Сергеев Леонид Павлович: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
1-мĕш йĕрке:
{{Анчах вилнĕ}}
{{Пĕр хушаматлисем|ФёдоровСергеев}}
{{Ăсчах
|Ят = Сергеев Леонид Павлович
Йӗрке 24 ⟶ 25:
|Сайт =
}}
'''Сергеев Леонид Павлович''' ([[1929]], [[çĕртме, 3]], [[Çурлатăри]] ялĕ, [[Муркаш районĕ]], [[Чăваш АССР]] çур.) — чăваш чĕлхеçи, филологи ăслăхĕсен тухтăрĕ, чӑваш диалектологине тӗпчес ӗҫӗн пысӑк ӑсти.

Раççей Федерацийĕн тава тивĕçлĕ ăслăх ĕçченĕ ([[2002]]) тата Чăваш Республикин ([[1990]]) тава тивĕçлĕ ăслăх ĕçченĕ. Чăваш Енĕн Патшалăх парнинпремин лауреачĕ ([[1992]]), Чăваш Енĕн Ăслăхпа ӳнер наци академийĕн Н. И. Ашмарин ячĕллĕ парнепремин лауреачĕ ([[2002]]). [[2000]] çулта Раççей Федерацийĕн профессиллĕ аслă пĕлĕвĕн хисеплĕ ĕçченĕ ятне панă<ref>[http://nasledie.nbchr.ru/personalii/issledovateli-jazyka/sergeev-leonid-pavlovich/ Исследователи чувашского языка : Сергеев Леонид Павлович]</ref>
 
==Пурнăçĕ==
[[1929]] çулхи [[çĕртме, 3|çĕртме уйăхĕн 3]] [[Муркаш районĕ]]нчи [[Çурлатăри]] ялĕнче çуралнă.
 
[[1950]] çулта Чăваш патшалăх пединститучĕн филологи факультетне, [[1964]] çулта чăваш чăлхипе литература кафедрин аспирантуринеаспирантуринче пĕтернĕпĕлӳ илнĕ. ВĕрентекенДиплома алла илсен шулта ачасене вĕрентнĕ, шкул директорĕ, районти çутĕç пайĕн пуçлăхĕ, ăслăлăхпулса тăрăшнă.

Тепĕртакран ăслăх ĕçне сотрудникĕкĕрсе пулнăкайнă. Пĕр вăхăт ĂслăлăхĂслăх тĕпчевĕсен институчĕн (халĕ ЧПГĂИ) чĕлхе пайне, вун икĕ çул ([[1972]]-[[1984]]) РСФСР Çутĕç министерствин Наци шкулĕсен ăслăлăхăслăх тĕпчев институчĕн [[Шупашкар]]ти лабораторине ертсе пынă.
 
[[1984]]—[[1991]] çулсенче педагогика институчĕн пуçламăш вĕрентӳ кафедрин тата [[чăваш чĕлхи|чăвашпа]] [[вырăс чĕлхи]]сен кафедрин пуçлăхĕ пулнă. Халĕ — педуниверситетăн чăваш чĕлхи кафедрин профессорĕ.
 
«Чăваш чĕлхин Вăрмар калаçăвĕ» темăпа кандидат [[диссертаци]]не ([[1965]]), «Чăваш чĕлхин диалект системи (Диалектологи атласĕ)» темăпа доктор [[диссертаци]]не ([[1973]]) хӳтĕленĕ. 300 ытла ăслăлăхăслăх, вĕренӳ, вĕрентӳпе меслетлĕх ĕçĕсен авторĕ. НаукаĂслăх шыравĕсен тĕп теми — тĕрлĕ вырăнти чăвашсен калаçу уйрăмлăхĕсемуйрăмлăхĕсене тĕпчесси. Унăн ĕçĕсене В.М. Жирмунский, М.Ш. Ширалиев ([[Баку]]) академиксем, Ш.Ш. Сарыбаев профессор ([[Алма-Ата]]) тата ыттидиалектологипе паллă ученăй-диалектологсемытти ăсчахсем пысăкпитĕ хакçӳллĕ панăхакланă.
 
Леонид Павлович чăваш [[лексикографи]]не те чылай пуянлатрĕпуянлатнă: «Чăваш чĕлхин тӳнтер словарьне», «Чĕлхе терминĕсен ăнлантаруллă словарьне», тĕрлĕ йышши [[фразеологи]], [[синонимсем]]пе [[антонимсем|антонимсен]] тата [[орфографи словарĕ]]сене пичетлесе кăларчĕкăларнă.
 
[[Ача сачĕ]]нчен пуçласа [[аслă шкул]] таранах Леонид Сергеев ăсталанăпухса хатĕрленĕ вĕренӳ кĕнекисемпе усă кураççĕ. Аслă шкулсем валли кăна 9 вĕренӳ кĕнеки пичетлесе кăларнă, вĕсенчен пĕри — «Чăваш чĕлхи» (ăна çырма В.И.Котлеев хутшăннă) Чăваш Республикин Патшалăх премине илме тивĕç пулнă.
Леонид Павлович чăваш [[лексикографи]]не те чылай пуянлатрĕ: «Чăваш чĕлхин тӳнтер словарьне», «Чĕлхе терминĕсен ăнлантаруллă словарьне», тĕрлĕ йышши [[фразеологи]], [[синонимсем]]пе [[антонимсем|антонимсен]] тата [[орфографи словарĕ]]сене пичетлесе кăларчĕ.
 
Леонид Сергеев гуманитари ăслăхĕсен институчĕн ăслăх канашĕн пайташĕ. Аспирантсене ăслăх ĕçĕ-хĕлне кĕртес енĕпе чылайвăй хунă.
[[Ача сачĕ]]нчен пуçласа [[аслă шкул]] таранах Леонид Сергеев ăсталанă вĕренӳ кĕнекисемпе усă кураççĕ. Аслă шкулсем валли кăна 9 вĕренӳ кĕнеки пичетлесе кăларнă, вĕсенчен пĕри — «Чăваш чĕлхи» (ăна çырма В.И.Котлеев хутшăннă) Чăваш Республикин Патшалăх премине илме тивĕç пулнă.
 
2021 çулхи кăрлачăн 29-мĕшĕнче Сергей Павлович Шупашкар хулара вилсе кайнă<ref>[http://www.chgign.ru/a/news/3875.html Леонид Сергеев чӗлхеҫӗ куҫне ӗмӗрлӗхе хупнӑ]</ref>.
Леонид Сергеев гуманитари ăслăлăхĕсен институчĕн ăслăлăх канашĕн йышне кĕрет, аспирантсене ертсе пырать.
 
== Ăслăх ĕçĕсем ==