Стоунхендж
Стоунхендж, Стонхендж[1] (акăл. Stonehenge [ˈstəʊnˌhendʒ]) — Уилтшир (Англи) графлăхĕнчи Пĕтĕм тĕнчери еткерлĕхе кĕртнĕ чуллă мегалитран тунă çурт-йĕр (кромлех). Лондонран кăнтăр-анăçалла 130 çухрăмра, Эймсберирен анăçалла 3,2 км тата Солсберирен çурçĕрелле 13 км вырнаçнă[2].
Тĕнчере чи паллă археологи палăкĕсенчен пӗри шутланать.
Этимологи тӳрлет
Авалхи кангелин авалхи ячӗ Сонхенджа — Stanhengues (Станхенг) тӗп-тӗрӗс куҫарӑвӗ паллӑ мар. Куҫарӑвӗсем Вӑтам Ӗмӗрсенчех пулнӑ пулин те, ҫакнӑ чулсем "е" ҫакӑнса тӑракан чулсем "парса тӑнӑ. Сахалтарах ӗнентерӳллӗ вариантсем - "чул петля" тата "чул чӑх" ҫакса вӗлермелли ассоциаци пулнӑ, мӗншӗн тесен ҫакса вӗлермелли юпасем икӗ стойка ҫинче ҫакӑнса тӑнӑ.
Хальхи Вӑхӑтри Stonehenge ячӗ "чул хендж", урӑхла каласан" чул ҫаврашка", пӗлтерӗшӗ пур, мӗншӗн тесен сӑмахӑн иккӗмӗш пайӗ хендж — ритуальнӑй валӑн шал енчен шӑтакан шӑтӑкран археологи терминне тума пулӑшнӑ.
Сооружени датировки тӳрлет
Пирвайхи тӗпчевҫӗсем Дружидсемпе Сонхенджа тума ҫыхӑнтарнӑ. Ҫапах та ҫӗр чавса кӑларас вӑхӑта ҫӗнӗ чулпа бронза куҫ хупанкисем патне куҫарчӗҫ. Сонхенджӑн элеменчӗсем радиоуглерод меслечӗ ҫинче никӗсленсе тӑраҫҫӗ. Хальхи вӑхӑтра ҫак фазансем уйӑрса параҫҫӗ:
- 1 - мӗш фаза — тӗп шӑтӑка тата вала (виндмилл-Хилл культури) тӑвасси. Шӑтӑкра "ҫӗтӗк-ҫатӑк"йӗрлӗ пӑлан мӑйракисен шучӗ самаях пысӑк пулнӑ. Ҫав мӑйракасенчен аяларах е тупайман пирки пӑлансене вӗлернӗ хыҫҫӑн часах шӑтӑка чавса кӑларнӑ тесе шутлама та ҫук. Юлашки пулӑма пирӗн эрӑчченхи 3020-2910 ҫулсенче радиоуглерод мелӗпе пичетлесе кӑларнӑ.
- 2 — мӗш Фаза шӑтӑксене, йывӑҫ сооруженисене тата Обри уйӑхӗсене иккӗмӗш хут тултарчӗ.
- 3 - мӗш фаза иккӗмӗш хут шӑтӑка кӗрсе ӳкнӗ, хӑйӑр пӗрчинчен чул ункӑ тунӑ, сенкер чулсем, авенюпа уйӑхсем (Уэсек культури). Валунсене пӗтерме пултаракан материала пирӗн эрӑчченхи 2440-2100 ҫул ҫине кӑтартать.
Стоунхендж Тавралӑхӗ тӳрлет
Сонхенджиев йӑли-йӗркисӗр пуҫне таврара неолит тапхӑрӗнчи ытти палӑксене тупса палӑртнӑ. Вӗсен хушшинче улӑп тӑприсем, шӑтӑксем, ытти культура сооруженийӗсем. Асӑнӑва Сонхенджи курсӗ (акӑл.) тивӗҫет. Stonehenge Cursus) — тарӑн мар (1-2 мина тарӑнӑш) шӑтӑксен системи 3 ҫухрӑма яхӑн, сарлакӑшӗ 100-150 м. Курсус тухӑҫран анӑҫалла вӑрӑм пайне ориентациленӗ, унӑн центрӗ Сонхенджиев крайӗнчен ҫурҫӗрелле 800 метрта тӑрать. Курс, Сонхендж хӑй пекех,культура задачи пулнӑ тесе шутлаҫҫӗ.
Литература тӳрлет
- Браун П. Стоунхендж. Загадки мегалитов / Пер. с англ. — М.: ЗАО Центрполиграф, 2010. — ISBN 978 5 9524 4712 7
- Вуд Дж. Солнце, Луна и древние камни / Пер. с англ. — М.: Мир, 1981.
- Хокинс Дж., Уайт Дж. Разгадка тайны Стоунхенджа / Пер. с англ. — М.: Мир, 1973, 1984. — М.: Вече, 2004. — ISBN 5 9533 0363 7
- Хокинс Дж. От Стоунхенджа до инков / Пер. с англ. — М.: Вече, 2004. — ISBN 5 9533 0227 4
- Burl A. The Stonehenge People. — London: Guild Publishing, 1987.
Асăрхавсем тӳрлет
- ^ Ошибка: не задан параметр Шаблон:Para в шаблоне {{публикация}}. — Большая российская энциклопедия.
- ^ Сонхендж ҫинчен интереслӗ фактсем
Каçăсем тӳрлет
- English Heritage
- Çĕнĕ Зеландри Стоунхендж Аотеароа 2020 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 11-мӗшӗнче архивланӑ. // Мембрана