Карахансем
Карахансем (942 — 1212) — Карахан патшалăхĕнче хуçаланнă тĕрĕк ăрăвĕ.
В. В. Григорьев тухăç тĕпчевçин «Караханиды в Моверенахре» монографийĕ пичетрен тухнă хыççăн мĕнпур тĕнчери литературăра карахансем ятпа палăртаççĕ. В основе — титул хана, принявшего ислам: «Кара-хан». Торнберг нумизмат вĕсен титулĕпе ăрăва Илексем тесе асăнать. Урăххисем вĕсене Туркестанăн (Френ) уйгур ханĕсем, туркестан ханĕсем (Мунеджим-баши) теççĕ. Мăсăльман çăлкуçĕсенче ăрăва «Афросиаб килĕ» тенĕ.
Карахансен Мавераннахр çĕрĕнче тĕп хули Бухара, кайран Самарканд пулнă. 1210 тĕлнерех карахансене хорезмшахĕ Алла эд-Дин Мухаммед ылмаштарать.
940 çул тĕлнелле Тянь-Шаньри йăхсем Баласагун ярса илеççĕ те карлуксен хаганне астулран антарса çĕнĕ ăрăва астула лартаççĕ. Çенĕ патшалăхăн пĕрремĕш тăрăмĕсенчен пĕрри — Сатук Бограхан — ислама йышăнать, Абдулкерим ята «Карахан» титула илет.
Çак ăрăвăн чапли Шегаб эд-Дулэ (çĕр-шыв çăлтăрĕ) титуллă, Харун мăсăльман ячĕллĕ Богра-хан пулнă. Вăл Нух саманидсен Мавераннахрне туртса илет, унăн хыççăнхи ханĕ, Шемс эд-Доулэ (çĕр-шыв хĕвелĕ) Илек-иль-хан, Саманидсене пĕтерсе хурать.
Аслă хакансем (940 тлн.—1042)
тӳрлет- Сатук Богра-хан - хакан (942—955).
- Муса Байташ Богра-хан - хакан (955—970).
- Харун I Богра-хан - хакан (970—993).
- Хасан Али I - хакан (993—998).
- Ахмад Арслан Кара-хан - хакан (998—1016).
- Мухаммед I Арслан - хакан (1016—1024).
- Юсуф Кадыр-хан - хакан (1024—1032.
- Сулеймен Арслан-хан (1032—1042).
Хĕвелтухăç ханлăхĕ (1042—1211)
тӳрлетÇичшыв тăрăхĕ, Хĕвелтухăç Туркестан.Тĕп хула Баласагун, с 1130 Кашгар. Титул: хан.
- Сулеймен Арслан-хан - хан (1042—1055)
- Мухаммед II Богра-хан - хан (1055—1057).
- Ибрахим I Богра-хан - хан (1057—1059).
- Махмуд - хан (1059—1074).
- Омар - хан (1074—1075).
- Харун II Богра-хан - хан (1075—1102).
- Джибраил Кадыр-хан - хан (1102—1103).
- Ахмед Арслан-хан - хан (1103—1130).
- Ибрахим II Богра-хан - хан (1130—1156)
- Мухаммед III Богра-хан - хан (ок. 1156—1180).
- Юсуф II Тамгач-хан - хан 1180—1205).
- Мухаммед IV Богра-хан - хан (1205-1211)
Узкендри Хĕвелтухăç ханлăхĕ (1141—1212)
тӳрлетХĕвеланăç ханлăхĕ (999—1212)
тӳрлетВăтам Ази. Тĕп хула Самарканд. Титул: хан.
- Наср I - хан 999—1012)
- Ахмад - хан (1012—1016).
- Мухаммед - хан (1016—1024).
- Али-тегин - хан (1024—1034).
- Юсуф - хан (1034).
- Хусейн (1034—1042).
- Мухаммед - первый Западно-Караханидский хан (1042—1052).
- Ибрахим (1052—1067)
- Наср II - хан(1067—1080).
- Хасан-тегин - хан (1080).
- Хизр-хан - хан (1080—1081).
- Ахмад-хан - хан (1081—1095).
- Махмуд-хан - хан (1095—1097).
- Сулеймен-тегин - хан (1097—1098).
- Джибраил Кадыр-хан - хан (1098—1102).
- Мухаммед-тегин - хан (1102—1129).
- Наср III - хан (1029).
- Ахмад-хан - хан (1029—1030, 1132).
- Ибрахим II Богра-хан - хан (1130—1132, 1141—1156).
- Махмуд-хан III - хан (1132—1141).
- Али - хан (1156—1163).
- Масуд - хан (1163—1178).
- Ибрахим IV Богра-ханĕ - хан (1178—1201).
- Осман - хан (1201—1212).
Асăрхавсем
тӳрлетКу Казахстан историпе вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. |
Узбекистан | Ку Узбекистан историпе вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. |