Шахиншах: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Çĕнĕ страница " == Пĕрлехи хыпарсем == == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == {{wiktionary|шахиншах}} {{Иран шахи..."
 
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
1-мĕш йĕрке:
{{Иран историйĕ}}
'''Шахинша́х''' е '''шаханша́х'''<ref>«Шаханшах» вариант оригинала çывăхрах, çапах та сайра, ятарлă литературăра кăна, усă кураççĕ. Пĕрлехи сăмахсарсенче «шахиншах» çыраççĕ; ({{lang-peo|𐎧𐏁𐎠𐎹𐎰𐎡𐎹 𐏐 𐎧𐏁𐎠𐎹𐎰𐎡𐎹𐎴𐎠𐎶}} ''xšāyaθiya xšāyaθiyānām'', {{lang-pal|'''šāhān šāh'''}}, {{lang-fa|'''شاهنشاه'''}} ['''shāhanshāh'''] — «патшасен патши») — авалхи перс (миди кăкĕнчен тухнăскер, ăна Ахеменидсем йышăннă), каярах [[иран]] монархĕсен титулĕ, Европăра ăна [[император]] титулĕ тан пулать. Титуллани — Унăн Император [[Аслилĕхĕ]].
 
== Пĕрлехи хыпарсем ==
Титула пĕрремĕш Иранăн [[Сасанидсем|Сасанид]] тытăмçисем хăйсем çине илнĕ, çапах та унпа [[Ахеменидсем|Ахеменид]] династинче ускурнă «xšāyaθiya xšāyaθiyānām», çавăнпа та Иранра ахеменид патшине [[Кир II Асли|II Кир Аслине]] пĕрремĕш шаханшах тесе асăнаççĕ. Ахеменид тата Сасанид династинсенче кăна мар, "патшасен патши" титула, п. эрч. II ĕмĕртен пуçласа, [[Пархи патшалăхĕ|Пархи]] тытăмçисем — [[Аршакидсем|Аршакид]] династин элчисем — тивĕçнĕ<ref>''Fowler R.'' ‘Most Fortunate Roots’: Tradition and Legitimacy in Parthian Royal Ideology // Imaginary Kings. Royal Images in the Ancient Near East, Greece and Rome / Ed. by O. Hekster, R. Fowler. Stuttgart, 2005. P. 142</ref>.
 
Пурĕпе, титулпа, тăхтавсене шута илсен, 2500 çул тапхăрта ускурнă. Иранăн юлашки шаханшахĕ [[Мохаммед Реза Пехлеви]] пулнă, ăна [[1979]] çулта [[Иранри ислам революцийĕ|ислам революцийĕ]] вăхăтĕнче астулран антарнă. Унăн ывăлне — [[Реза Кир Пехлеви|Реза Пехлевине]] — иран монархисчĕсем саккунпах шаханшах тесе йышăнаççĕ.
 
== Асăрхавсем ==