Коньяк
Конья́к — хаяр алкоголь ĕçми.
Кун çулĕ
тӳрлетТăватăмĕш ĕмĕрте галл йăхĕсем римлянсенчен иçĕм ӳстерме, эрех тăвас ĕçпе паллашаççĕ.
1909 çулта Коньяк тăвакан енĕн чикисене палăртса саккунла йышăнаççĕ.
1938 çулта Коньяк енĕ АОС (Appellation dOrigine Controlee) статусне илет. Пысăк Коньяк енĕ улттă тăрăха пайланнă.
| Тăрăх ячĕ | Текст заголовка | Тăрăх лаптăкĕ, га | Иçĕм лаптăкĕ, га | Статуса панă çул |
|---|---|---|---|---|
| Cognac | пĕтĕм Коньяк тăрăхĕнче тунă коньяксем | 1 095 119 | 78 179 | 1938 |
| Grande Champagne | чи чаплă коньяксем | 34 703 | 13 159 | 1854 |
| Petite Champagne | "пĕчĕк шур тăмлă хир" | 65 603 | 15 246 | 1854 |
| Borderies | "Бордери" | 12 540 | 3 987 | ? |
| Fin Bois | "çӳхе вăрманĕсем" | 349 803 | 31 001 | 1870 |
| Bons Bois | "паха вăрманĕсем" | 372 053 | 9 308 | 1870 |
| Bois Ordineries | "вăрманĕсем" | 260 417 | 1 101 | 1938 |
Паянкун (2010 çулта) Коньяк тăрăхĕнче 80 пин гектар çĕр çинче иçĕм çырли ӳстереççĕ. Коньяк ĕç-пуçĕнче 40 пине яхăн çын вăй хурать: 30 пин — ял хуçалăхĕнче, 6 пин - юхтарса илекенсем, 900- кĕленче тата пăкă тăвакансем, 700- шĕвеке уйăрса кăлармалли ĕçре, 600- пичкеленĕ çĕрте.
Иçĕм сорчĕсем
тӳрлетКоньяк шурă иçĕм сорчĕсемчен тăваççĕ. 1938 çулта ку сорчĕсене усă курма саккунпа ирĕк панă: Ugni Blanc( Юни блан ), Folle Blanche(Фоль Бланш), Colombard ( Коломбар ), Blanc Rame e Meslier Saint-Francois ( Мелье Сен-Франсуа ) ,Jurancon ( Жюрансон ) ,Montils( Мăнтиль ),Semillon ( Семильон ), Selekt ( Селект ), Folignan ( Фолиньян ) (2005 çултан ).Cĕнекен сорчĕсем : Юни блан,Фоль Бланш тата Коломбар.Паян 90 % коньяктăвакансем Юни блан сорчĕ усă кураççĕ.Уньи Блан - сиввĕ тӳсекен,пысăк тухăçлă сорчĕ.Иçĕм çырлисене юпа уйăхра пуçтарма тытăнаççĕ (чилайăш- машинăсемпе).
Коньяк тăвакансем
тӳрлет
2001 çулта 707 коньяк тăвакан пулнă: 475 - пĕчĕк хуçалăх тата 228 усламçă(негоциант). Паянкун Коньяк тăрăхĕнче çирĕм пиллĕк чи пысăк хуçалăх коньякăн 88 % кăлараççĕ. Çак шутра "Тăваттă Пысăк Ушкăн": Hennessy,Remy Martin,Martell тата Courvoisier.
- Коньяк тăвакан чи пысăккисем
| коньяк тăвакансем | чăвашла | никĕсленĕ çул | хула | иçĕм лаптăкĕ га | чи чаплă коньяксем | хуçисем | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bisquit | Бискит | 1819 | Rouillac | 180 | Privilege Grande Champagne | Pernod-Ricard | |
| Camus | Камю | 1863 | Cognac | 150 | Extra, Jubilee | Камю çемье | |
| Chabasse & Bowen | Шабас тата Бăуэн | 1818 | Jean d'Angely | çук | Chabasse Baccarat, Bowen Extra | Шабас çемье | |
| Chateau de Montifaud | Шатă де Мăнтифă | 1830 | Jarnac | 50 | Heritage Maurice Vallet | Валле çемье | |
| Courvoisier | Курвуазье | 1835 | Jarnac | ? | Succession J.S., Initiale Extra | Beam Global Spirits & Wine Inc. | |
| Delamain | Дэламэн | 1824 | Jarnac | çук | Reserve de la Famille | Дэламэн çемье | |
| A.E.Dor | Амадей-Эдуард Дăр | 1858 | Jarnac | 20 | № № 9,10,11, Soleil dAusterlitz 1805 | ? | |
| Frapin | Фрапен | ? | Segonzac | 215 | Cuvee Francois Rabelais | Куэнтрă çемье | |
| Gautier | Гăтье | 1755 | Aigre | çук | Tradition Rare-Vieille Reserve | Marie-Brizard | |
| Gaston de Lagrange | Гастăн де Лагранж | ? | 1974 | çук | XO Grande Champagne | Bacardi-Martini | |
| Leopold Gourmel | Леăпăльд Гурмель | 1979 | Gente | 44 | Quintessense | Блан çемье | |
| A.Hardy | Антуан Арди | 1863 | Cognac | çук | Noces de Diamant, Perfection | Арди çемье | |
| Hennessy | Хеннесси(Эннесси) | 1765 | Cognac | ? | Richard Hennessy, Timeless | LVMH | |
| Hine | Хайн(Айн) | 1817 | Cognac | çук | Talent de Thomas Hine | CL Financial | |
| Guy Lheraud | Ги Лерă | 1970 | Angeac | 55 | Charles X, An 1934 | Лерă çемье | |
| Martell | Мартель | 1715 | Cognac | 270 | L'Or, Creation, L'Art | Seagram's | |
| Meukow | Меукăв(Мекăв) | 1862 | Cognac | ? | Nec Plus Ultra, Rarissime | CCG | |
| Otard | Ăтар | 1795 | Cognac | ? | Extra | ? | |
| Remy Martin | Реми Мартэн | 1724 | Cognac | ? | Louis XIII |
Францире раççей компанисем те коньяк тăваççĕ :
- "Русский винный трестъ" "Croizet-Eymard" туянса Раççейра коньяк сутать ;
- "Московский винный завод" 2007 çулта коньяк тăвакан компани "Cognac Jenssen SA" туянчĕ.
Технологи
тӳрлетИçĕм çырлин сĕтекне пусса ватса юхтараççĕ. Пулнă сĕтĕкрен шурă пылаксăр эрехе тăваççĕ. Хĕлле е çуркунне (ака уйăхне кĕриччен) эрехе аламбик витĕр кăларса иккĕ хутчен юхтарса хаяр спирт хатĕрлеççĕ.
Усрав
тӳрлетПулас коньяк шĕвекне юман пичкинче усраççĕ. Чи чаплă пичкесене (пысăккăшĕ 270-500 л.) Лимузен департаментĕнче юманĕсенчен тăваççĕ. О-де-ви тултарнă пичкесене тĕттĕм пӳлеме (фр. chais - "шэ") вырнаçтараççĕ. Кунта коньяк тăвакан ăста ( фр. maitre de chai - "мэтр де шэ") спирт аталанăвне сăнаса тăрать. Çак ĕнтĕ питĕ кăткăс, чыслă тата пултару ĕçĕ. Çавăнпа та мэтр де шэ Коньяк тăрăхĕнче чи хисеплĕ çын.
Спирт усравĕн саманчĕ кашни çулах улшăнса пырать:
- спиртăн 2-3 яхăн % ăшăран пăспа тухать ( фр.- la part des angels-"пирĕшти пайĕ" );
- спирт хăватлăхне чакарать (0,5 % çулсерен);
- çунтарса илнĕ пичке çутă спиртăн тĕсне улăштарать. Коньяк малтанах шупка сарăх, каярах - сарăх-ылтăн тĕслĕ пулать;
- спирт аталанать: çамрăк "çивĕч" коньяк "чăмăрланать","çемçелет", кăткăс чипер шăрши тути кĕрет.
Усрав ĕмĕрĕн чи пысăк тăсăлăвĕ - 60-70 çулталăк. Ытларах усравлама тăн çук. Маллашнелле коньяк аталанма пăрахать. Çавăнпа ĕнтĕ коньяк тăвакансем 60-70 çулхи коньяксене пысăк кĕленчесене (30 л.) куçараççĕ те урăх пӳлĕмре ( фр.-paradis-"паради=çăтмах" ) вырнаçтараççĕ. Кĕленчере коньяк аталанмасть.
Хутăшлăх
тӳрлетХутăшлăх (фр. assemblage) - тĕрлĕ коньяк спиртĕнчен (тĕрлĕ çулхи, тĕрлĕ вырăнти) чаплă коньяк тăвас ĕç.
Классификаци
тӳрлетСаккунпа (юлашки саккун 23 çурла 1983 çулта çĕнĕлетнĕ) коньяксене усрав вăхăчĕпе классификаци тунă :
- VS-Very Special- 2 çул юман пичкере усранă ;
- VSOP-Very Superior Old Pale- чи çамрăк спирчĕ 4 çул усранă;
- XO-Extra Old- чи çамрăк спирчĕ 6 çул усранă.