Силлиманит

Силлиманит — минерал, алюминий силикачĕ. Хими формули — (Al₂O₃)(SiO₂). Бенджамин Силлиман (1779—1864) американ химикне чысласа ятне панă.

Силлиманит
Формула	Al2O3)(SiO2
Сингони	Ромбла (планаксиаллă)
Тĕс	кăвакрах, хăмăр-симĕс, тĕссĕр, сăрă, сăрă-симĕс
Йĕр тĕсĕ	Шурă
Ялтăру	Кантăк пек
Янкăрлăх	Янкăр, çурма янкăр
Хытăлăх	7
Çыпăçтарулăх	лайăх, 010
Тачăлăх	3,24 г/см³

Характеристика

Тĕсĕпе сăрă, сăрă-шурă, çутă-хăмăр, çутă-симĕс. Çу е пурçăн пек ялтăр, кантăк евĕр витĕр курăнать. Чĕрнĕ хыççăн шурă йĕр юлать.

Хытăлăхĕ 6—7, тачăлăхĕ — 3,23—3,25.

Ромбла сингониллĕ кристаллсем пулаççĕ, тикĕс мар катăлать. Симметри класĕ — ромб-бипирамидаллă — mmm. Тĕнĕлсем хутшăнăвĕ — 0,979 : 1 : 0,757. Çыпăçтарулăхĕ — тĕнĕлпе параллеллĕ (010). Агрегачĕсем — сӳсленчĕк, çыхланчăк.

Хĕртсен те ирĕлмест, йӳçекре те ирĕлмест.

Хими йышĕ

Алюминий йӳçекĕ (Al₂O₃) — 63,1 %, кремнезём (SiO₂) — 36,9 %, хăш чухне хутăш тĕсĕ (2—3 %) тимĕс йӳçекĕ.

Сарăлни

Якаткаланă янкăр силлиманит

Çутçанталăкра сапаланса шĕвĕркке тата йĕпленчĕк кристалсен катăккисем, кĕтескеллĕрех пĕрчĕксем, сайрарах сӳсленчĕк тытăмĕллĕ агрегатлă тешĕсем (фибролит) формипе тĕлпулаççĕ; вырттарса/куçарса хăтланнă хыççăн мăкарах е тăрхăла-çаврашкаллă тĕшĕсем евĕрлĕ пулса çитеççĕ. Кристаллă сланецсем тата гнейссем сарăлнă çĕрте шлихсен йышĕнче пулаççĕ.

Абразилех енчен çирĕп пулнипе тата чылай куçăнма пултарнипе силлиманит ильменитпе, цирконпа, монацитпа, дистенпа тата урăх комплекслă титан-цирконий сапаланчăк минералĕсемпе пĕрле шыв капланчакĕсенче пуçтарăнать. Ыттисене тупăшласа кăларнă чухне çулташ компоненчĕ евĕр тухать, дистенпе иккĕшĕн шучĕ 20 кг/т таран çитет.

Çулăма чăтакан япаласем тумашкăн тата урăх тĕлĕшсем валли кирлишĕн дистен-силлиманит концентрачĕ евĕр кăлараççĕ.

Литература

• Силлиманит // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.

Каçăсем

• Силлиманит webmineral.com базинче(акăлч.)