Мускав кĕпĕрни

Мускав кĕпĕрни — 1708 çулта йĕркелесе хунă; 1929 çулхи администрацициллĕ реформăччен тытăнса тăнă. Центрĕ — Мускав.

1897 çулхи халăх çыравĕпе кунта 2 433 356 çын пурăннă. 1901 çулта 19120 çын пĕрлешĕннĕ, 113 860 çын çуралнă, 93 163 çын вилнĕ, 20 697 çын хутшăннă (8,5 çын 1000 çине). Хуласем 14 пулнă, вулăссем — 166, 1802 çултанпа — 13 уес: Богород, Бронницă, Верей, Волоколам, Дмитров, Звенигород, Клин, Коломна, Можай, Мускав, Подол, Рузă тата Серпухов.

1917 çулччен

Мускав кĕпĕрнине 1708 çулта туса хунă.

1712 çулта кĕпĕрнене темиçе обер-комендант провинцисене (1715 —1719 çулсенче ландрат чĕрĕкĕсем тенĕ) пайланă, çав шутра Серпухов, Звенигород, Кашира, Улатимĕр, Калуга, Кострома, Ростов.
1719 çулта кĕпĕрнене 9 провинцисене пайланă: Мускав, Переславăль-Кисан, Кострома, Суздаль, Юрьев-Польша, Улатимĕр, Переславăль-Залес, Тулă, Калуга. Мускав провинцинче дистриктсемпе пĕрле (1727 çултанпа — уесĕсемпе) 16 хула шутланнă: Мускав, Дмитров, Клин, Руза, Волоколам, Можай, Царёв-Борисов, Малоярославец, Серпухов, Таруса, Оболенск, Кашира, Коломна, Звенигород, Верея, Боровск.
1727. Мускав кĕпĕрнине Санкт-Петербург кĕпĕрнин Углич тата Ростов провинцисем кĕнĕ.
1760-мĕш çулсенче Борисовпа Оболен уесĕсем кĕреççĕ.
1770-мĕш çулсенче Боров, Малоярослав, Таруса уесĕсем Калуга, Кашира уесĕ – Тулă наместничествисене куçараççĕ.
1782çулсенче Мускав провинцинче çĕнĕрен 15 уесрен Мускав кĕпĕрнине йĕркелесе хураççĕ: Волоколам уесĕ, Можай уесĕ, Верей уесĕ, Подол уесĕ, Никита уесĕ, Серпухов уесĕ, Коломнă уесĕ, Бронницă уесĕ, Мускав уесĕ, Воскресени уесĕ, Клин уесĕ, Дмитров уесĕ, Звенигород уесĕ.
1796. Богород, Бронницă, Подол, Никита тата Воскресени уесĕсене пĕтерсе хураççĕ.
1802. Богород, Бронницă тата Подол уесĕсене тепĕр хут йĕркелеççĕ.
1861. Вулăссене пайлама пуçлаççĕ.

Кĕпĕрне 1917—1929 çулсенче

1920-мĕш çулсен пуçламăшĕнче Егорьев, Орехово-Зуев, Ленин (тĕпĕ –Ленинск (халĕ Талдом)), Сергиев (тĕпĕ – Сергиев (халĕ Сергиев Посад)), Кашира, Воскресени уесĕсене туса хураççĕ. Бронницă уесĕн тĕпне Раменскоене куçараççĕ. Верейпе Рузă уесĕне пĕтереççĕ. Çак шучĕсемпе кĕпĕрне 1929 сулчен тытăнса тăрать.