырăн тĕпĕсене тупаççĕ.
| |||