Тĕменçĕ (çарти хисеп)

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Тĕменçĕ пăхăр.

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Тĕмен пăхăр.

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Темник пăхăр.

Тĕменçĕ («тĕмен» — вунпин, туркк. tümen, каз. түмен, тут. төмән) — Тĕрĕк хаканлăхĕнчи паллă феодалсен йышĕнчен тухнă çарпуçĕ — вунă пин йыш çарçăран тытăнса тăракан тактика шайĕнче йĕркеленĕ çара ертсе пыраканĕ. Хана пăхăнса тăнă.

Терминологи

Вырăсла тĕменçĕ темник пулать, ăна Ылтăн Уртари тумэнбаши (тĕменпуç сăмахран тухнăскер) тенĕ; çак хисеппе аслă çарпуçлăх йышĕнчи пайташсене тивĕçтернĕ.

Акăлчан чĕлхинче «тĕменçĕ» термина general, emir сăмахсемпе куçараççĕ. Тĕменçĕ вунă пин çарçăпа командăланă, хана пăхăнса тăнă. Тĕменçĕсенчен хăшĕ-пĕри Урта историнче, сăмахран, Нухай, Мамай, Едигей, Бурундай, тарăн йĕр хăварнă. Супетей-пăхатыр тата Джэбэ-нойон вăрçă канашçисем çаплах тĕменçĕсем пулнă. Тĕменçĕне пинçĕсем е ата-тĕмен(çĕ)сем (вырăсла каласан — атамансем) пăхăнса тăнă.

Çав. пекех

• Урта Руçĕ
• Тĕмен (çар)

Çăлкуçсем

• Темник // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.