Çĕпĕр ханлăхĕ

14681588

Çĕпĕр ханлăхĕ

 
border|30px|link=Узбек ханлăхĕ
1468 — 1588[1] (1598)





Çĕпĕр ханлăхĕ XV — XVI ĕмĕрсенче
Тĕп хула Чинги-Тура, Кашлык
Чĕлхе(сем) тĕрĕксем
Тĕн ислам, шаманизм
Тытăмлăх_форми ханство[d]
Преемственность

Çĕпĕр ха́нлăхĕ (Çĕпĕр патшалăхĕ, Çĕпĕр юрчĕ) — Анăç Çĕпĕрте XV ĕмĕрĕн вĕçĕнче Ылтăн Урта арканнă хыççăн[2] йĕркеленнĕ тутар[3] феодал патшалăхĕ.

Çĕпĕр ханлăхĕ Перĕм çĕрĕпе, Нухай Уртипе, Казах ханлăхĕпе тата телеутсемпе чикĕ тытнă. Çурçĕрте унăн çĕрĕсем Обь шывĕн анатри çĕрне çити, тухăç енче Ула Урта патне сарăлса выртнă [2].

Истори тӳрлет

Çĕпĕр тытăмçисем тӳрлет

Çĕпĕрти халаплă тытăмçăсем тӳрлет

1035 çулчен Анăç Çĕпĕрĕн кăнтăр енĕ Кимак хаканлăхне кĕнĕ.

  • Татар — хан (1035—?)
  • Казылтин, Татар ывăлĕ
  • Даметей, Татар ывăлĕ
  • Юваш, Казылтин ывăлĕ
  • Ишим, Юваш ывăлĕ
  • Мамет, Ишим ывăлĕ
  • Куташ, Мамет ывăлĕ
  • Аллагул, Куташ ывăлĕ
  • Кузей, Аллагул ывăлĕ
  • Ебаргул, Юваш кĕçĕн ывăлĕ
  • Бахмур, Ебаргул ывăлĕ
  • Яхшимет хан
  • Юрак хан, Бахмур ывăлĕ
  • Мунчак, Юрак ывăлĕ — хан
  • Юзак, Мунчак ывăлĕ
  • Он-Сом, Юзак ывăлĕ (е Юрак), Ван-хан (Он-хан) Тогрулпа пĕр çынах, пулас
  • Иртышак, Он-Сом ывăлĕ. Чингисхан ăна çĕнтернĕ
  • Тайбуга, Иртышак ывăлĕ (е Он-Сом) — Çĕпĕрти пĕрремĕш тайбугин мурзи (1220-?)

Шибан улусĕ тӳрлет

Тука-Тимурид династийĕ тӳрлет

Узбек ханлăхĕ тӳрлет

Çĕпĕр ханлăхĕ тӳрлет

Ханлăха пĕтернĕ хыççăнхи ячĕшĕн тытăмçăсем
  • Али — хан (1598—1616),
  • Бахадур — хан (1607—1616), Ораз ывăлĕ, Шамай мăнукĕ, Кулук кĕçĕн мăнукĕ
  • Ишим, Хоурлюк тайша кĕрӳшĕ — хан (1616—1624)
  • Аблай-Гирей — хан (1628—1631)
  • Девлет-Гирей — султан, хан титулне йышăнман, 1662—1665 çулсене вырăссене хирĕç пăлхава çĕкленĕ.
  • Кучук — султан, Аблай ывăлĕ
  • Абуга, Аблай ывăлĕ
  • Асан тата Ишим-Чувек, Девлет ывăлĕсем, 1680-мĕш çулсенче
  • Султан-Мурат, Кучук ывăлĕ, каракалпаксен ханĕ
  • Ишим-Мухаммад, Абуга ывăлĕ, каракалпаксен ханĕ (18 ĕмерĕн пуçламăшĕ)

Тĕмен ханлăхĕ тӳрлет

Çав. пекех тӳрлет

Асăрхавсем тӳрлет

Литература тӳрлет

Кĕнекесем тӳрлет

Статьясем тӳрлет