Вольтер
Вольтер (фр. Voltaire, 21 чÿк 1694, Париж, Франци - 30 çу 1778, Париж, Франци; çуралнă чухнехи ят Франсуа-Мари Аруэ, фр. François Marie Arouet; Voltaire — анаграмма «Arouet le j(eune)» — «Аруэ кĕçĕнни» (латинла çырни — AROVETLI) — XVIII-мĕш ĕмĕрти чи аслă франс философĕ-çутлăхçи, сăвăçи, çыравçи, сатирикĕ, трагикĕ, историкĕ, çын ирĕклĕхĕн сыхлавçи.
Вольтер | |
Вольтер, Морис Кантен де Латур ÿкерчĕкĕ, 1735 | |
Çуралнă чухнехи ят: | Франсуа Мари Аруэ |
---|---|
Суя ятсем: | Вольтер |
Çуралнă вăхăт: | 1694 çулхи чӳк уйăхĕн 21-мĕшĕ е нарăс уйăхĕн 20-мĕшĕ |
Çуралнă вырăн: | Парис, Франци |
Вилнĕ вăхăт: | 1778 çулхи çу уйăхĕн 30-мĕшĕ |
Вилнĕ вырăн: | Парис, Франци |
Гражданлăх: | Франци Патшалăхĕ |
Ĕçлев тĕсĕ: | философ, çыравçă |
Тĕлĕ: | Эссе, çутĕç, классицизм |
Пурнăçĕ
тӳрлетАшшĕ чиновник пулнă. Франсуа Мари Аруэ иезуитсен колледжĕнче латыне тата ытти пĕлӳлĕхе вĕреннĕ, çапах та литературăна кăмăлланă; хăйĕн литература пултарулăхне аристократсен керменĕсенче апатшăн сăвăсем çырса пуçланă. Амăшĕн тăванĕ — Шатонеф аббат — литературăна юратнине туйса, каччăна аристократсене касине кĕртнĕ. Çак Тампль пĕрлĕхĕ пулнă, пайташсем Вандом херцăкĕ — Мальта рыцăрĕсен орденĕн пуçлăхĕ — тавра пуçтарăннă.
Библиографи
тӳрлет- Собрание сочинений в 50 тт. — Р. 1877—1882.
- Переписка Вольтера, там же, тт. 33—50.
- Языков Д. Вольтер в русской литературе. 1879.
- Романы и повести, перевод Н. Дмитриева. — СПб., 1870.
- Собрание стихотворений, перевод Курочкина. II, — СПб., 1869.
- Вольтер М.-Ф. Кандид. — Пантеон, 1908 (сокращённо переиздан — «Огонёк», 1926).
- Вольтер М.-Ф. Принцесса Вавилонская. Издательство «Всемирная литература», 1919.
- Вольтер М.-Ф. Орлеанская девственница", в 2 тт., с примечаниями и статьями, 1927.
- Вольтер. Эстетика. Статьи. Письма. — М.: Искусство, 1974.
- Иванов И. И. Политическая роль французского театра в XVIII веке. — М., 1895. на сайте Руниверс
- Засулич В. Вольтер. — СПб., 1909.
- Шахов А. Вольтер и его время. — СПб., 1912.
- Desnoiresterres G. Voltaire et la société du XVIII siècle, 8 vv. — P., 1867—1877.
- Morley J. Voltaire. — London, 1878 (русский перевод. — M., 1889).
- Bengesco G. Voltaire. Bibliographie de ses œuvres. 4 vv. — P., 1889—1891.
- Champion G. Voltaire. — P., 1892.
- Strauss D. F. Voltaire. — Lpz., 1895 (русский перевод. — M., 1900).
- Crousle L. La vie et les œuvres de Voltaire. 2 vv. — P., 1899.
- Lanson G. Voltaire. — P., 1906.
- Brandes. Voltaire. 2 vv. — P., 1923.
- Maugras G. Querelles des philosophes Voltaire et Rousseau. — P., 1886.
- Brunetière F. Les époques du théâtre français. — P., 1892.
- Lion H. Les tragédies et les théories dramatiques de Voltaire. — P., 1896.
- Griswald. Voltaire als Historiker. — 1898.
- Ducros L. Les encyclopédistes. — P., 1900 (есть русский перевод).
- Robert L. Voltaire et l’intolérance réligieuse. — P., 1904.
- Pellissier G. Voltaire philosophe. — P., 1908.
Философи хайлавĕсем
тӳрлет- «Задиг» (Zadig ou la Destinée, 1747)
- «Микромегас» (Micromégas, 1752)
- «Кандид» (Candide, ou l'Optimisme, 1759)
- «Трактат о веротерпимости» (Traité sur la tolérance, 1763)
- «Что нравится дамам» (Ce qui plaît aux dames, 1764)
- «Философский словарь» (Dictionnaire philosophiques, 1764)
- «Простодушный» (L'Ingénu, 1767)
- «Вавилонская принцесса» (La Princesse de Babylon, 1768)
Вуламалли
тӳрлет- Кузнецов В. Н. Франсуа Мари Вольтер. — М.: Мысль, 1978. — 223 с. — (Мыслители прошлого).
- Ильин В. В. История философии. — СПб.: Питер, 2005. — 732 с. — ISBN 5-318-00150-5.
Каçăсем
тӳрлетВольтер Викивулавăшра? | |
Вольтер Викиампарта? |
- Вольтер — БСЭ
- Вольтер — БЭС
- Жизнь Вольтера 2011 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 3-мӗшӗнче архивланӑ.
- Передача радиостанции «Эхо Москвы» «Всё так» о Вольтере
- Луков В. А. Вольтер // Электронная энциклопедия «Мир Шекспира», 2010.
- Произведения Вольтера в библиотеке Мошкова