Каллисто (çулташ)
Каллисто (лат. Callisto; грек Καλλιστώ) — Юпитерăн Галилео Галилей уçнă 4 спутниксенчен пĕри, калăппăшĕпе иккĕмĕш спутникĕ. Ятне авалхи грек мифологири Зевсăн еркĕнне — Каллистона асăнса панă. Ят пама Симон Марийсĕннĕ[1]. Марий ку сĕнĕве Кеплер Иоганн панă тесе каланă[2]. Галилей Галилео 1610-мĕш çулхи кăрлач уйăхĕнче спутника тата Юпитерăн 3 пысăк спутникĕсемпе пĕрле уçнă(Ио, Европой тата Ганимедом)[3] Курăнакан çăлтăр виçи - 5,65 (в хирĕç тăнинче)[4] . Юпитер тавра çăврăнать.
| |
| Орбита пахалăхĕсем | |
|---|---|
| категори | |
| Уçни | |
| уçакан | Галилео Галилей |
| уçнă вырăн | |
| уçнă вăхăт | 08.01.1610 |
| Орбита пахалăхĕсем | |
| Афели | |
| Перигели | |
| Мăн çуртĕнĕл | 1 882 700 км |
| Орбитăллă эксцентриситет | 0,0074 |
| Орбитăллă тапхăрĕ | |
| Сидери тапхăрĕ | 16,6890184 кун |
| Орбитăллă хăвăртлăхĕ | 8,204 км/ç |
| Вăтам аномали | |
| Тайăмĕ | 0,192° (Лаплас тӳремçин тĕлне) |
| Хăпаракан çыххин долготти | |
| Перицентрăн аргуменчĕ | |
| Спутниксем | |
| Физика пахалăхĕсем | |
| Размер | |
| Экваториаллă радиус | |
| Полярлă радиус | |
| Планета пичĕн лаптăкĕ | 7,30Шаблон:Esp км2 (0,143 çĕрĕн)Шаблон:Ref label |
| Хĕсĕнни | |
| Калăпăшĕ | 5,9Шаблон:Esp км3 (0,0541 çĕрĕн)Шаблон:Ref label |
| Йывăрăшĕ | 1,075 938 ± 0.000 137Шаблон:Esp кг (0,018 çĕрĕн) |
| Вăтам тачăлăхĕ | 1,834 4 ± 0,003 4 г/см3 |
| Экватăрти йывăрăшăн вăйĕ | 1,235 м/ç2 (0,126 g)Шаблон:Ref label |
| Иккĕмĕш космос хăвăртлăхĕ | 2,440 км/çШаблон:Ref label |
| Сидерлĕ çаврăнăвăн тапхăрĕ | синхронлă (Юпитера пĕр енĕпе çăвăрăннă) |
| Эквтăрти çаврăну йĕрлĕ хăвăртлăхĕ | синхронлă |
| Çаврăну тĕнĕлĕ эклиптика тайăмĕ | нулевой |
| çурçĕр полюсĕнче Тӳррĕн хăпарни | |
| Тайăнни | |
| Альбедо | 0,22 (геометри) |
| Планета пичĕн температури | |
| Чи сивĕ | 80 ± 5 |
| Вăтам | 134 ± 11 |
| Чи вĕри | 165 ± 5 |
| атмосферăн йышĕ | |
| Планета питĕнчи пусăмĕ | 7,5 пБар |
.svg){kind=small}
Радиаци фоне сахаллипе тата калăпăшне шута илсе спутник çинче Юпитера санамали станци йĕркелеме сĕнеççĕ. 2015-мĕш çул тĕлне спутник çинчен нумай информаци «Галилео» аппарат çитернĕ; ытти космос аппарачĕсем — «Пионер-10», «Пионер-11», «Вояджер-1», «Вояджер-2», «Кассини» тата «Çĕнĕ горизонтсем» — спутника ытти объектсем патне вĕçнĕ вăхатра тишкернĕ.
Орбита тата çаврăну
тӳрлет
Шалти структури
тӳрлет
Каллистон çиелти пăр литосфери 80 - 150 км таран пулма пултарать[5]. Ун айĕнче 50—200 км тарăнăш тăварлă океан[5][6][7]. Океанра аммиак е урах антифирз пулсан океанпулаяслăхе ӳсет[5].
Рельеф
тӳрлет
Каллисто - Хĕвел системинчи кратерсен йышĕпе малтисен шутĕнче [8].
Атмосфера тата ионосфера
тӳрлет
Кăмрăк оксиченчен таракан питĕ сайра атмосфера пур[9]. Атмосмера пусăмне 7,5 Шаблон:Esp бар тесе шутлаççĕ.
Çавăн пекех пăхăр
тӳрлетАсăрхавсем
тӳрлет- ^ Simone Mario Guntzenhusano. Mundus Iovialis anno M. DC. IX Detectus Ope Perspicilli Belgici.
- ^ Satellites of Jupiter. The Galileo Project. çăлкуçран архивланă 4 Нарӑс уйӑхӗн 2012. Тĕрĕсленĕ 31 Утӑ уйӑхӗн 2007.
- ^ Galilei, G.; Sidereus Nuncius (March 13, 1610)
- ^ Classic Satellites of the Solar System. Observatorio ARVAL. çăлкуçран архивланă 4 Нарӑс уйӑхӗн 2012. Тĕрĕсленĕ 13 Утӑ уйӑхӗн 2007.
- ^ 1, 2 тата 3 Spohn, T.; Schubert, G. (2003). «Oceans in the icy Galilean satellites of Jupiter?». Icarus 161 (2): 456–467. DOI:10.1016/S0019-1035(02)00048-9.
- ^ Khurana, K. K.; et al. (1998). «Induced magnetic fields as evidence for subsurface oceans in Europa and Callisto» (PDF). Nature 395 (6704): 777–780. DOI:10.1038/27394. PMID 9796812.
- ^ Zimmer, C.; Khurana, K. K. (2000). «Subsurface Oceans on Europa and Callisto: Constraints from Galileo Magnetometer Observations» (PDF). Icarus 147 (2): 329–347. DOI:10.1006/icar.2000.6456.
- ^ Zahnle, K.; Dones, L. (1998). «Cratering Rates on the Galilean Satellites» (PDF). Icarus 136 (2): 202–222. DOI:10.1006/icar.1998.6015. PMID 11878353.
- ^ Carlson, R. W.; et al. (1999). «A Tenuous Carbon Dioxide Atmosphere on Jupiter's Moon Callisto» (PDF). Science 283 (5403): 820–821. DOI:10.1126/science.283.5403.820. PMID 9933159.
Каçăсем
тӳрлет- Краткая характеристика Каллисто 2014 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 28-мӗшӗнче архивланӑ. на сайте НАСА Solar System Exploration
- Страничка Каллисто на NinePlanets.org
- Страничка Каллисто на Views of the Solar System
- база данных кратеров Каллисто от института Луны и Планет
- Галерея изображений Каллисто
- Видео вращающейся Каллисто от NOAA
- Карта Каллисто с названиями деталей поверхности на сайте НАСА: Planetary Photojournal
- Карта Каллисто с названиями деталей поверхности на сайте Gazetteer of Planetary Nomenclature
- трёхмерные изображения поверхности галилеевых лун, в том числе и Каллисто
- (HOPE) (2003) — концептуальное исследование будущего освоения Солнечной системы от НАСА, в котором упоминается и Каллисто
Литература
тӳрлет- Бурба Г. А. Номенклатура деталей рельефа галилеевых спутников Юпитера. — Наука.