Гляциологи

Гляциоло́ги (лат. glacies — пăр, грек λόγος — сăмах, вĕренӳ) — Çĕр сийĕнчи атмосферăри, гидросферăри тата литосферăри тĕрлĕ тĕслĕ çутçанталăкри пăрсем пирки ăслăх. Гляциологи тĕпчекен çутçанталăкри пĕрлĕхи объект — гляциосфера тата унпа пĕрле нивал-гляциал системисем.

Истори

Пăрлăхсене тĕпчеме 1546 çулта пуçланă темелле, çав çулта Себастьян Мюнстер Альпăри пăрлăха çырса кăтартнă. Гляциологие хăйне тĕллĕн ăслăх облаçне кĕртме XVIII ĕмĕрĕн вĕçĕ — XIX ĕмĕрĕн пуçламăшĕнче пуçланă, никĕсне геологипе гидрологие хунă. Чи малтанах «гляциологи» Арктикăри тата Антарктидăри туçи пăрлăхĕсене тата пăрлăх витĕмĕсене çеç тĕпченĕ.

XIX ĕмĕр

Ăслăх шайне гляциологие швейцар çутçанталăка тĕпчекенĕ О. Соссюр «Альпăна кайса çӳрени» (1779—96) хайланипе кĕртнĕ. XIX ĕмĕрте гляциологие чăмăртакан пĕрлехи проблемăсем пуçтарăннă, анчах та пăрлăхсем пирки систематизацилнĕ материал сахал пулнă, тĕпчев меслечĕсем питĕ ансат шутланнă, пăра физика енчен пĕлни — çителĕксĕр. Çавăнпа пулĕ гляциологи пĕрремĕш этапĕнче çырса кăтартнипе çеç çырлахнă, ытларах вăтам климатра вырнаçнă çĕршывсем пăрланса ларнине кăтартакан хыпарсене пухнă. Туçисем пăрланнин саккунĕсемпе пур чухне те урăх тĕслĕ пăрлăхсен генезисне ăнлантарма усă курма май килмен.

XX ĕмĕр

ССРП почтă маркки (1959)

Литература

• Калесник С. В., Очерки гляциологии, М., 1963;
• Тронов М. В., Ледники и климат, Л., 1966;
• Шумский П. А., Основы структурного ледоведения, М., 1955;
• Котляков В. М., Снежный покров Земли и ледники, Л., 1968;
• Богородский В. В., Физические методы исследования, Л., 1968;
• Оледенение Урала, М., 1966;
• Оледенение Новой Земли, М., 1968;
• Оледенение Эльбруса, М., 1968;
• Оледенение Заилийского Алатау, М., 1969;
• Гляциологический словарь / Под ред. члена-корр. ССРП ĂА В. М. Котлякова. — Л.: Гидрометеоиздат, 1984. — 5600 экз.
• Лосев К. С. Гляциологические исследования в Китайской Народной Республике // Материалы гляциологических исследований Института географии АН СССР. — 1982. — Вып. 46. С. 9—13.
• Charlesworth J., The Quaternary era, v. 1—2, L., 1957;
• Klebelsberg R,, Handbuch der Gletscherkunde und Glazialgeologie, Bd 1—2, W., 1948—1949; Lliboutry L., Traité de glaciologie, v. 1—2, P., 1964—66.

Научно-популярная

• Серебрянный Л. Р. Древнее оледенение и жизнь / ССРП ĂА. — М.: Наука, 1980. — 100000 экз.
• Серебрянный Л. Р., Орлов А. В. Ледники в горах / ССРП ĂА. — М.: Наука, 1985. — 30000 экз.
• Серебрянный Л. Р., Орлов А. В. Человек в мире льда. — М.: Знание, 1988.

Каçăсем

• Pazynych V. The farewell paragraph of Modern GlaciologyThe farewell paragraph of Modern Glaciology (недоступная ссылка)
• Гляциология / С. В. Калесник // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.