Пенза кĕпĕрни
Пенза кĕпĕрни — 1796—1797 тата 1801—1928 çулсенче Раççей империн, РСФСР тата ССРП пулнă администрациллĕ-территориллĕ виçи. Кĕперне хули — Пенза.
Географи
тӳрлет
Кĕпĕрне лаптăкĕ — 34 129,1 çухрăм² (38 840 км²). Анăç енче — Тамбов, кăнтăр енче — Сарăту, тухăç енче — Чĕмпĕр, çурçĕр енче — Чулхула кĕпернисемпе чикĕ тытнă. 1926 çулта кĕперне çĕрĕн таптăкĕ 46 266 км² пулнă[1].
Истори
тӳрлет1780 çулхи авăнăн 15-мĕшĕнче II Кĕтерне реформипе Пенза енлĕхĕне йĕркеленĕ, унта унчен Хусан кĕпĕрнине кĕнĕ Пенза провинцине, çаплах Воронеж кĕпĕрнине кĕнĕ Шацк тата Тамбов провинцисен пайĕсене кĕртнĕ.
1796 çулхи раштавăн 12-мĕшĕнче Пенза енлĕхне Пенза кĕпĕрнине куçарнă, унта салатнă Сарăту кĕпĕрнин пайĕ те кĕнĕ.
1797 çулхи пушăн 5-мĕшĕнче Пенза кĕпĕрнине пăрахăçланă та уесĕсене Сарăту, Тамбов, Чулхула тата Чĕмпĕр кĕпернисене валеçнĕ.
1801 çулхи авăнăн 9-мĕшĕнче Пенза кĕпĕрнине 10 уес касса парса тепĕр хут туса хунă.
Пенза кĕпĕрнине 1891—1892 çулсенчи выçлăх вăхăтĕнче питĕ йывăр килнĕ.
1928 çулхи çăвăн 14-мĕшĕнче ПĔТК тата РСФСР Совхалкомĕн Йышăнăвĕпе Пенза кĕпĕрнине пĕтернĕ, унăн çĕрĕсем Вăтам Атăл облаçне кĕнĕ[2][3].
Кĕпĕрне пуçлăхĕсем
тӳрлет.jpg)
Генерал-кĕпĕрнаттăрсем
тӳрлет| Х. Я. А. | Титул, чин, хисеп | Ĕç вырăнĕнчи вăхăт |
|---|---|---|
| Воронцов Роман Илларионович | граф, генерал-аншеф | |
| Мещерский Платон Степанович | кнеç, генерал-аншеф | |
| Ребиндер Иван Михайлович | генерал-поручик | |
| Каховский Михаил Васильевич | граф, генерал-аншеф | |
| Вяземский Андрей Иванович | кнеç, генерал-поручик |
Енлĕх пуçлăхĕсем
тӳрлет| Х. Я. А. | Титул, чин, хисеп | Ĕç вырăнĕнчи вăхăт |
|---|---|---|
| Ступишин Иван Алексеевич | генерал-поручик | |
| Гедеонов Михаил Яковлевич | чăн патшалăх канашçи |
Кĕпĕрнаттăрсем
тӳрлет| Х. Я. А. | Титул, чин, хисеп | Ĕç вырăнчи вăхăт |
|---|---|---|
| Гедеонов Михаил Яковлевич | чăн патшалăх канашçи | |
| 1797 çулхи пушăн 5-мĕшĕнче Пенза кепернине пăрахăçланă. Тепĕр хут 1801 çулхи авăнăн 9-мĕшĕнче туса хунă. | ||
| Вигель Филипп Лаврентьевич | вăрттăн канашçи | |
| Крыжановский Александр Фёдорович | чăн патшалăх канашçи | |
| Голицын Григорий Сергеевич | кнеç, вăрттăн канашçи | |
| Сперанский Михаил Михайлович | вăрттăн канашçи | |
| Лубяновский Фёдор Петрович | чăн патшалăх канашçи (вăрттăн канашçи) | |
| Панчулидзев Александр Алексеевич | патшалăх канашçи (вăрттăн канашçи) | |
| Толстой Егор Петрович | граф, Свита Его Величества, генерал-майор (генерал-лейтенант) | |
| Купреянов Яков Александрович | чăн патшалăх канашçи, (16.11.1862 çирĕплетнĕ), (вăрттăн канашçи) | |
| Александровский Василий Павлович | чăн патшалăх канашçи (21.06.1863 çирĕплетнĕ), (вăрттăн канашçи) | |
| Селиверстов Николай Дмитриевич | генерал-майор | |
| Татищев Александр Александрович | вăрттăн канашçи | |
| Волков Аполлон Николаевич | вăрттăн канашçи | |
| Горяйнов Алексей Алексеевич | генерал-майор | |
| Святополк-Мирский Пётр Дмитриевич | кнеç, генерал-майор | |
| Адлерберг Александр Васильевич | граф, камергер, патшалăх канашçи (чăн патшалăх канашçи) (10.05.1899 çирĕплетнĕ) | |
| Хвостов Сергей Алексеевич | чăн патшалăх канашçи | |
| Александровский Сергей Васильевич | генерал-майор | |
| Кошко Иван Францевич | чăн патшалăх канашçи | |
| Лилиенфельд-Тоаль Анатолий Павлович | чăн патшалăх канашçи | |
| Евреинов Александр Александрович | чăн патшалăх канашçи |
Çав. пекех
тӳрлетЛитература
тӳрлет- В. М. Терехин, «Археологические изыскания и раскопки» — «Пензенский сборник», вып. 1.
- «Материалы для географии и статистики России» (Сталь, «Пензенская губерния»);
- Памятные и справочные книжки Пензенской губернии. 1864, 1889, 1892—97 гг.;
- «Сборник Пензенского губ. стат. комитета» (3 вып., 1893—1896);
- К. Р. Евграфов, «25-летняя деятельность Пензенского земства, 1865—89»;
- И. Кузьмин, «Пензенская губерния»;
- А. Ф. Селиванов, «Буртасы»;
- А. Ф. Селиванов, «Биографии пензяков»;
- Справочная книжка Пензенской губернии на 1901 год.
- Списки населённых мест Пензенской губернии 1869, JPG
Асăрхавсем
тӳрлет- ^ Всесоюзная перепись населения 1926 г.. Тĕрĕсленĕ 13 Ҫурла уйӑхӗн 2011.
- ^ С. А. Тархов «Первая советская реформа, укрупнение единиц административно-территориального деления в 1923—1929 гг.»
- ^ Хроника административно-территориального деления Пензенского края. çăлкуçран архивланă 4 Нарӑс уйӑхӗн 2014. Тĕрĕсленĕ 13 Ҫурла уйӑхӗн 2011.
Каçăсем
тӳрлет- ЭСБЕ:Пенза кĕперни
- Информационный портал для жителей Тамалы и Тамалинского района Пензенской области
- Карта Пензенской губернии из «Атласа» А. А. Ильина 1876 года (просмотр на движке Google на сайте runivers.ru)
- Пензенская губерния. — 1890. — (Статистика Российской империи; 16. вып. 5).
- Справочная книга Пензенской губернии на 1892 год / Изд. Пензенского губернского статистического комитета; Сост. секр. стат. ком. В. П. Попов. — Пенза: Тип. губ. правл.: 1892. — 268 с.(ĕçлемен каçă)Шаблон:Недоступная ссылка
- Библиотека Царское Село, книги по истории Пензенской губернии (Памятные книжки), PDF 2019 ҫулхи Ака уйӑхӗн 3-мӗшӗнче архивланӑ.
- Алфавитный каталог населённых мест Пензенская губернии 2020 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ.