Граубюнден

	Граубюнден; ним. Graubünden, итал. Grigioni; ромш. Grischun, фр. Grisons
Герб;	Ялав;
Патшалăх	Швейцари
Статус	Кантон
Администраци центрĕ	Кур
Йĕркеленĕ вăхăт	1803
Официаллă чĕлхе	Нимĕç, Романш, Итал
Пурăнан халăх	193 920 çын
Йышлăх	27,29 çын/çм² (26-мĕш вырăн)
Лаптăк	7105,2 çм²
Тинĕс; шайĕнчи çӳллĕшĕ; • Максималлă çӳллĕ вырăн	;
Вăхăт тăрăхĕ	CET (UTC+1, çулла UTC+2)
ISO 3166-2 кочĕ	CH-GR
Автом. номерĕсен кочĕ	GR
Сайчĕ
{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на странице

Граубю́нден е Гризо́н (ним. Graubünden, итал. Grigioni (ломб. Grisun), ромш. Grischun, фр. Grisons) — Швейцариин кăнтăр-аңăç енчи кантон. Администраци центрĕ — Кур хула. 193 920 çын пурăнать (14-мĕш вырăнти кантон; 2012 ç. хыпарĕсем).

Географи

Лаптăкĕ — 7105 км² (кантонсем хушшинче 1-мĕш вырăнта).

Кун-çулĕ

Рим тĕнчене тытса тăнă тапхăрта Граубюнден Рецин пайĕ шутланнă. Халăхсен куçăвĕ çак çĕре кăштах çеç çапăннă; чĕлхе те, вырăнти халăх та упранса юлнă. VI ĕмĕрте Реция франксен аллине лекнĕ; Аслă Карл астулра чухне темиçе графлăха вакланнă, Х ĕмĕрте Алемания çумне хушăннă, майĕпен нумай тĕнче тата хакал облаçĕсене пайланнă, вĕсенчен чи пысăкки Кур епископлăхĕ пулнă. Кур хулана тата çĕрĕçтеш общинисене панă льготăсене пула патшалăх демократи енĕпе аталанма тытăннă.

Граубюнден кантонĕ политика йĕркеленĕвĕ статусне Вăтам ĕмĕрсенче виç лигă пĕрлешĕвĕ евĕр — общинăсем, феодал çĕрĕсем тата урăх вак çĕрсем пуçтарăннипе пулса тăнă. XIV ĕмĕрте Петĕр епископ свет влаçне Австрие парасшăн тăнă, анчах та общинăсем хирĕç тăнă, вĕсем пĕрлешĕннĕ (Gotteshausbund) те кĕçех епископпа пĕрле влаçа тытма тытăннă. XV ĕмĕрте çак пĕрлешӳ тепĕр ик урăххипе - Тури, е Сăрă (Graue Bund), тата Вунпĕрлĕх (Zehngerichtenbund) - пĕр пулнă.

Администрациллĕ пайланăвĕ

Граубюнден тăрăхĕсем тата коммунăсем.

Кантон 11 тăрăха пайланать:

Пурăнан халăх тата чĕлхесем

Граубюнден кантонĕн тата юнашар территорисенчи чĕлхесем

Граубюнден нумай чĕлхеллĕ кантон шутланать. Нимĕç тата итал (тĕрĕсрех галл-итал чĕлхин ломбард калаçăвĕ). Унтах Швейцарин тăваттăмĕш наци чĕлхи — романш чĕлхипе усă кураççĕ.

Чаплă вырăнсем

Граубюнденри ту çинчи айлăм

Кантонра Швейцарири пĕртен-пĕр Наци Паркĕ вырнаçнă. Кантонра çаплах паллă Давос курорт пур.

Асăрхавсем

Литература

Граубюнден // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.