Аслă Петĕр кӳлмекĕ
Аслă Петĕр кӳлмекĕ — Япон тинсĕн Тинĕсçум Енĕн (Раççей) чи пысăк кӳлмекĕ.
Тинĕсçум Енĕн кăнтăр енче, тухăçра Поворотный сăмсахĕпе, анăçра Туманная юханшыв вăрри хушшинче вырнаçнă[1].
Кӳлмек тăршшĕ çурçĕртен кăнтăралла 80 км яхăн, анлăшĕ чи сарлаки анăçран тухăçалла — 200 км яхăн[1]. Лаптăкĕ — 9000 км² яхăн, çыран хĕрри тăршшĕ — 1500 км, тăварлăхĕ — 32—34 ‰.
Кӳлмекĕн çыранĕсем питĕ татăклă та çавăнпа шалти кӳлмексем пур: Посьет, Славян, Амур, Уссури, Стрело́к, Восток, Находка кӳлмекĕсем.
Кӳлмекре300 ытла тĕслĕ пулă çӳрет, çулла çанталăк ăшăнсан кăнтăрти 105 тĕсли те кунта çитет[2].
Аслă Петĕр кӳлмекĕн хĕрринче вырнаçнă хуласем: Владивосток, Находка, Большой Камень, Фокино, çаплах Лăпкă океанри Раççейĕн чи пысăк порчĕ — Восточный.
Утравсем: Русский, Попов, Рейнеке, Рикорд, Моисеев, Фуругельм, Аскольд, Путятин, Римский-Корсаков архипелагĕ, Пахтусов, Желтухин, Два Брата.
Хĕл каяс умĕн юхса çӳрекен пăрсем пĕчĕк кӳлмексене тата Аслă Петĕр кӳлмекĕн чылай пайне хуплаççĕ[1].
1855 – 1859 çулсенче Виктория кӳлмекĕ ятлă пулнă[3].
1860—1863 çулсенче кӳлмекĕн хĕррине, вырăс-корей чиккине çити, çаплах Аскольд, Путятин тата 25 пĕчĕкрех утрава карттă çине тинĕс-çар гидрографĕ Василий Матвеевич Бабкин çырса хунă[4]. В 1888—1891 кӳлмекĕн кăнтăр пайне Тухăç океанри Уйрăм фото ӳкернĕ. Ĕçсене К. П. Андреев лейтенант ертсе пынă, паллă гидролог Н. В. Морозов та хутшăннă[5].
Çулсерен кӳлмекре мĕнпур раççейри «Аслă Петĕр кӳлмекĕн кубокĕ» парăс регати (КЗПВ) иртет.
Асăрхавсем
тӳрлет- ^ 1, 2 тата 3 Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег
<ref>; для сносокBREне указан текст - ^ Андрей Дементьев - Что ждать рыбакам от лосося в путину-2017? // Fishnews.ru, 2017, утă, 5
- ^ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег
<ref>; для сносокEBне указан текст - ^ Магидович В. И., Магидович И. П. Очерки по истории географических открытий. — Т. 4. — М., 1985.
- ^ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег
<ref>; для сносокKurskне указан текст
Литература
тӳрлет- Жирмунский А.В. Животные и растения залива Петра Великого. — Л.: Наука, 1976.
- Никольский А. М. Петра Великого залив // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.
Каçăсем
тӳрлет- Прибрежная зона Японского моря и залив Петра Великого // Дальневосточный геологический институт ДВО РАН.
- Залив Петра Великого (на физической карте Южного Приморья, масштаб 1:500 000) // Национальный атлас России. — М.: Роскартография, 2004. — Т. 1. — 3000 экз. — ISBN 5-85120-217-3