Чикĕ (математика)

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Чикĕ пăхăр.

Чикĕ — математикăлла анализра тĕпре тăракан ăнлавсенчен пĕри. Хисепсен умлăн-хыçлăнлăхĕн чикки тата функци чикки пур.

"Чикĕ" тенипе, XVII ĕмĕрте, интуици, туйăм-сисĕм шайĕнче, математикăлла анализа никĕсленĕ чухне Ньютон тата, çавăн пекех, XVIII ĕмĕрти математиксем (Эйлер, Лагранж) усă курнă. Хисепсен умлăн-хыçлăнлăхĕн чиккин çирĕп палăртавĕсене Больцано (1816-мĕш çул) тата Коши (1821-мĕш çул) кăларса тăратнă.

Хисепсен умлăн-хыçлăнлăхĕн чикки

Хисепсен умлăн-хыçлăнлăхĕн чиккине ак çапла паллă тăваççĕ: $\lim _{n\to +\infty }x_{n}$. Кунта $n$ ăçталла туртăннине кăтартмасан та юрать, мĕншĕн тесен $n$ $\in \mathbb {N}$ (натураллă хисеп), вăл вара $+\infty$ ("плюс" вĕçсĕрлĕх) патнелле çеç туртăнма пултарать.

Функци чикки

Аргуменчĕ "плюс" вĕçсĕрлĕх патнелле туртăннă чух чикки $L$ пулакан функцин графикĕ

Енчен те f чăн пĕлтерĕшсемлĕ функци-тĕк, c вара чăн хисеп пулсан, функци чиккине çапла çырса хума пулать

$\lim _{x\to c}f(x)=L$

Каçăсем

• Mathwords: Limit